Lublin: Przełomowe badania nad papiestwem doktoranta KUL
Paweł Głowacki, doktorant na KUL, przedstawił przełomową tezę dotyczącą rozwoju papiestwa w starożytności. Jego monografia „Od Piotra do papieża. Oblicze władzy papieskiej w pierwszym tysiącleciu chrześcijaństwa” podważa dominujące w nauce teorie o charakterze władzy biskupa Rzymu w pierwszych wiekach chrześcijaństwa. Jej wyjątkowość dostrzegł kardynał Gerhard Ludwig Müller, pisząc do pracy młodego teologa przedmowę. To odkrycie, które może mieć duże znaczenie dla teologii i patrologii.
Fot. Licencjodawca
„Jeżeli ktoś rok temu by mi powiedział, że do mojej pracy przedmowę napisze kardynał Müller, absolutnie bym nie uwierzył” – przyznaje autor w rozmowie z Radiem Watykańskim – Vatican News. Historia powstania przedmowy rozpoczęła się od rozmowy z przyjacielem księdzem, któremu Paweł Głowacki przedstawił swoją tezę oraz dał do wglądu rozdział swojej monografii. „Czytając ciebie, miałem wrażenie, jakbym czytał kardynała Müllera” – usłyszał od kolegi, na co odpowiedział: „Tomaszu, nie obrażaj kardynała Müllera. Ja absolutnie tak nie piszę”.
Rewolucyjna teza
Wstydliwy zakątek w polskim mieście. Zdjęli szpecące ogrodzenie, a tam niespodzianka
Głowacki podważa dominujący we współczesnej nauce pogląd o ograniczonym autorytecie wczesnych biskupów Rzymu. „Współczesny stan badań naukowych wskazuje, że biskup Rzymu w starożytności chrześcijańskiej miał pewien autorytet moralny, miał prymat honorowy. Był primus inter pares, pierwszym wśród równych sobie” – wyjaśnia badacz.
Jego odkrycia prowadzą do odmiennych wniosków: „Studiując rzetelnie i bardzo szczegółowo wiele tekstów starożytnych, odkryłem, że biskupi Rzymu praktycznie od samego początku starali się sprawować władzę jurysdykcyjną. Pod koniec II wieku biskup Rzymu Wiktor I miał świadomość odpowiedzialności jurysdykcyjnej rozciągającej się na cały Kościół, również na wschód, co jest absolutnie rzeczą niezwykłą”.
Osobista droga do odkrycia
Głowacki otwarcie mówi o osobistych motywacjach stojących za jego badaniami: „Lata temu rozważałem odejście od Kościoła. Byłem niemal pewny, że papiestwo w starożytności chrześcijańskiej jako takie, w rozumieniu katolickim, nie istniało. Skłaniałem się bardziej ku tezie głoszonej przez wielu niekatolickich uczonych, że biskup Rzymu w pierwszych wiekach Kościoła sprawował prymat honorowy na poziomie Kościoła powszechnego”.
„Na początku swoich studiów zdawało mi się, że prawdopodobnie tak jest, a jeżeli taka jest rzeczywistość historyczna, to będąc w zgodzie z własnym sumieniem, muszę odejść z Kościoła Katolickiego” – wspomina badacz. Jednak wieloletnie studia doprowadziły go do zaskakujących wniosków: „Na koniec moich wieloletnich studiów okazało się, że odkryłem, iż biskup Rzymu jednak był papieżem we współczesnym tego słowa znaczeniu, miał władzę jurysdykcyjną, nie był tylko primus inter pares. Jego władza pochodziła de iure divina, z ustanowienia Bożego, był głową Kościoła, był Caput Ecclesiae”. Jak wskazuje Paweł Głowacki, już w II wieku biskup Rzymu Wiktor I miał świadomość odpowiedzialności jurysdykcyjnej, a zatem swojej władzy rozciągającej się na cały Kościół, również na wschód, „co jest absolutnie rzeczą niezwykłą” – zaznacza.
Te odkrycia miały głęboki wpływ na jego wiarę: „Dzięki temu intelektualnie konwertowałem do Kościoła i pogłębiłem swoją relację z Chrystusem. Tym bardziej jeszcze kocham Ojca Świętego jako następcę Piotra, bo jest rzeczywistym następcą Piotra. On jest vicarius Petri, czyli zastępcą samego Piotra. On mistycznie ucieleśnia swoją osobą, urzędem, autorytet pierwszego papieża, czyli księcia apostołów — Piotra” - zaznacza autor w rozmowie z mediami watykańskimi.
Monografia Głowackiego, będąca syntezą jego badań, została napisana, jak podkreśla, w „bardzo przejrzysty, prosty, zrozumiały sposób dla każdego czytelnika”. Praca ta nie tylko wnosi nowe spojrzenie do debaty akademickiej, ale także oferuje świeże argumenty w dyskusji o historycznych podstawach papiestwa.
O bohaterze artykułu:
Paweł Głowacki (ur. 1995 w Siedlcach) jest doktorantem teologii na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II. Od 2021 r. posiada tytuł magistra w tej dziedzinie. W 2025 r. uzyskał licencjat kanoniczny z zakresu patrologii. Pełni funkcję wiceprezesa Koła Naukowego Teologów KUL, ponadto angażuje się w działalność Komisji Badań nad Antykiem Chrześcijańskim Towarzystwa Naukowego KUL, jego zainteresowania badawcze koncentrują się wokół problematyki prymatu papieskiego w starożytności chrześcijańskiej, ze szczególnym uwzględnieniem wieloaspektowej analizy źródeł patrystycznych dotyczących formowania się urzędu biskupa Rzymu oraz jego roli w strukturze starożytnego Kościoła. W swoich badaniach łączy perspektywę historyczną z interdyscyplinarnym podejściem teologicznym.
