Niedźwiadki w Górach Wałbrzyskich o krok od centrum miasta. To trzy szczyty, dwa osiedla i niezliczone tajemnice - poznaj i zobacz

Góra Niedźwiadki Wałbrzych. Mieszkańcom nizin czasem trudno jest uwierzyć, że rynek w Wałbrzychu położony jest na wysokości 444 m n.p.m., a podczas spaceru po kwadransie można tu zdobyć najbliższe wzgórze Leniwiec 487 m n.p.m. , a chwilę później Górę Powstańców i wspiąć się na wieżę widokową. To nie są jedyne szczyty na terenie tego miasta, które można zdobyć podczas spaceru.

Około 2,5 km od Rynku w Wałbrzychu mamy ciekawy, charakterystyczny szczyt z trzema kumulacjami (604/613, 623/621 i 629 m n.p.m.) Najwyższa z nich jest na południowym-wschodzie.

To Niedźwiadki zwane "za Niemca" die Butterberg, stąd ich pierwotna polska nazwa góry Maślanej odnoszona również współcześnie do najniższego wzniesienia tej góry. Skąd taka nazwa, w Sudetach Środkowych, gdzie niedźwiedzie nie występują? Nie ma na to jednoznacznej odpowiedzi, może zwyczajnie mieszkańcom podobała się bardziej niż "Maślana".

Wzgórze to porośnięte lasem mieszanym otoczone jest dawnymi samodzielnymi miejscowościami, które dziś są dzielnicami miasta, mowa o Podgórzu, Nowym Mieście, Śródmieściu i oddalonej Rusinowej, a także niemal zapomnianej dawnej malowniczej wiosce Dolina Szwajcarska.

Góry Wałbrzyskie trasy wokół Niedźwiadków

Niedźwiadki nie są górą wymagającą wspinaczki, to raczej miejsce spacerowe, niestety nie gwarantuje też ciekawych widoków - oferują panoramy miejskie z podnóża, a także w czasie, gdy nie ma liści na drzewach - również na Dolinę Szwajcarską i ul. Świdnicką. Górę otacza sieć tras turystycznych i spacerowych:

• czerwona trasa - ścieżka spacerowa "Niedźwiadki" wokół góry - zaczyna się w Śródmieściu przy ul. Poleskiej a także na Nowym Mieście - w okolicy ul. Psie Pole,
• ścieżka rowerowa (trasa wokół Niedźwiadków)
• zielona ścieżka biegnąca z Podgórza do Starego Zdroju z pominięciem najwyższego szczytu - zaczyna się przy ul. Poleskiej w Wałbrzychu i biegnie ku Niedźwiadkom przez "ptasie ulice".

• niebieski - popularny szlak turystyczny biegnie od przystanku kolejowego Wałbrzych Centrum przez Harcówkę i Niedźwiadki. Dalej prowadzi przez Przełęcz Szypka, Wołowiec ku Borowej. To szlak najbardziej widokowy i biegnie przez szczyty Niedźwiadków i w okolicy Mauzoleum.

Plany powstania single tracka na Niedźwiadkach

W 2024 r. w głosowaniu na projekty Wałbrzyskiego Budżetu Obywatelskiego na rok 2025 zwyciężył projekt "Singletrack na Niedźwiadkach" obejmujący budowę profesjonalnej ścieżki rowerowej dla całych rodzin, wokół masywu Niedźwiadków. Nowy szlak ma być prosty i dostosowany dla potrzeb początkujących. Ma mieć ok. ok.10 km utwardzonej, szutrowej ścieżki rowerowej na terenie leśnym. Infrastrukturę rowerową (leśne parkingi, stacje naprawcze) i oznakowanie mają uzupełnić elementy turystyczne jak wiaty, ławki i mapy.

Niedźwiadki w Górach Wałbrzyskich mogą być ciekawym miejscem nie tylko dla wielbicieli spacerów i rowerów górskich. Trasy wspominane wcześniej są ważne dla osób o różnych zainteresowaniach.

• Osiedle "Szczęść Boże" oraz kompleks z ulicami poetów i ptasimi na zboczach góry Niedźwiadki

Interesują architektów i urbanistów. Powstałe począwszy od lat 30. XX w., położone na górze przedwojenne osiedla jak ułożone tarasowo "Osiedle Szczęść Boże", czy kompleks ulic "ptasich" (Sowia, Słowicza, Wronia i Ptasia) to przykład rozwiązań bazujących na lokalnych uwarunkowaniach terenowych.

• Mauzoleum i inne relikty

Historyków interesują skrywane przez zbocza tej góry relikty jak ehrenmal znany jako Mauzoleum w Wałbrzychu. Obiekt powstał w latach 1936.-1938 na wysokości 510 - 530 m n.p.m. od strony Nowego Miasta. W okolicy ul. Nowowiejskiej i Jagiełły istniał też miejski amfiteatr pod chmurką, leśny teatr ze sceną na skrzyżowaniu dróg u stóp Niedźwiadków. Od strony Nowego Miasta na terenie góry są też górnicze relikty jak dawny Szyb Scharnhorst.

• zapomniany pomnik w lesie

Mniej znanym i bardziej oddalonym od szczytu pomnikiem historycznym jest leśny monument.

• Dolina Szwajcarska

Zbocze Niedźwiadków graniczy też z Doliną Szwajcarską (zwaną też Niedźwiedzią Doliną), niegdyś urokliwą wioską położoną pomiędzy górami i przypominającą te znane z Szwajcarskich Alp. Dziś to część miasta, ale jakże inna!

• Ołtarz polowy w okresie zwalczania reformacji

Niedźwiadki są też ważne dla lokalnych ewangelików. W czasie kontrreformacji mieli oni ograniczone możliwości budowania nowych świątyń. Spotykali się więc w terenie, w miejscach odległych od centrów miast.

- Kościoły służące do tej pory protestantom zostały "zredukowane" (1654 r.), a bezwzględnie prowadzona rekatolizacja zmusiła ewangelików do przejścia do podziemia. Podobnie jak w Karkonoszach, Górach Orlickich i Kaczawskich (słabo wtedy zasiedlone góry ułatwiały odbywanie tajemnych spotkań) wykorzystywano górskie ustronia (np. polanę na wzniesieniu Niedźwiadki) - wyjaśniają na oficjalnej stronie parafii wałbrzyscy luteranie.

"Msze polowe" na stokach Niedźwiadków i głaz zamiast ołtarza. W powstałym w XVIII w. Kościele Zbawiciela w Wałbrzychu pojawił się nawet relikt tych zgromadzeń w górach, głazu użyto do wystroju świątyni.

• Duch z Niedźwiadków

W okresie poprzedzającym rozwój przemysłu wydobywczego i włókienniczego na terenach regionu wałbrzyskiego ludność utrzymywała się z rolnictwa i tkactwa. Powstała wówczas legenda o kupcu spotykanym przez tkaczy idących przez okolice Niedźwiadków na targ, by sprzedać swoje wyroby. Nie byłoby w tym nic dziwnego, gdyby nie był to... zmarły handlarz płótnem. Legenda będąca emanacją ciężkiego życia chałupników i rosnących fortun lokalnych rodzin kupieckich znalazła się w tomie legend W. Reimanna z lat 20. XX w. Ciekawostkę przypomniała Magdalena Sakowska w tekście - Niedźwiadki mają swojego ducha.

To wszystko, a do tego przyniesione przez lodowiec eratyki i bardziej współczesne "kopalnie" w stylu biedaszybów czynią ten teren prawdziwą skarbnicą lokalnych tajemnic i strażnikiem niełatwej historii naszego regionu.