Psychologia popularna jak nigdy dotąd, ale jakość kształcenia kuleje

Autorki raportu podkreślają, że pilnie potrzebny jest spójny model kształcenia psychologów oraz standardy obowiązujące na wszystkich uczelniach.

Badaczki proponują m.in.:

• wzmocnienie roli Polskiej Komisji Akredytacyjnej (PKA) w kontroli jakości nowych programów studiów,
• wprowadzenie egzaminu państwowego jako dodatkowego mechanizmu weryfikacji kompetencji absolwentów.

„Tylko w ciągu jednego roku liczba studentów psychologii wzrosła o blisko 10 tysięcy. Za kilka lat ci młodzi ludzie będą pracować z dziećmi, pacjentami, korporacjami, rodzinami w kryzysie – wezmą na siebie odpowiedzialność za zdrowie psychiczne tysięcy osób. Pytanie brzmi: czy będą do tego właściwie przygotowani? Dane z naszego raportu to wyraźny sygnał ostrzegawczy – jeśli nie zadbamy o jakość kształcenia już teraz, za popularność psychologii możemy wkrótce zapłacić spadkiem jakości świadczonych usług. Nie możemy na to pozwolić, by tę cenę poniosło nasze społeczeństwo” – skomentowała dr hab. Aleksandra Gruszka-Gosiewska, prof. Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Najnowszy raport „Studia psychologiczne w Polsce. Raport za lata 2019–2024. Aktualizacja czerwiec 2025” przygotowały: dr Julita Koszur, prof. Uniwersytetu SWPS i dr Anna Ziółkowska, prof. USWPS, dr hab. Aleksandra Gruszka-Gosiewska, prof. Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz dr Anna Czerniak z Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Jak przypominają autorki, zawód psychologa jest zawodem zaufania publicznego, jednak w Polsce nie istnieją standardy kształcenia analogiczne do tych obowiązujących lekarzy czy nauczycieli. To sprawia, że dyplom magistra psychologii mogą otrzymywać osoby o bardzo różnym poziomie kompetencji.

„Wnioski płynące z raportu wpisują się w ideę przywrócenia standardów kształcenia na kierunku psychologia. Aktualnie trwają również prace nad projektem ustawy o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów. Wszystkie te podejmowane przez środowisko działania są ukierunkowane na podniesienie jakości usług psychologicznych” – wskazała dr Anna Czerniak.

Liczba osób studiujących psychologię w Polsce wciąż dynamicznie rośnie – obecnie to już ponad 82 tysiące studentów. Jeszcze w 2019 roku było ich około 34 tysiące, co oznacza wzrost o 142 proc. w ciągu pięciu lat.

W porównaniu do ubiegłego roku akademickiego, w roku 2024/2025 na studiach psychologicznych kształciło się o 9,5 tysiąca osób więcej.

W roku akademickim 2024/2025 kierunek psychologia pojawił się na dziewięciu nowych uczelniach, które wprowadziły 14 nowych ofert studiów psychologicznych – wszystkie o profilu praktycznym. Oznacza to, że już 82 uczelnie w Polsce mają prawo do kształcenia przyszłych psychologów, z czego większość to zawodowe uczelnie niepubliczne.

Jeszcze do 2022 roku na profilu praktycznym kształciło się mniej studentów niż na ogólnoakademickim, ale w 2023 roku trend się odwrócił.

„Za tą zmianą kryje się jednak niebezpieczeństwo obniżenia jakości kształcenia. Profil praktyczny oferują przede wszystkim uczelnie zawodowe (a nie akademickie), które nie muszą poddawać się ewaluacji działalności naukowej i zwykle tego nie robią. Niepubliczne uczelnie zawodowe przejmują więc rynek kształcenia psychologicznego. To z kolei rodzi pytania, czy studenci kształcący się na tych uczelniach zdobywają wiedzę na temat oddziaływań psychologicznych o potwierdzonej skuteczności” – zaznaczyły autorki raportu.

Raport został uzupełniony o dane Polskiej Komisji Akredytacyjnej (PKA), instytucji odpowiedzialnej za ocenę jakości kształcenia na uczelniach. W latach 2019-2025 PKA wydała 134 opinie w sprawie kierunku psychologia, z czego ponad 60 proc. było negatywnych.

Najwięcej wniosków pochodziło z niepublicznych uczelni zawodowych (58 proc.) i to w tej grupie odsetek negatywnych opinii był najwyższy (68 proc.). Mimo to ministerstwo nauki może wydać zgodę na utworzenie kierunku, co niejednokrotnie miało miejsce.