Bitwa pod Abukirem 1798. Wielkie zwycięstwo admirała Nelsona

Sytuacja strategiczna przed bitwą

Napoleon rozpoczął swoją ekspedycję egipską w maju 1798 roku, wypływając z Tulonu z ogromnym konwojem składającym się z 400 okrętów transportowych eskortowanych przez 13 okrętów liniowych. Celem tej wyprawy było zajęcie Egiptu jako pierwszego kroku w kampanii przeciwko brytyjskim Indiom. Francuska flota eskortująca konwój znajdowała się pod dowództwem admirała François-Paula Brueysa d'Aigalliers, doświadczonego oficera marynarki.

Brytyjczycy szybko odkryli francuskie przygotowania i wysłali flotę pod dowództwem kontradmirała Horatia Nelsona w pościg za Napoleonem. Nelson dowodził 13 okrętami liniowymi, jednym okrętem IV rangi i slupem wojennym. Pomimo intensywnego pościgu brytyjska flota nie zdołała przechwycić francuskiego konwoju przed dotarciem do Aleksandrii.

Napoleon pomyślnie wylądował ze swoją armię w Aleksandrii 1 lipca 1798 roku i ruszył w głąb Egiptu, zdobywając Kair w bitwie pod Piramidami. Francuska flota admirała Brueysa nie mogła zostać w porcie aleksandryjskim ze względu na zbyt płytkie wody, więc zakotwiczono ją w zatoce Abukir, około 32 kilometrów na północny wschód od miasta.

Pozycje francuskie w zatoce wydawały się bardzo silna - okręty uformowały linię bojową chronioną ławicami od północy i zachodu. Brueys rozmieścił swoje 13 okrętów liniowych w linii kotwicowej, wspartej przez cztery fregaty i mniejsze jednostki. Francuski admirał był przekonany, że jego pozycja jest nie do zdobycia.

Przebieg bitwy i taktyka Nelsona

Nelson dotarł do zatoki Abukir wieczorem 1 sierpnia 1798 roku i natychmiast podjął decyzję o ataku, mimo że zbliżała się noc. Brytyjski admirał dostrzegł słabość francuskiej pozycji - okręty były zakotwiczone tylko od strony morza, pozostawiając przestrzeń między linią a brzegiem. Ta obserwacja stała się kluczem do zwycięstwa.

Brytyjska taktyka polegała na podzieleniu floty na dwie grupy - część okrętów zaatakowała Francuzów od strony morza, podczas gdy pozostałe przepłynęły między francuską linią a brzegiem.

Bitwa rozpoczęła się około godziny 18:30, gdy HMS Goliath pod dowództwem kapitana Thomasa Foley przepłynął za francuską linię. Kolejne brytyjskie okręty poszły jego śladem, atakując francuskie statki z obu stron jednocześnie.

Okręt flagowy Francuzów L'Orient, dowodzony przez admirała Brueysa, znajdował się w centrum francuskiej linii i przez pewien czas stawiał zacięty opór. Jednak około godziny 22:00 doszło do katastrofy - L'Orient eksplodował po trafieniu w skład amunicji, zabijając admirała Brueysa i większość załogi. Eksplozja była tak potężna, że przerwała walkę na kilka minut.

Konsekwencje strategiczne i polityczne

Bitwa zakończyła się całkowitą klęską floty francuskiej - zniszczonych lub zdobytych zostało 11 z 13 okrętów liniowych. Tylko dwa okręty, Guillaume Tell i Généreux, zdołały uciec z pola bitwy wraz z dwoma fregatami. Straty francuskie były katastrofalne - około 1700 zabitych i 1500 rannych, podczas gdy Brytyjczycy stracili tylko 218 ludzi.

Zwycięstwo pod Abukirem miało ogromne konsekwencje strategiczne dla całej wojny. Napoleon został odcięty od Francji i uwięziony w Egipcie ze swoją armią. Francuskie plany ekspansji na Morzu Śródziemnym zostały zniweczone, a brytyjska dominacja morska została przywrócona w tym regionie.

Polityczne skutki bitwy były równie znaczące. Turcja, która wcześniej wahała się, przyłączyła się do koalicji antyfrancuskiej. Austria i Rosja również zostały zachęcone do odnowienia działań przeciwko Francji. Bitwa pod Abukirem stała się katalizatorem dla powstania drugiej koalicji antyfrancuskiej.

Nelson został uhonorowany tytułem barona Nilu i otrzymał liczne nagrody od sojuszniczych rządów. Jego taktyka otoczyć i niszczyć stała się wzorem dla przyszłych operacji morskich. Bitwa pod Abukirem udowodniła również znaczenie inicjatywy i śmiałości w dowodzeniu morskim.