Nowe przepisy: można sprzedać ziemniaki podejrzane o bakteriozę

Nowelizacja rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie środków zwalczania bakterii Clavibacter sepedonicus i Ralstonia solanacearum wprowadza nowe przepisy. Dzięki nim rolnicy zyskali możliwość sprzedaży ziemniaków podejrzanych o zakażenie bakteriozą pierścieniową na konsumpcję. Jakie warunki trzeba spełnić? Dowiesz się z artykułu.

Bakterioza pierścieniowa ziemniaka to jedna z najgroźniejszych chorób kwarantannowych w uprawie tego gatunku. Wywołuje ją bakteria Clavibacter sepedonicus, która prowadzi do poważnych strat gospodarczych i ograniczeń w handlu. Choroba często rozwija się w formie utajonej. Zakażone bulwy stopniowo gniją, a na porażonych plantacjach notuje się znaczące straty plonu. Dodatkowo, obecność bakterii kwarantannowej oznacza obowiązek zwalczania, a także zakaz sprzedaży i konieczność utylizacji porażonych ziemniaków.

Skutki porażenia plantacji ziemniaków bakteriozą pierścieniową są więc dla producentów bardzo dotkliwe. Nakazy likwidacji plantacji, ograniczenia w obrocie oraz konieczność utylizacji całej partii bulw prowadzą do poważnych strat finansowych, które w wielu gospodarstwach są trudne do udźwignięcia.

Do tej pory każdy przypadek stwierdzenia bakteriozy pierścieniowej ziemniaka kończył się dla rolnika decyzją administracyjną o utylizacji porażonych bulw. Nawet pojedyncze pozytywne wyniki prób oznaczały konieczność wycofania z obrotu całego plonu. Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa (PIORiN) nakładała obowiązek utylizacji całej produkcji, co często obejmowało również gospodarstwa sąsiadujące, ze względu na korzystanie z tego samego sprzętu.

W praktyce oznaczało to ogromne koszty, które tylko częściowo były pokrywane rekompensatami. Jednakże, po likwidacji dopłat w 2024 r. rolnicy pozostali bez wsparcia finansowego. W efekcie bakterioza pierścieniowa stała się jeszcze większym obciążeniem, prowadzącym do strat ekonomicznych oraz niepewności wśród producentów ziemniaka. Samorząd rolniczy apelował o przywrócenie systemu odszkodowań dla gospodarstw dotkniętych bakteriozą pierścieniową ziemniaka, jednak bezskutecznie.

Jednocześnie Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi od kilku miesięcy pracowało nad zmianą przepisów, mającą ułatwić producentom zagospodarowanie ziemniaków podejrzanych o bakteriozę pierścieniową. Projekt rozporządzenia pojawił się w 2025 r., a jego zapisy weszły w życie 18 września br. Jak podkreśla PIORiN w opublikowanym na stronach rządowych komunikacie:

Nowelizacja poszerza katalog możliwych sposobów postępowania z bulwami uznanymi za prawdopodobnie zakażone bakterią Clavibacter sepedonicus. Zaś najważniejszą zmianą jest możliwość ich sprzedaży na cele konsumpcyjne. Ale pod warunkiem spełnienia określonych wymogów.

Zgodnie z nowymi regulacjami, bulwy ziemniaka podejrzane o zakażenie bakterią Clavibacter sepedonicus mogą być przeznaczone do konsumpcji, jeśli rolnik sprzeda je bezpośrednio:

• podmiotom wpisanym do urzędowego rejestru profesjonalnych przedsiębiorstw zajmujących się magazynowaniem, pakowaniem, sortowaniem lub przemieszczaniem ziemniaków w Polsce;
• podmiotom prowadzącym sprzedaż detaliczną ziemniaków konsumpcyjnych na potrzeby własne odbiorców, nawet jeśli nie są wpisane do rejestru.

Jednakże warunki sprzedaży są rygorystyczne. Bowiem:

• transakcja musi być potwierdzona fakturą;
• sprzedaż jest możliwa tylko w stałej lokalizacji (zakaz handlu obwoźnego, obnośnego i internetowego);
• odbiorcy muszą zapewnić bezpieczne unieszkodliwianie resztek powstałych podczas obrotu bulwami.

Jak uzasadnia PIORiN, unieszkodliwianie resztek ziemniaków powstałych przy pakowaniu i obrocie bulwami ma na celu wyeliminowanie ryzyka rozprzestrzeniania się sprawcy bakteriozy pierścieniowej ziemniaka, kwarantannowej bakterii Clavibacter sepedonicus.

Źródło: PIORiN