Emerytura szybciej niż myślisz. Jak działa nowy pomysł na emeryturę?

Emerytura stażowa to koncepcja świadczenia emerytalnego, które umożliwia przejście na emeryturę nieze względu na wiek, lecz ze względu na spełnienie określonego stażu pracy. W praktyce oznacza to, że osoba, która przez wiele lat aktywnie uczestniczyła w systemie ubezpieczeń społecznych (odprowadzała składki) i ma długi okres pracy, mogłaby złożyć wniosek o świadczenie nawet jeśli nie osiągnęła ustawowego wieku emerytalnego. W debacie publicznej pojawiają się liczby typu 35 lat pracy dla kobiet, 40 lat dla mężczyzn - choć dokładne parametry zależą od ostatecznego kształtu ustawy.

To narzędzie ma być formą docenienia osób, które przez dziesięciolecia wykonywały pracę, często w trudnych warunkach, i pozwolić im zakończyć karierę zawodową wcześniej z mniejszym obciążeniem.

Projekty ustaw dotyczące emerytury stażowej zawierają kilka kluczowych warunków, które musi spełnić potencjalny beneficjent:

• Głównym warunkiem jest osiągnięcie określonego stażu pracy - obecnie w projektach pojawia się propozycja minimalnie 35 lat okresów składkowych i nieskładkowych dla kobiet oraz 40 lat dla mężczyzn.
• Ważne jest, by okresy te obejmowały zarówno składkowe, jak i nieskładkowe - np. urlopy wychowawcze, okresy opieki, służbę wojskową - to oznacza, że nie liczy się jedynie czas faktycznej pracy zawodowej.
• W projektach podkreśla się, że świadczenie nie może być poniżej minimalnej emerytury - czyli osoba musi mieć zgromadzony taki kapitał emerytalny, który pozwala na wypłatę świadczenia co najmniej na poziomie minimalnego świadczenia.
• Warunek wieku może zostać zniesiony lub znacząco obniżony - główna idea jest taka, że wiek emerytalny przestaje być głównym kryterium.

Dodatkowo należy zaznaczyć, że mimo wspólnych założeń warunki różnią się w poszczególnych projektach - w niektórych mówi się o 38 latach dla kobiet i 43 latach dla mężczyzn.

Dla mieszkańców regionów takich jak Wielkopolska, gdzie wiele osób zaczynało pracę już w młodym wieku i miało długą historię zatrudnienia, emerytura stażowa może mieć konkretne znaczenie. Oto jakie korzyści można wyróżnić:

• Przyspieszone zakończenie aktywności zawodowej. Osoba, która ma już długoletni staż pracy, mogłaby wcześniej przejść na emeryturę - co może być istotne zwłaszcza jeśli praca była ciężka fizycznie, obciążająca lub wymagająca.
• Większa elastyczność. Zamiast czekać do ustawowego wieku emerytalnego (w Polsce 60 lat dla kobiet i 65 dla mężczyzn), rozwiązanie daje szansę wcześniejszego wyjścia z rynku pracy - co może być pomocne w planowaniu życia po pracy, zdrowia lub opieki nad rodziną.
• Docenienie długiej pracy. Dla osób, które systematycznie odprowadzały składki przez dekady, to pewna forma uznania i możliwość wcześniejszego skorzystania z owoców swojej aktywności zawodowej.

Jednak warto pamiętać, że korzyści te nie są automatyczne - potrzebne są konkretne przepisy, odpowiednia wysokość zgromadzonych składek, a także stabilna sytuacja finansów publicznych, by takie rozwiązanie mogło działać.

Choć idea emerytury stażowej budzi duże nadzieje, to jednocześnie wiąże się z licznymi wyzwaniami i potencjalnymi negatywnymi skutkami:

• Niższe świadczenie. Wcześniejsze przejście na emeryturę oznacza, że czas pobierania świadczenia będzie dłuższy, a kapitał zgromadzony w czasie składkowym może być mniejszy. W konsekwencji otrzymywana emerytura może być niższa niż w przypadku przejścia w wieku ustawowym.
• Koszty dla budżetu państwa i systemu emerytalnego. Wprowadzanie emerytury stażowej oznaczałoby duże obciążenie dla Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) i budżetu - projekty wskazują kwoty rzędu nawet 13-14 mld zł rocznie.
• Ryzyko niższego świadczenia dla pokoleń młodszych. Jeśli system stanie się bardziej obciążony, może to mające wpływ na przyszłych emerytów - albo poprzez mniejsze składki, albo poprzez konieczność podniesienia wieku emerytalnego lub zmiany warunków.
• Niepewność prawna. Na dziś w Polsce emerytura stażowa nie jest jeszcze formalnie wprowadzona - trwają prace legislacyjne. Nie ma pewności, kiedy - i w jakiej formie - wejdzie w życie.

W związku z tym osoby zainteresowane powinny dokładnie analizować warunki, sprawdzać, ile mają składek, jaki będą mieli kapitał emerytalny i rozważyć, czy wcześniejsze przejście na emeryturę rzeczywiście będzie korzystne finansowo.

Proces legislacyjny dotyczący emerytury stażowej jest już w toku - w Sejmie znajdują się dwa projekty ustaw: obowiązkowy obywatelski (m.in. z inicjatywy NSZZ "Solidarność") oraz poselski (z ramienia Lewica).

Najbardziej optymistyczny scenariusz zakłada, że nowe przepisy mogłyby wejść w życie już w 2026 roku. Jednak jak dotąd nie ma finalnej ustawy, a pracodawcy, pracownicy i ZUS stoją przed koniecznością dostosowania się do nowych reguł. Jeśli rozwiązanie zostanie przyjęte, dla wielu osób może to oznaczać możliwość wcześniejszego skorzystania ze świadczenia - ale również konieczność podjęcia decyzji: czy kontynuować pracę do wieku ustawowego, czy skorzystać z emerytury stażowej i przyjąć świadczenie w niższej wysokości.

Dla mieszkańców Wielkopolski i regionów przemysłowych, gdzie wiele osób zaczęło pracę bardzo wcześnie - już w młodości - to może być ważna opcja. Warto jednak skonsultować się z doradcą emerytalnym lub w ZUS, sprawdzić swoje konto składkowe, przewidywany kapitał i realną wysokość świadczenia.

Emerytura stażowa to pomysł, który może zmienić dotychczasowe zasady przechodzenia na emeryturę w Polsce - kluczowy miałby być nie wiek, lecz długość stażu pracy i zgromadzonych składek. Dla osób z 35-, 40-letnim (lub dłuższym) okresem aktywności zawodowej to potencjalna szansa na wcześniejsze zakończenie pracy. Niemniej jednak rozwiązanie nadal czeka na ostateczne przyjęcie - warunki mogą się jeszcze zmienić, a korzyści będą zależały od indywidualnej sytuacji każdego pracownika. Zanim podejmiesz decyzję, sprawdź swój kapitał, możliwą wysokość świadczenia i czy wcześniejsze przejście naprawdę jest opłacalne.