Hans Frank. Kat Polski czy prawnik Hitlera?

Hans Frank urodził się 23 maja 1900 roku w Karlsruhe w Niemczech w rodzinie o tradycjach urzędniczych. Jego młodość przypadła na burzliwy okres końca Cesarstwa Niemieckiego i I wojny światowej.

W 1917 roku zaciągnął się do armii, lecz nie odegrał istotnej roli na froncie. Po wojnie studiował prawo i ekonomię, uzyskując tytuł doktora nauk prawnych. Już w 1919 roku, mając zaledwie 19 lat, wstąpił do Niemieckiej Partii Robotniczej (DAP), która wkrótce przekształciła się w NSDAP.

Frank był aktywnym uczestnikiem puczu monachijskiego w 1923 roku, za co na krótko trafił do aresztu. Po nieudanej próbie przewrotu, związał się jeszcze mocniej z ruchem nazistowskim, stając się jednym z najbliższych współpracowników Adolfa Hitlera. W drugiej połowie lat 20. XX wieku zyskał opinię wybitnego prawnika, broniąc członków NSDAP w licznych procesach sądowych i reprezentując samego Hitlera ponad sto razy.

Jego błyskotliwa kariera prawnicza i bezwarunkowa lojalność wobec Hitlera sprawiły, że w 1933 roku, po przejęciu władzy przez nazistów, został mianowany ministrem sprawiedliwości Bawarii, a następnie objął funkcję prezesa Akademii Prawa Niemieckiego.

Hans Frank odegrał kluczową rolę w przekształceniu niemieckiego systemu prawnego w narzędzie dyktatury. W 1934 roku założył Akademię Prawa Niemieckiego, której celem było stworzenie podstaw prawnych dla nowego, totalitarnego ustroju. Frank forsował zasadę wodzostwa, która gwarantowała Hitlerowi nieograniczoną władzę i eliminowała wszelkie elementy demokratyczne z niemieckiego prawa.

Jako minister sprawiedliwości Bawarii oraz komisarz Rzeszy ds. unifikacji wymiaru sprawiedliwości, Frank nadzorował proces Gleichschaltung – ujednolicenia struktur państwowych i podporządkowania ich NSDAP. W grudniu 1934 roku został ministrem bez teki w rządzie Rzeszy, a rok później objął funkcję Reichsleitera NSDAP ds. spraw prawnych.

Frank był również odpowiedzialny za badanie rzekomego żydowskiego pochodzenia Hitlera, co miało rozwiać plotki i zabezpieczyć wizerunek Führera. Choć sam Frank w swoich wspomnieniach sugerował, że niektóre fakty mogły wskazywać na żydowskie korzenie Hitlera, historycy podchodzą do tych rewelacji z dużą rezerwą.

Po agresji Niemiec na Polskę w 1939 roku, Hitler powierzył Hansowi Frankowi stanowisko generalnego gubernatora nowo utworzonego Generalnego Gubernatorstwa. Ten quasi-państwowy twór obejmował centralną i południową część okupowanej Polski, o powierzchni 95 742 km² i zamieszkany przez ponad 16 milionów ludzi.

Frank przeniósł swoją siedzibę na Wawel w Krakowie, skąd zarządzał podległym sobie terytorium z niemal nieograniczoną władzą. Jego rządy od początku cechowały się brutalnością i systematycznym terrorem. Celem było nie tylko podporządkowanie Polski, ale także jej całkowita germanizacja i przekształcenie w "rezerwuar taniej siły roboczej" oraz "poligon" do realizacji rasistowskich planów III Rzeszy.

Frank osobiście nadzorował politykę masowych egzekucji, deportacji i eksterminacji. W ramach represji za działalność polskiego podziemia, za każdego zabitego Niemca rozstrzeliwano nawet 100 Polaków. W latach 1939–1944 na terenie Generalnego Gubernatorstwa zginęło ponad 4 miliony osób, w tym około 3 miliony Żydów.

Hans Frank był jednym z głównych architektów Zagłady na ziemiach polskich. To właśnie w Generalnym Gubernatorstwie powstały największe getta (Warszawa, Kraków, Lublin) oraz cztery z sześciu nazistowskich obozów zagłady: Auschwitz-Birkenau, Treblinka, Sobibór i Bełżec.

Już 23 listopada 1939 roku Frank wydał dekret nakazujący wszystkim Żydom noszenie białych opasek z niebieską gwiazdą Dawida. Wkrótce potem rozpoczęły się masowe deportacje do gett i obozów.

Frank nadzorował politykę konfiskaty majątku żydowskiego, przymusowej pracy i eksterminacji. Jego administracja była odpowiedzialna za organizację transportów do obozów śmierci, gdzie miliony ludzi ginęły w komorach gazowych. W jednym z przemówień do swoich urzędników w grudniu 1941 roku mówił otwarcie o "konieczności pozbycia się Żydów", nie pozostawiając złudzeń co do swoich intencji.

W dziennikach Franka, które liczą ponad 10 tysięcy stron, znajdują się szczegółowe opisy planów i działań związanych z "ostatecznym rozwiązaniem kwestii żydowskiej". Dokumenty te stały się jednym z najważniejszych dowodów podczas jego procesu w Norymberdze.

Rządy Franka to nie tylko Holocaust, ale także brutalne prześladowania ludności polskiej. Zamykano uniwersytety i szkoły średnie, aresztowano i mordowano przedstawicieli inteligencji, konfiskowano dzieła sztuki oraz niszczono zabytki i symbole narodowe. W Warszawie, po powstaniu w 1944 roku, Niemcy zrównali z ziemią niemal całe miasto.

Frank konsekwentnie realizował politykę wyniszczenia polskiej tożsamości narodowej. Zakazano używania języka polskiego w przestrzeni publicznej, usuwano polskie nazwy ulic i miejscowości, a osoby podejrzane o działalność konspiracyjną były natychmiast rozstrzeliwane lub wywożone do obozów koncentracyjnych. W ramach akcji "Intelligenzaktion" wymordowano dziesiątki tysięcy nauczycieli, księży, urzędników i naukowców.

Władze Generalnego Gubernatorstwa skonfiskowały setki tysięcy dzieł sztuki i zabytków, które wywożono do Niemiec lub przeznaczano na prywatne kolekcje nazistowskich dygnitarzy, w tym samego Franka.

Mimo ogromnej władzy, Hans Frank nie był postacią jednoznacznie akceptowaną w nazistowskiej elicie. Hitler nigdy nie darzył prawników pełnym zaufaniem, a Franka traktował z dystansem.

W 1942 roku, po serii publicznych wystąpień, w których Frank krytykował politykę SS i nawoływał do powrotu do "porządku prawnego", został pozbawiony wszystkich funkcji partyjnych i honorowych, poza stanowiskiem gubernatora.

Frank coraz częściej popadał w konflikty z Heinrichem Himmlerem i Martinem Bormannem, którzy dążyli do podporządkowania Generalnego Gubernatorstwa SS i Gestapo. W praktyce, od 1942 roku Frank miał coraz mniejszy wpływ na politykę eksterminacji, którą w pełni przejęły struktury SS. Mimo to, do końca wojny pozostał formalnie gubernatorem, choć jego rola była coraz bardziej marginalna.

Po klęsce Niemiec, Hans Frank został schwytany przez wojska amerykańskie 4 maja 1945 roku. W trakcie procesu przed Międzynarodowym Trybunałem Wojskowym w Norymberdze, próbował zrzucić z siebie odpowiedzialność za zbrodnie, twierdząc, że nie miał pełnej wiedzy o działaniach SS i Gestapo. Przekazał jednak trybunałowi 43 tomy swoich dzienników, które okazały się kluczowym dowodem jego winy.

Podczas procesu Frank nawrócił się na katolicyzm i publicznie wyrażał skruchę, mówiąc: "Tysiąc lat przeminie, zanim zmazana zostanie ta wina Niemiec". Trybunał uznał go za winnego zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości. 16 października 1946 roku został powieszony.