Niewidzialny myśliwiec. Jak F-117 zmienił oblicze wojny

Narodziny legendy

W połowie lat 70. XX wieku amerykańskie dowództwo wojskowe stanęło przed nowym wyzwaniem: radzieckie systemy obrony powietrznej stawały się coraz skuteczniejsze, a tradycyjne bombowce i myśliwce były łatwym celem dla radarów i rakiet. Rozwiązania szukano w tajnych laboratoriach Lockheed Skunk Works – miejscu, gdzie powstawały najbardziej innowacyjne projekty lotnicze USA.

W 1976 roku DARPA zleciła Lockheed budowę demonstratora technologii stealth pod kryptonimem "Have Blue". Testy wykazały, że dzięki zastosowaniu płaskich, kanciastych paneli i specjalnych powłok pochłaniających fale radarowe, możliwe jest zbudowanie samolotu niemal niewidzialnego dla radarów. W 1978 roku ruszył program F-117, a pierwsze prototypy wzbiły się w powietrze już w 1981 roku.

Projekt utrzymywano w ścisłej tajemnicy. Przez pierwsze lata wszystkie maszyny stacjonowały w odizolowanej bazie Tonopah w Nevadzie. Piloci latali wyłącznie nocą, a o istnieniu "czarnego myśliwca" nie wiedzieli nawet najwyżsi rangą oficerowie. Dopiero w 1988 roku Pentagon oficjalnie potwierdził istnienie F-117, a publiczna prezentacja nastąpiła w 1990 roku.

Konstrukcja, która zaskoczyła świat

Wygląd F-117 był szokiem dla tradycyjnych pilotów i inżynierów. Zamiast opływowych kształtów – ostre kąty, płaskie panele i brak klasycznego radaru.

Kadłub pokryto specjalnymi materiałami pochłaniającymi fale elektromagnetyczne, a wloty powietrza zabezpieczono metalową siatką. Silniki General Electric F404, pozbawione dopalaczy, miały chłodzone wyloty, by zminimalizować sygnaturę cieplną.

Samolot był całkowicie poddźwiękowy (maksymalna prędkość to ok. 1 000 km/h), a jego sterowanie wymagało zaawansowanego systemu fly-by-wire – maszyna była niestabilna aerodynamicznie i nie mogła latać bez komputerowego wsparcia.

F-117 nie miał radaru pokładowego, by nie zdradzać swojej pozycji emisją fal. Nawigacja i naprowadzanie bomb odbywały się dzięki systemom podczerwieni i laserowym dalmierzom. Załogę stanowił jeden pilot, a uzbrojenie ograniczało się do dwóch bomb kierowanych laserowo .

Pierwsze misje bojowe: Panama i Zatoka Perska

Choć F-117 powstał z myślą o wojnie z ZSRR, pierwszy raz użyto go bojowo podczas operacji "Just Cause" w Panamie w grudniu 1989 roku. Dwa Nighthawki przeprowadziły precyzyjne uderzenia na cele wojskowe, wspierając działania sił lądowych. Jednak to wojna w Zatoce Perskiej w 1991 roku uczyniła z F-117 legendę.

W operacji "Desert Storm" 40 maszyn F-117 wykonało ponad 1 270 lotów bojowych, zrzucając 30% wszystkich precyzyjnie naprowadzanych bomb użytych przez koalicję. Choć stanowiły zaledwie 2% wszystkich samolotów, odpowiadały za niemal 40% uderzeń na strategiczne cele w Iraku.

Nighthawki atakowały najlepiej chronione obiekty w Bagdadzie – centra dowodzenia, bunkry, stanowiska rakietowe – i powracały bez strat własnych. Ich skuteczność i odporność na wykrycie sprawiły, że stały się symbolem przewagi technologicznej USA.

Kolejne konflikty

Po sukcesie w Zatoce Perskiej F-117 brał udział w kolejnych operacjach: w 1999 roku podczas bombardowań Jugosławii (Operacja Allied Force), a także w Iraku w 2003 roku. W Jugosławii doszło do jedynego potwierdzonego zestrzelenia Nighthawka – 27 marca 1999 roku serbska obrona przeciwlotnicza trafiła maszynę numer 82-806, co wywołało szok wśród analityków wojskowych. Był to jednak wyjątek potwierdzający regułę: F-117 pozostawał niemal nietykalny dla wrogich radarów i rakiet.

W Iraku Nighthawki ponownie wykazały się skutecznością w eliminowaniu kluczowych celów infrastruktury i dowodzenia. Ich udział w operacjach specjalnych, prowadzonych często w nocy i przy złych warunkach pogodowych, potwierdził, że technologia stealth daje przewagę nieosiągalną dla tradycyjnych maszyn.

F-117 był pionierem ery "niewidzialnych" samolotów. Jego sukces otworzył drogę do rozwoju kolejnych generacji maszyn stealth – takich jak B-2 Spirit, F-22 Raptor czy F-35 Lightning II.

Produkcja F-117 zakończyła się w 1990 roku, a łącznie zbudowano 64 egzemplarze. W 2008 roku oficjalnie wycofano je ze służby, zastępując nowszymi, bardziej zaawansowanymi maszynami, przede wszystkim F-22 Raptor

Bibliografia

• F-117 Nighthawk [https://www.lockheedmartin.com/en-us/news/features/history/f-117.html]
• Lockheed F-117 Nighthawk [https://www.ebsco.com/research-starters/history/lockheed-f-117-nighthawk]
• F-117 | Stealth Fighter, Nighthawk, USAF [https://www.britannica.com/technology/F-117]
• From The F-117 To The F-35: How Stealth Has Changed US Military Aviation [https://simpleflying.com/f-117-to-f-35-how-stealth-has-changed-us-military-aviation/]