Klimatyczny fort św. Benedykt w Krakowie. Kiedy koniec prac w Podgórzu i co tutaj powstanie?

Z zewnątrz zabytek prezentuje się coraz lepiej, po odczyszczeniu cegły. Wcześniej zakończył się remont przedbramia, które wymagało najpilniejszej interwencji. To pierwszy krok na drodze do pełnej renowacji zabytkowej wieży. W obiekcie powstanie centrum edukacji dzieci i młodzieży z zakresu nauk ścisłych, którego operatorem będzie Muzeum Inżynierii i Techniki w Krakowie. W forcie planowane jest także powstanie małej kawiarni na parterze oraz przestrzeni do ekspozycji zabytku.

Pomysł na zagospodarowanie fortu został opracowany na podstawie wyników konsultacji społecznych przeprowadzonych w 2021 r. Wcześniej jednak gmina podejmowała próby sprzedaży zabytku lub oddania go w zarząd prywatnym podmiotom. To z jednej strony było dosyć karkołomne, bo nowy zarządca musiałby wyłożyć spore pieniądze na rewitalizację, a z drugiej strony i tak zostało oprotestowane przez mieszkańców.

Trwające w forcie prace to pierwszy etap działań związanych z zaadaptowaniem historycznej przestrzeni do nowych funkcji. Projekt renowacji obiektu został wybrany przez Społeczny Komitet Odnowy Zabytków Krakowa jako jeden z kluczowych, planowanych do wsparcia w latach 2023–2025. Wysokość dotacji przyznanych na jego odnowienie wynosi ponad 6,8 mln zł.

Fort „św. Benedykt” dołączy do kilku fortów, które w ostatnich latach miasto wyremontowało, znajdując dla nich nowe zastosowanie. W forcie „Borek” działa Centrum Kultury Podgórza oraz Biblioteka Polskiej Piosenki, w forcie „Jugowice” („Łapianka”) – Centrum Ruchu Harcerskiego oraz Muzeum Krakowa, zaś w forcie „Sidzina” – organizacja pozarządowa. Dodatkowo, Kraków odtworzył zarysy bastionów fortu „Kościuszko” oraz remontuje fort „Mistrzejowice”. Remonty te były możliwe dzięki środkom własnym miasta, a także dotacjom Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa i wsparciu finansowym Unii Europejskiej.

Fort św. Benedykt w formie wieży artyleryjskiej wznieśli Austriacy w latach 1853-56, według projektu znanego krakowskiego architekta i inżyniera Feliksa Księżarskiego. Zbudowano go z cegły na rzucie regularnego szesnastoboku z okrągłym dziedzińcem wewnętrznym. Podgórski fort stanowił część systemu obronnego Twierdzy Kraków.

Od lat 80. XX wieku stał nieużywany. Ostatni lokator opuścił fort w 1984 r., a kolejne 40 lat upłynęło na rozważaniu możliwych scenariuszy przyszłości dla tego obiektu.

Rozpoczęty w zeszłym roku remont elewacji obiektu to pierwsza część rewitalizacji fortu, która ma potrwać do końca 2026 roku.