Niedoszli cesarze. Bolesław Chrobry i Zygmunt Stary

Bolesław Chrobry i Otton III – przyjaźń aż po cesarski grób

Bolesław Chrobry powierzył biskupowi praskiemu Wojciechowi Sławnikowicowi misję chrystianizacji Prusów. Gdy duchowny udał się na miejsce, aby krzewić chrześcijaństwo wśród pogan, nie został tam mile przyjęty. Jego wizyta u Prusów skończyła się tragicznie, gdyż 23 kwietnia 997 roku zabito go, a następnie jego zwłoki wbito na pal.

Polski książę Bolesław Chrobry wykupił ciało praskiego biskupa za tyle kilogramów złota, ile ważył denat. Następnie przetransportował zwłoki do Gniezna, gdzie zostały złożone. W 999 roku papież Sylwester II kanonizował Wojciecha, a rok później (marzec 1000), cesarz Otton III przybył do Gniezna, by pomodlić się przy relikwiach św. Wojciecha.

Cesarz znał praskiego biskupa za jego życia i duchowny wywarł na nim ogromny wpływ. Gdy cesarz przybył do Gniezna, zrobiło ono duże wrażenie na nim. Dążył on do ścisłej współpracy Bolesława Chrobrego z Cesarstwem. Aby to zaznaczyć, Otton III nałożył na skronie polskiego władcy cesarski diadem, co niektórzy historycy uznawali za koronację królewską Piasta. Jednak wiadomo, że ta właściwa odbyła się w 1025 roku, krótko przed śmiercią Chrobrego.

Nieważne jakie plany wobec Bolesława Chrobrego miał cesarz Otton III, czy chciał go koronować na króla, czy nawet cesarza. Wkrótce wszystkie spaliły na panewce. Przypomnijmy, że Bolesław towarzyszył imperatorowi podczas podróży powrotnej do Niemiec, kiedy to obaj władcy zahaczyli o Akwizgran, a Otton III odwiedził grób cesarza Karola Wielkiego.

Co ważne zrobił to samodzielnie, a polski książę był raczej tylko biernym obserwatorem tych wydarzeń. Ścisła współpraca cesarsko-piastowska okazała się wkrótce niemożliwa. Wszystko przez to, że w 1002 roku cesarz Otton III zmarł, a rok później pożegnał się z tym światem także przychylny Bolesławowi Chrobremu papież Sylwester II.

Stosunki z Cesarstwem po śmierci Ottona III

Następcą Ottona III był Henryk II Święty, który nie był już tak przychylny Bolesławowi Chrobremu. Wszedł z nim na wojenną ścieżkę, a co ciekawe, chciał z polskiego księcia zrobić swojego lennika. Gdy zmarł czeski władca Bolesław II Pobożny, a jego następcą został jego syn Bolesław III Rudy, który był okrutnikiem, Chrobry postanowił go unieszkodliwić i w tym celu oślepił go.

Wtedy zaczęła się okupacja Pragi, trwająca w latach 1003-1004. Henryk II, którego lennem były Czechy, gdy się dowiedział o sytuacji w Pradze stwierdził, że Bolesław Chrobry może być tam księciem, ale tylko wtedy, gdy będą mu podległy. Polski władca nie mógł się na to zgodzić i wywołało to otwartą wojnę między Cesarstwem a Piastami.

Przekreśliło to marzenia o ewentualnej koronie cesarskiej dla Chrobrego, który w 1025 roku koronował się w Gnieźnie na pierwszego w historii króla Polski. Warto jednak zauważyć, że związki między Cesarstwem a Piastami i wizyta Bolesława Chrobrego w Akwizgranie zostały na długo zapamiętane na piastowskim dworze.

W 1016 roku urodził się wnuk Bolesława Chrobrego – Kazimierz I Odnowiciel. Jedno z imion, które otrzymał to Karol. Było to nawiązanie do wizyty jego dziada w Akwizgranie, gdzie spoczywał cesarz Karol Wielki, którego ogłoszono świętym.

Zygmunt Stary – niedoszły cesarz

Mieliśmy natomiast w swojej historii króla, który był spokrewniony z cesarzami. Matka tego władcy Elżbieta Rakuszanka była wnuczką cesarza Zygmunta Luksemburskiego i prawnuczką cesarza Karola IV Luksemburskiego. Zygmunt Stary był zatem prawnukiem i praprawnukiem cesarzy.

W 1519 roku, gdy zmarł cesarz Maksymilian I Habsburg, odbyła się kolejna elekcja cesarska. Naturalnym kandydatem był wnuk zmarłego – Karol V Habsburg. Jednak tym razem do wyścigu po koronę cesarską stanęli również: król Francji Franciszek I Walezjusz, a także... polski król Zygmunt Stary!

Ten ostatni był opiekunem króla Czech i Węgier Ludwika II Jagiellończyka, który prywatnie był bratankiem polskiego króla. Przypomnijmy, że podczas zjazdu wiedeńskiego, do którego doszło w 1515 roku, cesarz Maksymilian I Habsburg adoptował Ludwika II Jagiellończyka i uczynił go naczelnym wikariuszem cesarstwa rzymskiego.

Niemniej jednak te wszystkie zabiegi były nieskuteczne, ponieważ zgodnie ze Złotą Bullą, którą w 1356 roku wydał cesarz Karol IV Luksemburski – nie można było za życia mianować swojego następcy. Zakazane również było wpływanie na elektorów.

Mimo to król Polski Zygmunt Stary zdecydował się na udział w tej elekcji. Przewaga tych, którzy popierali wnuka Maksymiliana I Habsburga – Karola V była druzgocąca. Jagiellon wiedząc, że już i tak nie ma szans na koronę cesarską, poparł swojego krewniaka.

Karol V Habsburg wygrał tę elekcję m.in. dzięki głosom Hohenzollernów, którym nie pozostał dłużny. W zamian za pomoc w wygranej ofiarował Janowi Hohenzollernowi, który był prywatnie siostrzeńcem Zygmunta Starego, rękę wdowy po swoim dziadku Ferdynandzie II Katolickim – Germaine de Foix. Przypomnijmy, że pierwotnie miała ona zostać żoną króla Polski Jana Olbrachta.

Jak zatem widać, w naszej historii mieliśmy przypadki, kiedy polscy władcy o mały włos nie włożyliby na swoje skronie korony cesarskiej, jednak za każdym razem kończyło się to fiaskiem.

Bibliografia:

·      Fernandez Alvarez M., Cesarz Karol V, Warszawa 2003.

·      Sroka Stanisław A., Historia Węgier do 1526 roku w zarysie, Bydgoszcz 2000.

·      Strzelczyk J., Otton III, Wrocław 2000.

·      Samp M., Bolesław Chrobry. Król Polski, przyjaciel i wróg cesarzy, Warszawa 2021.