"Duch wojewody" Ludwika Grossmana. Zapomniana perła polskiej opery komicznej
"Duch wojewody" Ludwika Grossmana – lekka, dowcipna komedia z nutą zjawisk nadprzyrodzonych – zabrzmi tym razem w wersji koncertowej z elementami scenicznej oprawy 26 kwietnia 2025 roku. Orkiestrę Teatru Wielkiego – Opery Narodowej poprowadzi Marta Kluczyńska, a za reżyserię odpowiada Cezary Tomaszewski.
Ludwik Grossman to dziś postać niemal zapomniana, choć w drugiej połowie XIX wieku należał do grona czołowych animatorów życia muzycznego i uznanych kompozytorów. Podobnie jak starszy od niego Stanisław Moniuszko, studiował w Warszawie u Karla Augusta Freyera, a następnie w Berlinie. Jego pierwsze dzieło sceniczne – "Rybak z Palermo: – powstało do libretta Jana Chęcińskiego, znanego m.in. jako autor tekstu do "Strasznego dworu".
"Duch wojewody" to druga opera Grossmana. Po sukcesie prapremiery w Warszawie dzieło było wystawiane z powodzeniem m.in. w Wiedniu, Krakowie, Peszcie, Petersburgu, Lwowie, Grazu, Cieplicach i Berlinie. Krytycy chwalili oryginalną instrumentację oraz prostotę inwencji melodycznej – mimo że libretto autorstwa Władysława Ludwika Anczyca opowiada dość zawiłą historię.
Jest to opera buffa w stylu włoskim, z wyraźnymi odniesieniami do wodewilu i operetki, a także wpływami tradycji francuskiej – choćby "Białej damy" François-Adriena Boïeldieu, w której również pojawia się motyw przebrania za ducha. W "Duchu wojewody" znajdziemy efektowne sceny zespołowe, które oddają różnorodność emocji i sytuacji – od lirycznych, przez komiczne, aż po taneczne – mistrzowsko zaprojektowane przez Anczyca w libretcie.
Oryginalnym zabiegiem Grossmana było wplecenie w partyturę elementów muzyki narodowej: polskiej, czeskiej i węgierskiej. Instrumentalny czardasz oraz mazurek „Ptaszku luby, skowroneczku” należały do najczęściej oklaskiwanych fragmentów utworu.
Akcja opery toczy się w popularnym uzdrowisku. Fabuła rozpoczyna się wraz z przyjazdem gości z Warszawy: Helenki, jej ciotki Radczyni, Leona oraz Prezesa. Helenka kocha się w swoim dawnym nauczycielu Leonie, jednak Radczyni zamierza wydać ją za Prezesa, który z kolei planuje małżeństwo z kimś innym. W zawiłą intrygę zostają wplątani także właściciel kurortu Fékéte, pracujący tam doktor, grupa kuracjuszy z Węgier, żołnierze z czeskim dowódcą na czele oraz… dwa duchy Wojewody, rzekomo straszącego w pobliskim zamku.
Pomysłodawczynią projektu przywracania polskiego repertuaru operowego jest dyrygentka Marta Kluczyńska, która wcześniej z powodzeniem poprowadziła koncertowe wykonania "Beatrix Cenci" Ludomira Różyckiego oraz "Barbary Radziwiłłówny" Henryka Jareckiego.
Tym razem na scenie Teatru Wielkiego – Opery Narodowej zaprezentowana zostanie opera "Duch wojewody Ludwika Grossmana" – w wersji koncertowej wzbogaconej o elementy sceniczne. Za koncepcję sceniczną odpowiada Cezary Tomaszewski – reżyser i choreograf. Zespół realizatorów tworzą również: Marek Adamski (kostiumy), Tomasz Mierzwa (reżyseria świateł) oraz Tariel Todua (projekcje wideo).
W obsadzie znaleźli się znakomici soliści: Dariusz Machej (Fékéte), Małgorzata Walewska (Radczyni), Magdalena Stefaniak (Helenka), Krzysztof Szumański (Prezes), Arnold Rutkowski (Leon), Agnieszka Makowska (Doktor), Tomasz Rak (Dokupil), Justyna Zanni (Pierwszy gość), Magdalena Cierzniewska (Drugi gość), Valerii Zadorozhnyi (Trzeci gość), Michał Piskor (Tłusty jegomość) oraz Anna Skobel (Dama).
Koncertowo-sceniczne wykonanie opery "Duch wojewody" odbędzie się 26 kwietnia 2025 roku w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej. Orkiestrę Teatru Wielkiego – Opery Narodowej poprowadzi Marta Kluczyńska. Przygotowanie chóru: Łukasz Hermanowicz. Wydarzenie będzie jednorazową prezentacją tego zapomnianego dzieła – kolejnym krokiem w stronę odkrywania bogactwa polskiego dziedzictwa operowego.
