Śmierć Winstona Churchilla. Jak umierał brytyjski premier?

Rezygnacja ze stanowisk i wycofanie z polityki

W 1955 roku Churchill podjął decyzję o ustąpieniu z funkcji premiera oraz przewodniczącego Partii Konserwatywnej. Miał już osiemdziesiąt lat, a jego stan zdrowia nie pozwalał na dalsze pełnienie tak wymagających obowiązków. Jego następcą został Anthony Eden, który objął oba stanowiska.

Przez kolejne dziewięć lat Churchill formalnie pozostawał posłem do Izby Gmin, choć faktycznie nie uczestniczył w pracach parlamentu. Przeprowadził się do Chartwell House – swojej ulubionej rezydencji, gdzie mógł w spokoju oddawać się pasjom. To właśnie tam spędził ostatnie lata, z dala od zgiełku Londynu i politycznych sporów.

W Chartwell Churchill poświęcił się pisarstwu i malarstwu. Pracował nad monumentalnym dziełem – czterotomową "Historią Anglików", która miała podsumować jego rozległą wiedzę historyczną. Tworzył również obrazy, kontynuując hobby, które uprawiał przez większość dorosłego życia.

Zmagania ze zdrowiem i wypadki

Ostatnie dziesięciolecie życia Churchilla to pasmo narastających problemów zdrowotnych. Na początku lat pięćdziesiątych przeszedł udar mózgu, który starannie ukrywano przed społeczeństwem – informacja o chorobie premiera mogła wstrząsnąć Wielką Brytanią. Mimo częściowego paraliżu zdołał częściowo odzyskać sprawność, lecz nigdy nie wrócił do pełnej formy.

Depresja, z którą zmagał się przez całe życie, pogłębiała się wraz z wiekiem. Do tego dochodził niezdrowy styl życia – Churchill słynął z palenia cygar, spożywania alkoholu i braku jakiejkolwiek aktywności fizycznej. Mimo to jego organizm wykazywał niezwykłą odporność.

W 1962 roku, mając osiemdziesiąt siedem lat, Churchill wypadł z łóżka i złamał biodro. Wymagało to hospitalizacji i długiego leczenia. Rodzina zauważyła wyraźną zmianę. Po tym wypadku były premier już nigdy nie odzyskał dawnej sprawności ani żywotności.

Śmierć i ostatnie dni

Styczniowy poranek 1965 roku przyniósł kolejny, tym razem ostateczny udar. Był to już ósmy incydent tego typu w życiu Churchilla. Lekarze wprowadzili go w stan śpiączki farmakologicznej, próbując ratować jego życie.

Przez dwa tygodnie Churchill pozostawał nieprzytomny. Zmarł 24 stycznia w Londynie, dokładnie siedemdziesiąt lat po śmierci swojego ojca. Miał dziewięćdziesiąt lat – wiek imponujący jak na człowieka, który przez dekady niszczył swoje zdrowie.

Przyczyna zgonu była jednoznaczna: udar mózgu. Dla wielu współczesnych wciąż pozostaje zagadką, jak Churchill w ogóle dożył tak zaawansowanego wieku, biorąc pod uwagę jego tryb życia. Najczęściej odpowiedzią są wyjątkowo dobre geny odziedziczone po przodkach.

Pogrzeb i pożegnanie narodu

Królowa osobiście zarządziła, by ciało Churchilla wystawiono w Westminster Hall na widok publiczny. Przez trzy dni tysiące Brytyjczyków przeszło obok trumny, oddając hołd byłemu premierowi. Była to rzadka forma uhonorowania – zazwyczaj zarezerwowana wyłącznie dla członków rodziny królewskiej.

Ceremonia pogrzebowa odbyła się 30 stycznia w katedrze Świętego Pawła. Był to pierwszy publiczny pogrzeb osoby spoza rodziny królewskiej od ponad pięćdziesięciu lat. Uroczystość stała się wielkim wydarzeniem państwowym, gromadzącym przedstawicieli rządów z całego świata.

Churchill spoczął na cmentarzu w Bladon, obok swoich rodziców. Miejsce pochówku znajdowało się niedaleko Pałacu Blenheim, gdzie przyszedł na świat dziewięćdziesiąt lat wcześniej. W momencie śmierci miał już na koncie Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury oraz dziesiątki innych odznaczeń.

Wybrana bibliografia

-Martin Gilbert, Churchill: A Life, London 1991.

-Roy Jenkins, Churchill, London 2001.