Kołobrzeska Wenus z okresu neolitu udostępniona zwiedzającym
Figurka Wenus z Kołobrzegu prezentowana jest w centralnym miejscu wystawy, która została zorganizowana w osobnym, ciemnym pomieszczeniu Muzeum Miasta Kołobrzeg przy ul. Armii Krajowej 13 – powiedział PAP Aleksander Ostasz, dyrektor Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu, którego oddziałem jest miejska instytucja.
Zaznaczył, że na figurkę, która jest jednym z najcenniejszych odkryć archeologicznych na Pomorzu Zachodnim, pada punktowe światło, w tle słychać dźwięk morskich fal.
Do sali wystawowej mogą wchodzić jedynie niewielkie grupy zwiedzających.
Koncepcja tej otwartej w poniedziałek czasowej wystawy „Wenus z Kołobrzegu” została uzgodniona m.in. z naukowcami prowadzącymi badania nad znaleziskiem. W ich ocenie cenna figurka „jest jakością samą w sobie”, „potrzebuje ciszy i spokoju, aby najlepiej wybrzmiała jej moc”.
Dyr. Ostasz zapewnił w rozmowie z PAP, że kołobrzeska Wenus będzie udostępniana zwiedzającym przez całe wakacje. Może będzie eksponowana dłużej. To jednak zależy od wznowienia prac badawczych. Terminy będą dopiero ustalane, dlatego dyr. Ostasz nie wskazał konkretnej daty zamknięcia wystawy.
Podkreślił, że wystawa jest pokłosiem ogromnego zainteresowania mieszkańców Kołobrzegu, turystów i świata naukowego unikatowym znaleziskiem, które po raz pierwszy zostało zaprezentowane 13 czerwca br. podczas konferencji prasowej. O kołobrzeskiej Wenus z okresu neolitu ukazało się ponad 160 artykułów w 15 językach.
Kamienną figurkę znalazł w grudniu 2022 r. na polu w kołobrzeskiej dzielnicy Podczele rolnik. Zainteresował niepozornym odkryciem Grupę Eksploracyjno-Poszukiwawczą Parsęta. Ta z kolei znalezisko pokazała specjalistom z Fundacji Relicta, którzy wstępnie potwierdzili wyjątkowość figurki. W 2023 r. o odkryciu powiadomione zostały służby konserwatorskie i Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu.
Następnie eksponat trafił w ręce interdyscyplinarnego zespołu naukowców zebranych przez Marcina Krzepkowskiego z Fundacji Relicta, który podjął się jego przebadania. Zespół współtworzą m.in.: dr hab. prof. UAM Iwona Sobkowiak-Tabaka z Wydziału Archeologii UAM i dr Grzegorz Szczurek z Instytutu Interdyscyplinarnych Badań Historycznych Uniwersytetu Kaliskiego. Analizy surowca, z którego wykonano artefakt, podjęły się dr hab. prof. PAN Barbara Studencka z Muzeum Ziemi i dr Aldona Kurzawska z Wydziału Archeologii UAM wraz z dr Agatą Hałuszko z Instytutu Archeologii UMCS. Naukowcy przygotowują szczegółowe opracowanie poświęcone kołobrzeskiej Wenus.
Dokonane ustalenia wskazują, że kamienna figurka pochodzi z okresu neolitu i ma ponad 6 tys. lat. Wykonana została z wapienia o beżowej barwie. W strukturze widoczne są fragmenty muszki małży, ślimaków oraz rurek wieloszczetów. Figurka stylizowana na postać kobiety ma ok. 12 cm wysokości.
- Sylwetka jest dość masywna, o zniekształconych proporcjach. Kończyny górne są jedynie zarysowane, dolne – nieco rozstawione, lecz opracowane niezbyt szczegółowo. Twarz pozbawiona jest rysów – brak oczu, nosa, ust i uszu. Piersi zostały zakryte przez ugięte w łokciach ręce. Jednocześnie głowa oraz górna część tułowia są nieproporcjonalnie duże w stosunku do krótkich nóg. Na tylnej części widoczne są ślady formowania w okolicy nóg, prawdopodobnie powstałe w wyniku uderzania twardym narzędziem – można przeczytać w opisie zabytku umieszczonym w komunikacie Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu.
Podano ponadto, że „na wypukłych partiach ciała widać delikatne ślady wygładzenia, szczególnie w okolicach piersi i bioder, co może sugerować użytkowanie figurki. (…) Tył postaci jest stosunkowo płaski, co może świadczyć o tym, że figurka była ustawiana pionowo lub przymocowywana do jakiegoś podłoża”.
Tego typu figurki o cechach antropomorficznych są powszechnie spotykane na stanowiskach neolitycznych z VI i V wieku p.n.e. na terenach położonych na południe i południowy wschód od Karpat, w obszarze Anatolii i południowej Europy. Na Pomorzu Zachodnim to unikat. Odkrycie rzuca nowe światło na pradzieje tych terenów. Badacze nie wykluczają, że znaleziona figurka może być dziełem pierwszych rolników, którzy osiedlali się na żyznych ziemiach Pomorza Zachodniego, w tym przypadku w okolicach rzeki Parsęty.
Neolityczne figurki Wenus uważa się za symboliczne przedstawienie kobiecości i płodności. Mogły być one używane w rytuałach lub ceremoniach mających na celu celebrowanie płodności, zapewnienie przetrwania i dobrobytu lokalnej społeczności. W ocenie badaczy kołobrzeska Wenus „zdradza wysoki kunszt artystyczny i pomimo prostoty formy wyróżnia się wyjątkowymi walorami estetycznymi”.
