Mafia odcięła mu ucho. Kulisy najgłośniejszego porwania we Włoszech

Porwanie na rzymskim Piazza Farnese

O trzeciej nad ranem 10 lipca 1973 roku szesnastoletni John Paul Getty III zniknął z rzymskiego Piazza Farnese, gdzie spędzał beztroskie noce w towarzystwie bohemy artystycznej. Młody Getty prowadził w Rzymie życie typowego hipisa lat siedemdziesiątych, zarabiając na utrzymanie sprzedażą własnych obrazów i występami jako statysta w filmach.

Wyrzucony z prywatnej szkoły nastolatek mieszkał samodzielnie i utrzymywał minimalne kontakty z rodziną, co później wzbudziło podejrzenia, że mógł sam zainscenizować własne porwanie.

Członkowie kalabrijskiej Ndranghety, mafijnej organizacji specjalizującej się w porwaniach dla okupu na południu Włoch, od lat obserwowali wnuka najsłynniejszego amerykańskiego miliardera. Porwanie nastolatka wydawało się idealnym planem wzbogacenia się, biorąc pod uwagę ogromne bogactwo rodziny Getty. Przestępcy liczyli na szybką wypłatę okupu, nie przewidując jednak niezwykłej twardości i skąpstwa patriarchy dynastii naftowej.

Dwa dni po zniknięciu chłopca jego matka Gail Harris otrzymała pierwsze żądanie okupu w wysokości 17 milionów dolarów, co w dzisiejszej wartości odpowiadałoby około 120 milionom dolarów. Rozwiedziona z Johnem Paulem Getty II kobieta nie dysponowała takimi środkami i natychmiast skontaktowała się z byłym mężem mieszkającym w Londynie. Porywacze poinstruowali ją, aby "wzięła pieniądze z Londynu", gdzie przebywali ojciec i dziadek chłopca.

Twarde miliarder i podejrzenia o mistyfikację

J. Paul Getty, uznawany wówczas za najbogatszego człowieka na świecie z majątkiem szacowanym na 1,2 miliarda dolarów, kategorycznie odmówił zapłacenia okupu. Słynny naftowy potentat uzasadnił swoją decyzję dwoma argumentami: obawą przed zachęceniem przestępców do porwania pozostałych trzynastu wnuków oraz zasadniczym sprzeciwem wobec ustępowania terrorystom i kryminalistom. Powiedział wówczas: "Jeśli zapłacę jeden grosz, będę miał czternaścioro porwanych wnucząt".

Podejrzenia co do autentyczności porwania wzmacniały się ze względu na buntowniczy charakter nastolatka, który wcześniej żartobliwie wspominał o możliwości zainscenizowania własnego porwania dla wyciągnięcia pieniędzy od skąpego dziadka.

Policja włoska również wyrażała wątpliwości co do rzeczywistego charakteru zdarzeń, zwłaszcza że młody Getty słynął z prowokacyjnych zachowań i życia na marginesie społeczeństwa. Nawet niektórzy członkowie rodziny Getty początkowo nie wierzyli w prawdziwość porwania.

John Paul Getty II, ojciec porwanego chłopca, wielokrotnie prosił swojego ojca o pomoc finansową, lecz spotykał się z kategoryczną odmową. Miliarder był znany ze swojej niezwykłej skąpości, co przejawiało się między innymi w instalowaniu automatów telefonicznych w gościnnych pokojach swojej rezydencji w Surrey. Nawet wobec dramatu własnej rodziny nie zamierzał odstąpić od swoich zasad oszczędnościowych.

Eskalacja przemocy i ucięte ucho

Po czterech miesiącach bezowocnych negocjacji przestępcy postanowili zastosować drastyczne środki nacisku na rodzinę Getty. W listopadzie 1973 roku redakcja rzymskiej gazety "Il Messaggero" otrzymała przesyłkę, której dotarcie opóźniło się o trzy tygodnie z powodu strajku pocztowego we Włoszech. Wewnątrz znajdowało się ucięte ucho John Paul Getty III, kosmyk jego włosów oraz list z groźbami dalszego okaleczania chłopca.

List porywacza głosił: "To jest ucho Paula. Jeśli w ciągu dziesięciu dni nie otrzymamy pieniędzy, przyślemy drugie ucho. Innymi słowy, będzie dostarczany kawałek po kawałku". Porywacze obniżyli jednocześnie żądanie okupu do 3,2 miliona dolarów, licząc na szybkie zakończenie sprawy. Stan zdrowia nastolatka pogarszał się dramatycznie z powodu infekcji rany po amputacji ucha oraz zapalenie płuc.

Przestępcy, zaniepokojeni pogarszającym się stanem więźnia, podawali mu duże dawki penicyliny, co spowodowało rozwój uczulenia na antybiotyk i dalsze pogorszenie jego kondycji. W ostatnich miesiącach niewoli pojono go brandy, aby złagodzić ból i zapewnić ciepło, co według biografa Johna Pearsona przyczyniło się do późniejszego alkoholizmu młodego Gettyego.

Negocjacje okupu i wyzwolenie

Widok uciętego ucha wnuka skłonił J. Paul Getty do rozpoczęcia negocjacji z porywaczami, lecz nawet wówczas miliarder koncentrował się na minimalizacji kosztów finansowych. Zgodził się zapłacić jedynie 2,2 miliona dolarów, czyli maksymalną kwotę odliczalną od podatków według amerykańskiego prawa podatkowego. Pozostałe 800 tysięcy dolarów pożyczył swojemu synowi John Paul Getty II na 4 % oprocentowania, traktując rodzinny dramat jako zwykłą transakcję biznesową.

Okup został przekazany przestępcom w postaci paczek z włoskimi banknotami pozostawionymi w umówionym miejscu przy drodze. 15 grudnia 1973 roku kierowca ciężarówki znalazł drżącego z zimna nastolatka przy stacji benzynowej w Lauria w prowincji Potenza. John Paul Getty III spędził w niewoli pięć miesięcy, w tym swoje siedemnaste urodziny, w górach Kalabrii, gdzie porywacze przetrzymywali go w prymitywnych warunkach.

Po uwolnieniu, na sugestię matki, chłopak zatelefonował do dziadka, aby podziękować za wypłacenie okupu, lecz J. Paul Getty odmówił przyjęcia rozmowy. Miliarder nie okazał żadnych oznak ulgi czy radości z powodu uwolnienia wnuka, pozostając wierny swojemu obrazowi bezwzględnego biznesmena. W 1977 roku Getty III przeszedł operację plastyczną odbudowy uciętego ucha, jednak fizyczne i psychiczne ślady traumy towarzyszyły mu do końca życia.

Następstwa porwania i losy sprawców

Włoska policja aresztowała dziewięciu członków Ndranghety podejrzanych o udział w porwaniu, w tym wysokich rangą bosów mafijnych Girolamo Piromalli i Saverio Mammoliti.

Jednak ze względu na brak wystarczających dowodów skazano jedynie dwóch mężczyzn, podczas gdy przywódcy organizacji przestępczej zostali uniewinnieni. Większość pieniędzy z okupu nigdy nie została odzyskana, co wskazuje na skuteczność mafijnej sieci finansowej.

Trauma porwania na zawsze zmieniła życie John Paul Getty III, który popadł w narkomanię i alkoholizm prawdopodobnie wywołane doznanym stresem. W 1981 roku, w wieku 25 lat, doznał udaru spowodowanego koktajlem valium, metadonu i alkoholu, który pozostawił go sparaliżowanym, niemal ślepym i niemogącym mówić. Do końca życia wymagał stałej opieki, którą zapewniała mu matka Gail Harris.

John Paul Getty III zmarł 5 lutego 2011 roku w wieku 54 lat w swoim domu pod Londynem, pozostawiając po sobie syna Balthazara, znanego amerykańskiego aktora.