Historyczny sukces polskiej nauki. Profesor z Torunia uhonorowany

To pierwszy w historii przypadek, kiedy to niezwykle prestiżowe wyróżnienie trafia do Polaka.

Medal imienia profesora A.J.P. Martina, noblisty z 1952 roku i jednego z ojców chromatografii, jest przyznawany od kilkudziesięciu lat najbardziej zasłużonym naukowcom w dziedzinie nauk separacyjnych. Chromatografia to dziś podstawa nowoczesnych analiz chemicznych – stosowana w laboratoriach medycznych, kryminalistyce, badaniach środowiska, przemyśle spożywczym i farmaceutycznym. W świecie nauki to wyróżnienie o randze porównywalnej z międzynarodową nagrodą Nobla w dziedzinie chromatografii.

Profesor Bogusław Buszewski ponad trzy dekady związany był z Uniwersytetem Mikołaja Kopernika. To właśnie na UMK od 2010 roku prowadził Centrum Edukacyjno-Badawcze Metod Separacyjnych i Bioanalityki – ośrodek uznanym na całym świecie. Jego dorobek naukowy budzi ogromny szacunek: niemal 800 artykułów naukowych, 16 książek, a wskaźnik cytowań (h-index) wynoszący 79 plasuje go w ścisłej czołówce badaczy na świecie.

Główne obszary jego badań to m.in. analiza lotnych związków organicznych (VOCs), monitorowanie zanieczyszczeń środowiskowych, bioanaliza oraz nowoczesne techniki oczyszczania próbek. W pracy naukowej jego zespół stosuje zaawansowane metody chromatografii gazowej i cieczowej, często w połączeniu z wysokoczułą spektrometrią mas. Wyniki ich badań znajdują zastosowanie nie tylko w laboratoriach akademickich, ale też w przemyśle farmaceutycznym, ochronie środowiska czy diagnostyce medycznej.

Symboliczny wymiar nagrody – wszystko zaczęło się w Polsce

Sam profesor Buszewski nie ukrywa, że to nie tylko osobisty sukces, ale także symboliczne uhonorowanie polskiego wkładu w rozwój chromatografii. – Znalazłem się na liście moich Mistrzów i kolegów, z którymi przez lata współtworzyliśmy nowoczesne rozwiązania dla nauk separacyjnych. To dla mnie wielkie wyróżnienie, tym bardziej że jestem pierwszym Polakiem uhonorowanym tym medalem – mówi naukowiec.

Profesor przypomina, że to właśnie na ziemiach polskich zaczęła się historia chromatografii – w 1903 roku na Uniwersytecie Warszawskim profesor Mikołaj Tswiett wygłosił słynny wykład, w którym przedstawił podstawy tej metody analitycznej. – Tswiett był Rosjaninem, ale jego odkrycie miało miejsce w Polsce i w języku polskim. Z Kujaw pochodził też Walther Nernst – urodzony w Wąbrzeźnie, laureat Nagrody Nobla z 1920 roku, który stworzył podstawy procesów elektrochemicznych, wykorzystywanych do dziś w analizie – podkreśla profesor Buszewski.

W tym samym ogłoszeniu Brytyjskie Towarzystwo Chromatograficzne przyznało również Silver Jubilee Medal 2025 – nagrodę dla wyróżniających się młodszych naukowców – profesor Elii Psillakis z Uniwersytetu Technicznego na Krecie. Jej badania koncentrują się na nowoczesnych, ekologicznych metodach przygotowania próbek do analizy. Podobnie jak prof. Buszewski, ma na swoim koncie liczne publikacje i międzynarodowe uznanie.

• prof. Bogusław Buszewski w plebiscycie naszej gazety otrzymał tytuł Osobowość Roku 2025 za znaczący wkład w lepsze zrozumienie kinetyki absorpcji metali, analizę lotnych związków organicznych i techniki analizy środowiskowej i uhonorowanie w 2024 roku przez brytyjskie Towarzystwo Chromatograficzne prestiżowym Medalem Martina.