Nowy trend w polskich domach. Mieszkanie "obok siebie" zamiast pod jednym dachem

Wobec rosnących napięć społecznych i demograficznych polskie rodziny coraz częściej rewidują dotychczasowe modele zamieszkiwania. Kryzys dostępności mieszkań uderza szczególnie w młodych dorosłych, co wzmacnia skalę zjawiska gniazdownictwa. Jak podaje GUS, aż 63% młodych mieszkających z rodzicami to osoby pracujące, których dochody nie pozwalają na pełną samodzielność. Coraz częściej jest to jednak także świadomy wybór - neo-gniazdownictwo oparte na bliskości, trosce i optymalizacji kosztów.

Oczekiwania wobec państwa pozostają jasne. Według raportu CBOS "Jakiej polityki mieszkaniowej oczekują Polacy", ponad połowa badanych (51%) uważa, że priorytetem powinno być ułatwianie zakupu mieszkań i budowy domów. Znacznie mniejsze grupy wskazują na budownictwo komunalne (22%) czy społeczne - czynszowe i spółdzielcze (20%). Dane te pokazują zarówno skalę oczekiwań, jak i ograniczenia tradycyjnych narzędzi.

W odpowiedzi na te wyzwania pojawiają się nowe kierunki rozwoju mieszkalnictwa, oparte na rozwiązaniach post-generacyjnych, klastrach funkcjonalnych i budownictwie wspólnotowym.

Dotychczasowa oferta mieszkań - kawalerki dla singli i większe lokale dla rodzin 2+2 - przestaje odpowiadać realnym potrzebom społecznym. Jednym z najbardziej obiecujących rozwiązań są elastyczne klastry mieszkaniowe: np. dwa niezależne moduły (50 m² + 30 m²), które działają osobno, ale pozostają ze sobą połączone. Sprawdzają się w rodzinach wielopokoleniowych, patchworkowych czy w tzw. "rodzinach z wyboru".

- Rodziny potrzebują dziś bliskości, ale już nie wspólnego mieszkania pod jednym dachem. Klastry umożliwiają wsparcie i codzienny kontakt, a jednocześnie gwarantują prywatność oraz autonomię wszystkich dorosłych - podkreśla architekt Dorota Jarodzka-Śródka, współzałożycielka SRDK STUDIO.

To model, który odpowiada na potrzeby zarówno neo-gniazdowników, jak i ich rodziców z pokoleń X i millenialsów - chcących wspierać dorosłe dzieci, ale bez rezygnacji z własnej niezależności.

Kolejnym kierunkiem rozwoju jest budownictwo wspólnotowe. W takich projektach część przestrzeni - jak kuchnia, jadalnia czy salon - jest dzielona, ale każdy ma swoją prywatną, w pełni wyposażoną strefę.

Inspiracją są m.in. europejskie projekty kooperacyjne, takie jak szwajcarskie "Mehr als Wohnen", w których różnorodność typologii mieszkań wzmacnia lokalną wspólnotę i przeciwdziała izolacji.

- Budownictwo wspólnotowe zabezpiecza dwie kluczowe potrzeby współczesnych Polaków: daje większe wsparcie społeczne i pozwala obniżyć koszty życia. To nie jest romantyczna utopia, ale pragmatyczna odpowiedź na realne napięcia mieszkaniowe - mówi Jarodzka-Śródka.

Architekci podkreślają też rosnącą potrzebę projektowania z myślą o starzejącym się społeczeństwie. Żyje dziś równocześnie aż pięć pokoleń, a udział seniorów stale rośnie. Osoby z pokolenia "opuszczonego gniazda", które pozostały w dużych domach po wyprowadzce dzieci, coraz częściej chcą przenieść się do mniejszych, wygodniejszych lokali w tej samej okolicy.

Takie rozwiązanie uwalnia duże nieruchomości na rynku wtórnym i zwiększa podaż metraży poszukiwanych przez rodziny.

- Mobilność międzypokoleniowa powinna działać w obie strony. Kiedy starsze pokolenia mogą wymienić duży dom na mniejszy metraż, poprawiają jakość własnego życia, a rynek odzyskuje niezbędny zasób dużych lokali - dodaje Jarodzka-Śródka.

Klastry, budownictwo wspólnotowe, elastyczne moduły i myślenie post-generacyjne nie są eksperymentem, lecz odpowiedzią na silne trendy społeczne. Wysokie koszty najmu, rosnące ceny nieruchomości, braki gruntów i zmiany demograficzne wymuszają nowe modele funkcjonowania rodzin i lokalnych wspólnot.

Ich wdrożenie może nie tylko złagodzić kryzys mieszkaniowy, ale też zwiększyć odporność rynku i tworzyć inwestycje, które będą naprawdę odpowiadać na potrzeby Polaków - dziś i w przyszłości.