Nowe szkodniki i choroby roślin sadowniczych. Czy to plaga w UE?

Nowe szkodniki i choroby roślin sadowniczych pojawiają się w Europie coraz częściej i na dużą skalę. Największe zagrożenie płynie z importu towarów, roślin i materiału szkółkarskiego z Azji oraz Ameryki. Problemem jest to, że naturalni wrogowie agrofagów pozostają w miejscach ich pierwotnego występowania. W efekcie, zanim w UE znajdzie się skuteczne antidotum biologiczne czy chemiczne — co jest szczególnie trudne w warunkach Zielonego Ładu — szkodniki i patogeny mogą się masowo rozmnażać i niszczyć uprawy sadownicze.

PIORiN ostrzega, że do Polski i innych krajów UE mogą trafiać groźne owady, które w swoich naturalnych siedliskach są trzymane w ryzach przez naturalnych wrogów. W sadach europejskich takich przeciwników nie znajdą, przynajmniej na początku. Generalnie ułatwi im to ekspansję. Dodatkowe niebezpieczeństwo wynika z tego, że docierające w ostatnim czasie do Europy nowe owady szkodliwe, są polifagami. Czyli ich roślinami żywicielskimi są liczne, nawet odległe gatunkowo rośliny. A to po pierwsze utrudnia zwalczanie. Po drugie stwarza większą możliwość aklimatyzacji i rozwoju, zanim na masową skalę zostanie zaatakowana roślina uprawna.

Dla przykładu spośród tych nowych zagrożeń kornik Xylosandrus compactus atakuje ponad 220 gatunków roślin wieloletnich. Natomiast chrząszcz japoński (Popillia japonica​) — nawet około 300 gatunków.

Szkodniki te najczęściej przybywają z transportami roślin, drewna (opakowań) i owoców. Otwarte rynki oraz intensywna wymiana handlowa, np. na podstawie umowy UE–Mercosur — znacząco zwiększą ryzyko ich zawleczenia.

Nie tylko owady stanowią zagrożenie. PIORiN podkreśla, że równie groźne są nowe choroby wywoływane przez grzyby i bakterie. Porażają one jabłonie, maliny, orzechy, truskawki czy winorośl, osłabiając całe plantacje.

Źródłem infekcji są importowane owoce, sadzonki i rośliny ozdobne. Otwarty rynek ułatwia ich wprowadzanie. Natomiast brak natychmiastowych narzędzi ochrony zwiększa ryzyko strat gospodarczych. A z taką sytuacją mamy na terenie UE do czynienia. Przegląd substancji czynnych środków ochrony roślin i rygorystyczne przepisy eliminują wiele pestycydów z użycia. W efekcie rolnicy często pozostają bezradni. Na przykład od lat nie ma czym chronić roślin uprawnych przed chorobami bakteryjnymi. Przeciwko wirusom, poza stymulatorami odporności, nie mieliśmy dotychczas nic.

Poza tym stwierdzenie, które substancje są skuteczne przeciwko nowym patogenom, wymaga badań i czasu — nawet kilku lat.

W ostatnim komunikacie PIORIN poinformowało o zagrożeniu europejskich upraw ze strony aż 18 agrofagów. My skupiliśmy się na tych, które są niebezpieczne dla roślin sadowniczych.

Nowe szkodniki i choroby roślin sadowniczych pojawiające się w Europie pokazują, że globalizacja niesie ze sobą poważne ryzyko. Otwarte rynki i umowy handlowe, takie jak Mercosur, przyspieszają rozprzestrzenianie się agrofagów. Zanim znajdziemy skuteczne metody ich zwalczania (biologiczne czy chemiczne) mogą się one masowo rozmnażać i niszczyć sady oraz plantacje. Dlatego PIORiN apeluje o ostrożność, monitoring i ścisłą kontrolę importu, aby ochronić europejskie rolnictwo przed nową plagą.

Źródło: PIORiN