Roślina z Bliskiego Wschodu błyskawicznie podbija polskie pola
Soczewica jest jedną z najbardziej wartościowych wysoko białkowych gatunków roślin uprawnych
Soczewica w Polsce z roku na rok zajmuje coraz większą powierzchnię
Początków uprawy soczewicy trzeba szukać w rejonie Bliskiego Wschodu, gdzie była znana i wykorzystywana już 7500 lat p.n.e. Dziś jest gatunkiem bardzo popularnym nie tylko w Syrii, Iranie, Pakistanie, Libanie, ale i w krajach Europy Zachodniej (Hiszpania), w Stanach Zjednoczonych.
We współczesnym polskim rolnictwie odkrywamy soczewicę na nowo. Jeszcze w 2020 roku zajmowała nieco ponad 12,4 tys. hektarów, by w 2025 r. powiększyć areał do 54 tys. ha.
Tiktokerka zrobiła zakupy w Biedronce. Wszystko nagrała
Soczewica cieszyła się w Polsce znaczną popularnością i była szeroko uprawiana aż do wybuchu drugiej wojny światowej. Niestety, okres powojenny przyniósł spadek zainteresowania tą rośliną wśród rolników, głównie z powodu trudności związanych z mechanizacją jej uprawy, wyjaśnia Świętokrzyski Ośrodek Doradztwa Rolniczego.
ODR zauważa, że w ciągu ostatnich lat obserwuje się renesans soczewicy. Dzięki ponownemu docenieniu jej wysokich walorów żywieniowych i prozdrowotnych, polscy rolnicy coraz chętniej wznawiają jej uprawę. Spójrzmy na powierzchnię uprawy w ostatnich latach (dane ARiMR):
- 2025- 54 019,27 ha
- 2024 - 38 172,50 ha
- 2023 - 25 695,22 ha
- 2022 - 13 399,37 ha
- 2021 - 14 787,67 ha
- 2020 - 12 425,75 ha
Uprawa soczewicy ma kilka zalet i jedną poważną wadę
Soczewica jadalna (Lens culinaris) to samopylna roślina jednoroczna jara z rodziny bobowatych. Osiąga wysokość od 15 do 75 cm, ma łodygi początkowo sztywne, które później stają się wiotkie, delikatne, nierozgałęzione i często wylegają w okresie dojrzewania. I to jej słaba strona - wyleganie. Wiotkie łodygi wykazują dużą skłonność do wylegania i małą konkurencyjność w stosunku do chwastów.
Do korzyści jej uprawy zaliczyć można istotną rolę w zmianowaniu, szczególnie w rolnictwie ekologicznym.
Soczewica charakteryzuje się obecnością krótkiego, delikatnego korzenia palowego otoczonego rozbudowaną siecią korzeni bocznych. Co istotne, dzięki współżyciu z bakteriami z gatunku Rhizobium leguminosarum, które tworzą brodawki na korzeniach bocznych, roślina ta ma zdolność asymilowania azotu bezpośrednio z atmosfery.
Jeśli chodzi o wymagania wodne, soczewica dobrze znosi przejściowe braki wilgoci, przy czym odmiany o małych nasionach wykazują większą tolerancję na suszę niż te z nasionami dużymi. Nadmiar wody jest szczególnie niekorzystny w fazie dojrzewania nasion; intensywne opady deszczu w tym czasie przyczyniają się do silniejszego wylegania roślin i wydłużają ich okres wegetacji.
Okres kwitnienia jest bardzo długi, zajmując 1/2 do 2/3 czasu wegetacji, zaznacza Centrum Doradztwa Rolniczego. Dojrzałe strąki są silnie spłaszczone, żółto-brunatne i zazwyczaj zawierają od 1 do 3 nasion. W polskich warunkach klimatycznych wschody pojawiają się po 6-12 dniach od siewu, pełnia kwitnienia następuje po 54-58 dniach, a cały okres wegetacji trwa 105-110 dni.
Wymagania. Im później posiejesz, tym więcej stracisz
Soczewica jest rośliną klimatu kontynentalnego, dlatego dobrze plonuje we wschodniej Polsce. Znosi krótkotrwałe przymrozki na wczesnym etapie rozwoju, co pozwala na jej wczesny siew, w terminie siewu grochu.
Termin siewu powinien być możliwie wczesny, podobnie jak innych gatunków roślin bobowatych (III dekada marca-II dekada kwietnia). Opóźnienie siewu o 12-14 dni może powodować obniżkę plonu nasion nawet 25-30 proc., wyjaśnia w metodyce uprawy soczewicy Główny Inspektorat Ochrony Roślin i Nasiennictwa.
Roślina ta ma niewielkie wymagania glebowe - może być uprawiana na lżejszych, ale nie skrajnie suchych glebach. Nie toleruje natomiast gleb ciężkich, podmokłych ani kwaśnych. Optymalne pH gleby wynosi 6,0-6,5, co oznacza, że zakwaszone gleby wymagają wapnowania.
Soczewica kiełkuje już w 4-5 stopniach i wytrzymuje przymrozki do -6 st. Siew musi być bardzo wczesny, w terminie siewu owsa i bobiku. Głębokość siewu to 4-6 cm, a w suchej wiośnie 6-8 cm, przy rozstawie rzędów 15-30 cm. Aby chronić młode rośliny przed chorobami i szkodnikami, zaleca się zaprawianie nasion zaprawą grzybobójczą (przeciw zgorzeli siewek), a w razie zagrożenia oprzędzikami, również owadobójczą.
Wyjątkowo trudne zbiory, jeśli pogoda nie sprzyja
Uprawa roli pod soczewicę jest taka sama jak dla innych wcześnie sianych roślin jarych, a nawożenie jest umiarkowane. Zaleca się stosowanie fosforu (30-50 kg P_2O_5/ha) i potasu (50-70 kg K_2O/ha) w całości wiosną, aby uniknąć wymycia potasu na lżejszych glebach. Zasadniczo azot nie jest potrzebny, ale na bardzo ubogich glebach można zastosować dawkę startową 20-30 kg/ha.
Zbiór nasion soczewicy jest utrudniony ze względu na wyleganie roślin i niskie osadzenie strąków. Na mniejszych uprawach zbiór można prowadzić dwu- lub wieloetapowo, kosząc rośliny kosiarką, a następnie młócąc odpowiednio przygotowanym kombajnem.
Należy obniżyć zespół żniwny na minimalną wysokość cięcia. W przypadku jednostronnego wylegania wskazane jest użycie podnośników do wyległych roślin. Po wymłóceniu nasiona należy dosuszyć do wilgotności poniżej 15 proc.
