Od 2026 r. zmiany w prawie dla sołtysów

Chodzi o nowelizację z 12 września 2025 r. ustawy o samorządzie gminnym oraz ustawy o funduszu sołeckim (Dz. U. z 2025 r., poz. 1436). Zmiany w prawie dla sołtysów wejdą w życie 1 stycznia 2026 r. Co konkretnie się zmieni?

Według znowelizowanych przepisów gmina będzie musiała zapewnić sołtysom ubezpieczenie. Ściśle mówiąc, od odpowiedzialności cywilnej i od następstw nieszczęśliwych wypadków. Chodzi o wypadki przy wykonywaniu zadań związanych z obowiązkami inkasenta oraz poborem podatków w drodze inkasa.

Wójt będzie mógł powołać konwent przewodniczących sołtysów. Będzie to organ doradczy wójta. Konwent będzie obradował na posiedzeniach, którym przewodniczy wójt. Wójt określi zakres i tryb działania konwentu. Ponadto będzie mógł określić zasady wypłacania diety i zwrotu kosztów podróży przysługujących sołtysom za udział w posiedzeniach konwentu.

W obecnym stanie prawnym wątpliwości budzą uprawnienia sołtysów związane z zarządzaniem i korzystaniem przez sołectwa z mienia komunalnego. W praktyce wynajem i użytkowanie nieruchomości pozostających w dyspozycji gminy wiąże się z koniecznością zawierania licznych drobnych bieżących umów. Na dzisiaj nie ma przepisów, które pozwalałyby sołtysom zawierać takie umowy. Według znowelizowanych przepisów wójt będzie mógł upoważnić sołtysa do zawierania umów związanych z zarządzaniem i korzystaniem z mienia komunalnego.

W myśl zmiany w prawie dla sołtysów możliwe będzie tworzenie młodzieżowych rad jednostek pomocniczych. Gmina może tworzyć jednostki pomocnicze tj. sołectwa oraz dzielnice, osiedla i inne. W obowiązującym stanie prawnym brakuje podstaw do powoływania młodzieżowej rady na poziomie sołectw.

Tymczasem, w niektórych sołectwach funkcjonują młodzieżowe rady działające nieformalnie bez możliwości skorzystania z części rozwiązań prawnych, które posiadają młodzieżowe rady gmin działające na podstawie art. 5 b ustawy o samorządzie gminnym.

Omawiana nowelizacja zmienia także przepisy ustawy z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim. Konkretnie to zostanie uelastyczniona procedura ubiegania się o środki z funduszu sołeckiego. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) w terminie 7 dni od dnia otrzymania wniosku odrzuci cały wniosek albo poszczególne przedsięwzięcie lub przedsięwzięcia w nim zawarte, jeżeli nie spełniają warunków.

Możliwe również będzie ubieganie się o środki z budżetu gminy przez inne niż sołectwo jednostki pomocnicze. Będzie to możliwe w przypadku wyodrębnienia przez gminę w budżecie środków przeznaczonych na fundusz sołecki.