Nieszczęśliwy król, nad którym odprawiano egzorcyzmy

Wielcy władcy z dynastii Habsburgów mieli niezwykłe polityczne osiągnięcia w wielu miejscach Europy. Zasiadali na tronach Niemiec, Czech, Portugalii, Węgier, Austrii czy Hiszpanii. Władali nie tylko wieloma państwami, ale posiadali też kolonie rozciągające się na obie Ameryki. Wydawać by się mogło, że nie będzie siły, mogącej zniszczyć taką potęgę. Stało się jednak w ostatecznym rozrachunku inaczej.

Osiągnięcie sukcesu politycznego bardzo często niosło za sobą wiele ofiar. Habsburgowie nie byli w tym obszarze wyjątkiem, ale wyjątkowy na pewno był ich sposób działania. Potrafili być niezwykle brutalni i nie mieli żadnych skrupułów wobec nikogo. Ich polityczni wrogowie musieli się mieć ciągle na baczności, ponieważ niebezpieczeństwo śmierci istniało niemal na każdym kroku. Habsburgowie często zabijali swoje kochanki, a nawet członków rodziny. Zwierzęta również znajdowały się na ich celowniku.

Habsburgowie byli niezwykle kochliwi i zarazem niezbyt wierni. Liczne małżeństwa i zdrady są tego świetnym przykładem. Przy tym wszystkim byli też bardzo płodni, więc do pewnego czasu dynastia rozrastała się w bardzo szybkim tempie. Co zatem doprowadziło do wymarcia i upadku Habsburgów? Czy wymienione wyżej cechy nie powinny świadczyć o coraz lepszym rozwoju ich rodu?

Największym problemem, który finalnie doprowadził Habsburgów do upadku, było kazirodztwo. Europejscy dynaści słynęli z zawierania małżeństw z bliskimi krewnymi. Zależało im bowiem na osiągnięciu jak najczystszej "błękitnej" krwi. Mieszanie się z mniej szlachetnie urodzonymi osobami stanowiło ujmę na honorze.

W tej kwestii Habsburgowie wykazywali się daleko posuniętą bezwzględnością. Nikogo nie dziwiły związki osób spokrewnionych i dzieci, które rodziły się z takich małżeństw.

Karol II Habsburg to jedna z największych ofiar takich praktyk. Hiszpanie bardzo na niego liczyli, chcąc za jego pośrednictwem przedłużyć ciągłość dynastii, lecz docelowo nie spełnił on pokładanych w nim nadziei.

Okazał się bowiem osobą niedołężną umysłowo i fizycznie. Jako ostatni król z dynastii Habsburgów, zasiadający na hiszpańskim tronie, Karol nie był w stanie rządzić upadającym państwem.  

Karol II Habsburg pojawił się na świecie 6 listopada 1661 roku. Wyrósł na niezbyt atrakcyjnego mężczyznę. Miał znacznie wydłużoną czaszkę i bardzo dużą wargę. Powiększona warga była zresztą cechą charakterystyczną Habsburgów, a wadę tę przekazywano kolejnym pokoleniom.

Przez zwisającą dolną wargę i powiększoną żuchwę Karol nie mógł swobodne jeść i mówić. Nadmiernie też się ślinił i szybko utracił zęby i włosy. W późniejszym okresie życia dodatkowo stracił bezpowrotnie słuch.

Karol Habsburg nauczył się mówić przed ukończeniem 4 roku życia, a chodzić dopiero po skończeniu 8 lat. Opóźnienia w rozwoju spowodowały, iż nie mógł pochwalić się zdobyciem nawet podstawowego wykształcenia. Niezwykle łatwo można było nim sterować, narzucać własne zdanie i wywierać wpływ.

Oprócz wad fizycznych Karol II miał też duże problemy psychiczne, które ze zdwojoną siłą dały o sobie znać pod koniec jego życia. Wówczas to m.in. zażądał ekshumacji zwłok swoich przodków, ponieważ chciał je tylko pooglądać! Nie wyszło mu to na dobre, ponieważ na widok szczątków gorzko zapłakał i trudno było go uspokoić.

W Hiszpanii do Karola przylgnął z czasem przydomek "Zaklęty". Król wierzył głęboko w to, iż jego upośledzenie zostało spowodowane rzuconymi nań czarami. Aby uzdrowić go, zaczęto nawet nad nim odprawiać egzorcyzmy. Jak nietrudno się domyślać – z nikłym skutkiem.

Karol, zdając sobie sprawę ze swych ograniczeń, był mocno nieszczęśliwy. Pewnego razu powiedział: "Wielu ludzi mówi mi, że zostałem zaczarowany i ja w to wierzę, bo takie są to rzeczy, których doświadczam i z których powodu cierpię".

Karol II Habsburg zmarł w 1700 roku, nie doczekawszy swoich 39 urodzin. Ostatnie miesiące życia spędził, włócząc się po lasach i oglądając latarnie. Po podpisaniu testamentu (kilkadziesiąt dni przed śmiercią) westchnął: "Teraz jestem niczym".

Sekcja zwłok króla zdradziła, iż borykał się on z atrofią jąder, uniemożliwiającą mu spłodzenie potomstwa, oraz obojnactwem i agnezją nerek. Jak wskazują naukowcy, Karol Habsburg cierpiał na "zespół łamliwego chromosomu X, prowadzący zwykle do niedorozwoju umysłowego i wydłużonej twarzy, co można przypisać wielopokoleniowej endogamii w rodzinie habsburskiej".

Wybrana bibliografia

Grodziski S., Habsburgowie. Dzieje dynastii, Wrocław 1998.

Rady M., Habsburgowie, Warszawa 2022.

Wheatcroft A., Habsburgowie, przekł. B. Sławomirska, Kraków 2000.