Jak wyglądała Dobrawa? Hipotezy, które zaskakują
Przyniosła chrześcijaństwo do Polski, ale czy przy okazji zawróciła Mieszkowi I w głowie? Czy to prawda, że Dobrawa była ładna, jak głoszą obiegowe opinie?
Dobrawa w chwili ślubu z Mieszkiem I
W przeciwieństwie do niektórych późniejszych władczyń Europy, Dobrawa nie doczekała się żadnego portretu, miniatury ani opisu wyglądu w zachowanych kronikach. Zarówno Thietmar z Merseburga, jak i Gall Anonim, którzy wspominali o jej roli politycznej i religijnej, nie poświęcili ani słowa jej urodzie czy cechom fizycznym.
W średniowieczu opisywanie wyglądu kobiet, nawet tych ze sfer książęcych, nie należało do priorytetów kronikarzy. Liczyła się przede wszystkim ich rola polityczna, dynastyczna i religijna.
Jedyną pośrednią informację dotyczącą wyglądu Dobrawy można znaleźć w przekazie czeskiego kronikarza Kosmasa, który nazwał ją "kobietą podeszłego wieku" w chwili ślubu z Mieszkiem I.
Jednak historycy zgodnie uznają tę wzmiankę za złośliwą i tendencyjną, być może wynikającą z pomyłki lub chęci zdeprecjonowania jej postaci. Współcześni badacze sądzą, że Dobrawa miała najprawdopodobniej dwadzieścia kilka lat, co na ówczesne standardy nie czyniło jej osobą starą. Nie ma natomiast żadnych danych na temat jej wyglądu – nie wiadomo, czy była wysoka, niska, szczupła, czy krępa.
Dobrawa w wyobrażeniach późniejszych epok
Wizerunki Dobrawy, które pojawiają się w podręcznikach, na monetach kolekcjonerskich czy w malarstwie historycznym (np. obraz Jana Matejki), są wyłącznie artystyczną fantazją.
Artyści, nie mając żadnych przesłanek historycznych, przedstawiają ją zgodnie z własną wizją epoki lub kanonami urody panującymi w czasach, w których tworzyli dzieła. Na przykład na współczesnych medalach i monetach Dobrawa ukazywana jest jako dostojna, poważna kobieta w stroju książęcym, z długimi włosami i w koronie – ale są to wyłącznie symbole statusu, a nie wierne odtworzenie jej wyglądu.
Symboliczny wizerunek Dobrawy
Dobrawa była córką Bolesława I Srogiego, księcia Czech, i prawdopodobnie Biagoty. Jako członkini dynastii Przemyślidów wychowywała się na dworze, gdzie obowiązywały określone normy stroju i zachowania.
Można przypuszczać, że nosiła bogato zdobione szaty, być może z elementami czeskiego stroju dworskiego, ale brak jakichkolwiek szczegółowych przekazów na temat jej garderoby czy biżuterii.
W polskiej tradycji historycznej Dobrawa funkcjonuje jako "Matka Chrzestna Polaków". A zatem osoba, która przyczyniła się do chrystianizacji kraju. Jej wyobrażenie w kulturze jest silnie związane z rolą żony, matki i promotorki wiary chrześcijańskiej, a nie z konkretnym wyglądem fizycznym.
Próby rekonstrukcji – domysły naukowców
Niektórzy historycy i antropologowie próbowali na podstawie szczątkowych danych o rodzinie Przemyślidów wysnuć ostrożne przypuszczenia na temat cech fizycznych Dobrawy, ale są to wyłącznie hipotezy.
Przypuszcza się, że jako Czeszka mogła mieć jasną karnację i włosy, ale nie ma na to żadnych dowodów. Nie zachowały się żadne szczątki, które można by zidentyfikować jako jej, więc nie przeprowadzono żadnych badań genetycznych czy rekonstrukcji twarzy.
Co naprawdę wiemy o wyglądzie Dobrawy?
Podsumowując, nie istnieją żadne pewne, historyczne dane dotyczące wyglądu Dobrawy, żony Mieszka I. Wszystkie znane przedstawienia jej postaci są efektem wyobraźni artystów lub późniejszych tradycji. Współczesna nauka nie dysponuje ani opisem, ani portretem, ani szczątkami, które pozwoliłyby na rekonstrukcję jej rysów twarzy czy sylwetki.
Dobrawa pozostaje więc postacią historyczną znaną z dokonań i roli politycznej, ale jej fizyczny wizerunek na zawsze pozostanie tajemnicą.
Wybór literatury:
· Balzer O., Genealogia Piastów. Kraków 2005.
· Jasiński K., Rodowód pierwszych Piastów, Wrocław-Warszawa 1992.
· Labuda G., Mieszko I, Wrocław 2002.
· Strzelczyk J., Mieszko Pierwszy, Poznań 1992.
· Urbańczyk P., Mieszko Pierwszy Tajemniczy, Toruń 2012.
