Jaworzno: Wyjątkowa inwestycja w polskim górnictwie. Miliony ton węgla w Jaworznie czekają na wydobycie. Trwa drążenie szybu

Zgodnie z podpisaną w 2021 roku umową społeczną, kopalnie będą sukcesywnie wygaszane, a ich działalność zakończy się najpóźniej w 2049 roku. Choć perspektywa ta oznacza koniec pewnej epoki, nie przekreśla potrzeby dalszych inwestycji w zakładach górniczych. Wręcz przeciwnie - aby umożliwić im bezpieczne i stabilne funkcjonowanie przez kolejne dekady, podejmowane są działania modernizacyjne i rozwojowe.

Przykładem takiej inicjatywy jest budowa szybu Grzegorz w Zakładzie Górniczym Sobieski w Jaworznie, należącym do Południowego Koncernu Węglowego. Szyb Grzegorz jest dowodem na to, że transformacja energetyczna może iść w parze z odpowiedzialnym wykorzystaniem potencjału istniejących zakładów, aż do momentu ich planowanego zamknięcia.

Na miejscu prowadzonych prac - ponad pół kilometra pod ziemią - był "Dziennik Zachodni". Nasz zjazd na miejscu głębionego szybu rozpoczął się na dobrą sprawę kilka kilometrów od niego - na terenie wspomnianego ZG Sobieski. Tam - podobnie jak górnicy należało ubrać się w górnicze, robocze stroje - rzecz jasna w górniczej łaźni. Później przejazd do miejsca docelowego.

W przypadku górników pracujących przy drążeniu szybu Grzegorzu wygląda to nieco inaczej. Na terenie szybu znajdują się specjalnie przeznaczone dla nich tymczasowe łaźnie kontenerowe. Później w naszym przypadku wszystko wygląda już jak na górniczej szychcie. Odbicie karty przed zjazdem i przejście na zjazd.

Ten nie trwa długo. Z zegarkiem w ręku - pięć minut i kilka sekund. Nie odbywa się on jednak tradycyjną górniczą "szolą", ale kubłem. Wykorzystywany jest on również do transportu ludzi, materiałów, ale i urobku na powierzchnię.

Urabianie odbywa się za pomocą materiałów wybuchowych. Następnie urobek ładowany jest za pomocą ładowarki do kubłów. Na bieżąco, po wybraniu urobku zabezpieczany jest górotwór oraz realizowana jest zabudowa obudowy rury szybowej. Wyróżniamy dwa rodzaje obudowy: dwuwarstwowa z hydroizolacją oraz jednowarstwowa z drenażem.

Już podczas zjazdu na jego aktualną głębokość widać sporo zrealizowanych prac. Na dole miejsce głębienia szybu bardziej przypomina plac budowy niż typowy obraz kopalni. I będzie tak do momentu, kiedy Grzegorz, którego średnica wynosi 7,5 m osiągnie głębokość dokładnie 591,2 metra.

25 kwietnia br. nastąpił kluczowy moment realizacji - uzyskano połączenie wentylacyjne szybu z wyrobiskami poziomymi ZG Sobieski na poziomie 540 metrów. W tym dniu pierwszy raz miał miejsce przepływ powietrza poprzez drążony szyb do wyrobisk kopalni na poziomie 540 m.

Aktualnie trwają prace związane z wykonaniem dwustronnego wlotu na poziomie 540 m (14,5 metra od osi szybu w kierunku północnym oraz 29 metrów w kierunku południowym).

Aby mogło to jednak dojść do skutku, konieczne było wykonanie wielu prac na powierzchni. Najważniejszymi z nich była instalacja mrożeniowa.

W pierwszej fazie realizacji inwestycji wykonane zostały 42 otwory służące do zabudowy przewodów mrożeniowych oraz zabudowa agregatów mrożeniowych, po czym, po ich wykonaniu nastąpiło uruchomienie instalacji mrożeniowej w celu zmrożenia górotworu. Głębokość otworów mrożeniowych wynosi 475 metrów.

Układ mrożenia szybu Grzegorz podzielono na dwa układy - układ pierwotny obejmujący instalacje na specjalnej płycie fundamentowej oraz układ wtórny obejmujący instalację w kanale mrożeniowym i w piwnicy mrożeniowej.

Mrożenie górotworu nadaje wyjątkowości powstającemu szybowi Grzegorz, ponieważ ostatni raz w polskim górnictwie węgla kamiennego użyto tej metody 30 lat temu.

Na ten moment górotwór wciąż jest mrożony, lecz już nie do takich temperatur, jak miało to miejsce na początku. Wtedy, żeby móc utworzyć płaszcz mrożeniowy, solanka musiała być zmrożona do -34 stopni Celsjusza. Taką jej temperaturę otrzymywano wykorzystując wszystkie trzy agregaty mrożeniowe.

- Obecnie na utrzymanie mrożenia temperatura utrzymana jest na poziomie -24 stopni - informują na powierzchni budowanego szybu Grzegorz pracownicy PBSz S.A., dodając, że mrożenie górotworu umożliwia w pełni zautomatyzowany system, który niedługo tj. po wykonaniu dwustronnego wlotu na poz. 540 m nie będzie już potrzebny, gdyż nie będzie konieczności mrożenia górotworu.

A dlaczego w ogóle inwestycja związana z głębieniem szybu Grzegorz - którą określa się jako niezwykle skomplikowaną - jest realizowana? Przyczyną są kolejne wyjątkowe cechy, tym razem już nie samego "Grzegorza", ale złoża, którego fedrowanie umożliwi wykonanie szybu.

- Potrzeba wykonania szybu Grzegorz wiąże się z tym, że mamy nieopodal - za autostradą A4 (widać ją chociażby ze szczytu wieży szybowej - przyp. red) węglozasobne złoże Dąb będące w trakcie udostępniania za pomocą szybu oraz poziomych wyrobisk korytarzowych - mówi Kamil Idzik z Działu Projektu Strategicznego Budowa szybu Grzegorz ZG Sobieski.

Zasoby przemysłowe złoża wynoszą 167 milionów ton węgla, który charakteryzuje się bardzo dobrymi parametrami m.in. niską zawartością chloru.

Wysokiej jakości węgiel z tego złoża ma kluczowe znaczenie dla lokalnej energetyki. Co ważne, kopalnia Sobieski połączona jest z elektrownią w Jaworznie czterokilometrową linią kolejową, umożliwiającą szybki i bezpieczny transport surowca.

Dodatkowo, wydobywanie węgla ze złoża Dąb, jak na górnicze warunki, będzie prowadzone w bezpiecznych warunkach.

- Eksploatacji tego złoża nie będzie towarzyszył szereg takich zagrożeń naturalnych, jak chociażby w innych kopalniach Górnośląskiego Zagłębia Węglowego, gdzie mamy do czynienia z zagrożeniem metanowym, wyrzutami gazów i skał, tąpaniami itd. - słyszymy od przedstawicieli PKW.

Dzięki inwestycji cała produkcja Zakładu Górniczego zostanie przeniesiona poza tereny zurbanizowane. Korzyścią dla mieszkańców będzie minimalizacja wpływu eksploatacji na powierzchnię.

W lipcu 2018 roku Minister Środowiska udzielił Spółce Koncesji na wydobywanie węgla kamiennego za złoża węgla kamiennego "Dąb" objętego Obszarem Górniczym Dąb o powierzchni 36,98 km2. Przedmiotowa Koncesja została udzielona na okres do 31 grudnia 2063 roku i jest to najdłużej obowiązująca Koncesja w górnictwie węgla kamiennego w Polsce.

Pierwszy etap budowy szybu Grzegorz obejmujący wykonanie rury szybowej wraz z dwustronnym wlotem zostanie zakończony w przyszłym - 2026 roku.

Po zrealizowaniu I etapu budowy szybu "Grzegorz" szyb będzie pełnił funkcję wentylacyjno-wdechową. W dalszej kolejności szyb zostanie zbrojony i uzyska funkcję materiałowo-zjazdową.