Chutulun. Historia niezwyciężonej kobiety ze stepów

Wyjątkowe dzieciństwo

Chutulun dorastała w okresie rozpadu wielkiego imperium mongolskiego na rywalizujące ze sobą chanaty. Jej ojciec Kajdu kontrolował tereny rozciągające się od zachodniej Mongolii po rzekę Amu-darię. Dziewczyna otrzymała identyczne szkolenie militarne jak jej czternastu braci, co było niezwykle rzadkie w tamtych czasach.

Mongolska tradycja kładła ogromny nacisk na trzy podstawowe umiejętności: jazdę konną, łucznictwo oraz zapasy. Chutulun opanowała wszystkie te dyscypliny do perfekcji, przewyższając nawet swoich braci w niektórych obszarach. Szczególnie zapasy stały się jej specjalnością i źródłem późniejszej sławy na całym kontynencie.

Kajdu wykazywał wyraźne preferencje wobec jedynej córki spośród wszystkich swoich dzieci. Najczęściej zasięgał jej rady w sprawach politycznych i militarnych, co było niezwykłe w patriarchalnym społeczeństwie mongolskim. Dziewczyna szybko stała się jego prawą ręką w sprawach strategicznych i dyplomatycznych.

Imperium mongolskie przeżywało okres wewnętrznych konfliktów między kuzynami -Kajdu i Kubilajem Chanem. Kajdu reprezentował tradycyjne mongolskie wartości stepowe, podczas gdy Kubilaj przyjął chińskie wzorce kulturowe. Ten spór miał ogromny wpływ na formowanie się charakteru Chutulun jako obrończyni tradycyjnych mongolskich obyczajów.

Niezwyciężona zapaśniczka i jej niezwykły warunek małżeński

Chutulun ustanowiła bezprecedensowy warunek dla wszystkich swoich zalotników: każdy mężczyzna pragnący jej ręki musiał najpierw pokonać ją w pojedynku zapaśniczym. Przegrani musieli oddać jej sto koni jako odszkodowanie za niepowodzenie. Ta strategia pozwoliła jej zachować niezależność i unikać niechcianych sojuszy politycznych.

Mongolskie zapasy różniły się znacznie od współczesnych form tej dyscypliny. Stanowiły one bezwzględną walkę bez ograniczeń wagowych, przypominającą raczej dzisiejsze mieszane sztuki walki. Pojedynki mogły być brutalne i niebezpieczne, co czyniło warunki Chutulun jeszcze bardziej onieśmielającymi dla potencjalnych konkurentów.

Marco Polo osobiście był świadkiem jej sukcesów zapaśniczych podczas pobytu w mongolskim obozie. Opisał ją jako kobietę o wyjątkowej posturze fizycznej, którą można było wziąć za olbrzymkę ze względu na jej wzrost i budowę ciała. Wenecki podróżnik obserwował również jeden z jej pojedynków z zagranicznym księciem, który postawił tysiąc koni na swoją wygraną.

Życie wojenne i niezrównane umiejętności bojowe

Chutulun regularnie towarzyszyła ojcu w kampaniach militarnych przeciwko wojskom Kubilaja Chana. Jej ulubioną taktyką było wykonywanie samotnych szarż w szeregi wroga, podczas których porywała pojedynczych żołnierzy i transportowała ich do ojca jako jeńców. Marco Polo opisywał te manewry jako łatwe dla niej jak porwanie dziecka przez jastrzębia.

Rashid al-Din, perski historyk i dyplomata, który pracował bezpośrednio z nią, potwierdził jej wyjątkowe umiejętności bojowe. Opisał ją jako odważną wojowniczkę, która wielokrotnie uczestniczyła w kampaniach militarnych i dokonywała czynów bohaterskich na polu walki. Jego relacje są uważane za bardziej wiarygodne niż opowieści Marco Polo ze względu na jego bezpośredni kontakt z mongolskim dworem.

Dziewczyna stała się jednym z najbardziej zaufanych doradców militarnych swojego ojca. Kajdu częściej wybierał ją niż któregokolwiek ze swoich synów do wykonywania trudnych zadań bojowych. Ta niezwykła pozycja kobiety w hierarchii wojskowej była praktycznie bezprecedensowa w średniowiecznej Azji.

Do końca lat dziewięćdziesiątych XIII wieku Chutulun ustanowiła się jako jeden z najbardziej niezawodnych dowódców Kajdu na polu bitwy. Jej reputacja rozciągała się daleko poza granice chanatu czagatajskiego, docierając nawet do dworu Kubilaja Chana, który podobno był pod wrażeniem jej umiejętności i pragnął jej ręki.

Małżeństwo, sukcesja i tajemnicza śmierć

Chutulun ostatecznie wyszła za mąż, prawdopodobnie z powodów politycznych, a nie romantycznych. Źródła różnią się co do tożsamości jej męża - niektóre wskazują na członka klanu Choros, inni na elitarnego żołnierza o imieniu Abtaqul. Pewne jest jedynie to, że nigdy nie przegrała z nim pojedynku zapaśniczego i wybrała go na własnych warunkach.

Krótko przed swoją śmiercią w 1301 roku Kajdu próbował ustanowić Chutulun jako swoją następczynię na tronie chanatu. To bezprecedensowe posunięcie zostało odrzucone przez męskich członków rodziny, którzy argumentowali, że władza powinna pozostać w rękach mężczyzn. Ostatecznie tron objął jej brat Chapar po kompromisie, w którym Chutulun zachowała swoją dotychczasową pozycję.

Po śmierci ojca Chutulun przez pięć lat pełniła funkcję generała klanu, broniąc jego grobowca wraz z bratem Orusem. Musiała stawić czoła wyzwaniom ze strony innych braci, w tym Chapara i krewnego Duwy, którzy kwestionowali jej prawo do władzy. Polityczne napięcia w rodzinie były intensywne i niebezpieczne.

Chutulun zmarła w 1306 roku w wieku około czterdziestu pięciu lub czterdziestu sześciu lat. Okoliczności jej śmierci pozostają niejasne. Niektóre źródła sugerują, że zginęła w bitwie, inne wspominają o możliwym zabójstwie przez płatnego mordercę z rywalizującego klanu lub nawet własnej rodziny. Wraz z nią utonęli również jej dwaj synowie, prawdopodobnie z rąk krewnych Duwy.