Gdańsk: Park Kulturowy. Sprzeczne interesy i potrzeby. "Mamy próbę sił"

Ustawa o ochronie zabytków daje miastom możliwość ustanowienia chronionego obszaru pod nazwą park kulturowy. W ten sposób ściśle określa się zasady, które obowiązują w wyjątkowych historycznych przestrzeniach. Szczegółowo reguluje się wiele kwestii. To m.in.: ochrona obiektów, działalność hoteli i lokali gastronomicznych, turystyczny transport, hałas, muzyka uliczna, szyldy, reklamy, handel pamiątkami.

W końcu maju 2025 r. Rada Miasta Gdańska przyjęła uchwałę w sprawie podjęcia prac nad utworzeniem Parku Kulturowego Główne Miasto. To w zasadzie reaktywacja pomysłu, bo prace nad utworzeniem parku kulturowego przerwano w marcu 2023 r. Powody? To m.in. protest przedsiębiorców, którzy wtedy zostali pominięci w konsultacjach. Była także mowa o inwestycjach np. na Długim Pobrzeżu, które w tej części miasta mogły utrudnić wprowadzenie przepisów w życie.

Zgodnie z zarządzeniem prezydent Gdańska Aleksandry Dulkiewicz konsultacje społeczne w sprawie utworzenia Parku Kulturowego Główne Miasto trwały do 31 października 2025 r. Powołany został 20-osobowy zespół złożony z urzędników i radnych (przewodniczy mu Aleksandra Dulkiewicz), który ma wypracować propozycję rozwiązań organizacyjnych, prawnych i merytorycznych do projektu uchwały w sprawie utworzenia Parku Kulturowego Główne Miasto oraz przygotować założenia planu ochrony.

Do 14 września 2025 roku aktywna była online ankieta dotycząca przyszłego Parku Kulturowego Główne Miasto. Skierowano ją przede wszystkim do mieszkańców Głównego Miasta i przedsiębiorców prowadzących tam działalność, ale wypełnić może ją każdy. Pytania dotyczyły takich kwestii, jak np.: handel uliczny, sztuka uliczna, obecność meleksów czy wykorzystanie przedproży i bram wodnych.

We wrześniu i październiku 2025 r. miasto Gdańsk zorganizowało spacery badawcze oraz kilka spotkań dotyczących przyszłego Parku Kulturowego Główne Miasto.

Do Biura ds. Rad Dzielnic i Współpracy z Mieszkańcami w Gdańsku wpłynęło 227 wniosków do bardzo ogólnego (na tym etapie) w swojej treści projektu uchwały o utworzeniu Parku Kulturowego Główne Miasto. 196 z nich spełniało wymogi formalnie. Wnioski złożyli mieszkańcy, przedsiębiorcy, organizacje społeczne, instytucje kultury, przedstawiciele środowiska akademickiego.

- Obecnie trwa szczegółowa analiza treści zgłoszeń. Zakres poruszanych tematów jest szeroki, a kolejnym krokiem będzie ocena, które postulaty mogą zostać uwzględnione w przyszłym projekcie uchwały - informuje Dziennik Bałtycki Marta Formella z Referatu Prasowego Biura Prezydenta Gdańska.

Wśród najczęściej podnoszonych zagadnień znalazły się m.in.:

• Funkcjonowanie pojazdów wolnobieżnych (tzw. meleksów): postulaty dotyczące licencjonowania, limitów, stałych tras oraz zasad postoju
• Działalność artystyczna w przestrzeni publicznej: propozycje wprowadzenia identyfikatorów, określenia godzin występów, ograniczenia nagłośnienia oraz stosowania instrumentów o wysokiej głośności
• Estetyka przestrzeni: uwagi dotyczące oświetlenia (m.in. barwy i natężenia światła, zakazu efektów pulsujących), ograniczeń handlu obnośnego i rozdawania ulotek, zasad ekspozycji reklam, dbałości o stan elewacji oraz usuwania graffiti, a także uporządkowania handlu w bramach i na przedprożach
• Ogródki gastronomiczne: głównie postulaty przedsiębiorców dotyczące rezygnacji z ograniczenia działalności ogródków do godz. 22.

- W zgłoszeniach mieszkańcy najczęściej akcentowali potrzebę zwiększenia porządku, ograniczenia hałasu i wzmocnienia spójności estetycznej przestrzeni publicznej, natomiast przedsiębiorcy koncentrowali się przede wszystkim na kwestiach związanych z funkcjonowaniem ogródków gastronomicznych i pojazdów wolnobieżnych - podsumowała Marta Formella.

Ankietę wypełniło około tysiąca osób. Oto niektóre jej wyniki:

• w wątku "światło i iluminacja" : nadmierne i przypadkowe oświetlenie reklamowe - 59 procent osób wskazało na zbyt intensywne światło z witryn i reklam, szczególnie przy Długim Targu, Długim Pobrzeżu i ul. Piwnej; 71 procent uznało, że miasto powinno wprowadzić spójne zasady dotyczące oświetlenia budynków i przestrzeni publicznych
• w wątku "ogródki gastronomiczne": 71 procent mieszkańców poparło zamykanie ogródków po godz. 22, a 61 procent przedsiębiorców było temu przeciwnych; uczestnicy spaceru badawczego uznali, że ogródki zajmują zbyt dużą powierzchnię chodników i ulic, zwłaszcza przy ul. św. Ducha, Piwnej i Chlebnickiej
• w wątku "hałas": 66 procent ankietowanych uznało, że służby miejskie nie reagują skutecznie na zgłoszenia dotyczące hałasu; 71 procent jako główne źródło uporczywego hałasu wskazało ogródki gastronomiczne i kluby.

Konsultacje i spotkania, wymagane przepisami prawa przy parkach kulturowych, były potrzebne, ale wnioski z nich płynące nie były też specjalnie "odkrywcze". Oczywiście wszyscy deklarowali i deklarują wolę współpracy, ale de facto mieliśmy i mieć jeszcze będziemy "próbę sił".

Restauratorzy z Głównego Miasta i Wyspy Spichrzów zorganizowali nawet uliczny protest z hasłami: "Nie damy się szantażować gdańskim urzędnikom", " Park Kultury - śmierć gastronomii". Głównie chodzi o pojawiające się propozycje ograniczenia działalności ogródków gastronomicznych oraz wielkość i kształt parasoli (ochrona zabytkowego krajobrazu). Sporo przedsiębiorców dowodzi, że zamykanie ogródków po godz. 22, to dla nich duże finansowe straty, przy uwzględnieniu, że to właśnie w ogródkach jest najwięcej miejsc dla klientów, a nie wewnątrz lokali. Poza tym, klienci preferują ogródki.

Kompleksowy raport ze spotkań, warsztatów, spacerów badawczych oraz uwzględniający wyniki badania ankietowego zostanie opublikowany na początku grudnia 2025 r. Następnie zespół do spraw Parku Kulturowego Główne Miasto zaproponuje konkretne zapisy do projektu uchwały. Te zapisy (ten projekt) będą musiały być uzgodnione z pomorskim wojewódzkim konserwatorem zabytków. O tym, jak będzie w zapisach wyglądał Park Kulturowy Główne Miasto, zdecyduje za kilka miesięcy Rada Miasta Gdańska.