Ruszą wielkie kontrole w firmach. Chodzi o umowy z pracownikami

Reforma przygotowana we współpracy z Ministerstwem Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej umożliwi Państwowej Inspekcji Pracy przekształcanie umów cywilnoprawnych w umowy o pracę, jeśli wykryte zostaną podstawy do takiej zmiany.

- Po reformie Państwowa Inspekcja Pracy będzie mogła od stycznia 2026 r. przekształcać umowy cywilnoprawne w umowy o pracę, jeśli stwierdzi do tego podstawy. W przyszłym roku przeprowadzimy 200 kontroli w tym zakresie - zaznacza Marcin Stanecki podczas Forum Ekonomicznego w Karpaczu.

Projekt nowelizacji przewiduje wzrost zatrudnienia w PIP o 360 osób, co jest niezbędne do obsługi nowych obowiązków. Inspektorzy zyskają również możliwość przeprowadzania zdalnych kontroli, co uprości i przyspieszy proces.

- Bardzo ważną zmianą będzie możliwość przeprowadzania przez Państwową Inspekcję Pracy zdalnych kontroli w zakładach pracy, wreszcie będziemy też mogli podpisywać protokół z kontroli elektronicznie, odejdziemy od archaicznych pieczątek. Jesteśmy na to przygotowani, potrzebujemy tylko ram prawnych - dodaje Stanecki.

Inspekcja pracy planuje przekształcenie umów cywilnoprawnych na większą skalę, zwłaszcza w sektorach, gdzie są one nadużywane. W zeszłym roku udało się przekształcić około 3200 umów, głównie związanych z pracą na budowach.

- W zeszłym roku przekształciliśmy około 3200 umów, w większości dotyczących osób pracujących na budowach. To jest olbrzymi sukces naszych inspektorów, bo wystąpienie nie jest działaniem o charakterze władczym, a sugestią - mówi Stanecki.

Przyszłe kontrole będą bardziej precyzyjne dzięki współpracy z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych, która umożliwi dostęp do danych o umowach zawieranych z pracownikami.

- Będziemy widzieć wszystkie umowy zawierane z daną osobą i ich rodzaje, dzięki czemu kontrole będą bardziej trafione. Już planujemy je wspólnie z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych - wyjaśnia Stanecki.

Reformy mają również pełnić funkcję prewencyjną, zniechęcając pracodawców do nadużywania umów cywilnoprawnych.

- Ta możliwość ma też pełnić funkcję prewencyjną. Pracodawca, który będzie miał świadomość, że zaraz Państwowa Inspekcja Pracy może zmienić formę zatrudnienia jego pracownika, zastanowi się dwa razy, zanim da komuś zlecenie zamiast etatu - twierdzi Stanecki.

Jednak zmiany te nakładają na inspekcję ogromną odpowiedzialność.

- To dla nas największe wyzwanie wynikające z tej zmiany. Nowe uprawnienia nakładają na nas przede wszystkim ogromną odpowiedzialność, której nie chcemy nadużywać - podkreśla Główny Inspektor.

Zarówno pracodawcy, jak i pracownicy muszą być świadomi korzyści płynących z zawierania umów o pracę. Zmiana formy zatrudnienia może oznaczać różnice w zarobkach netto dla pracowników, ale jednocześnie daje stabilność i dodatkowe prawa pracownicze.

- Niestety, zawsze jest coś za coś. Pamiętajmy, że pracownik etatowy ma prawo do urlopu wypoczynkowego, rozliczania nadgodzin i staje się znacznie bardziej wiarygodnym klientem dla banków. Może więc warto? - przekonuje Stanecki.

Wciąż istnieją sektory, w których umowy cywilnoprawne są nadużywane. Stanecki zaznacza, że inspekcja nie będzie dążyła do likwidacji wszystkich umów tego typu, ponieważ w wielu przypadkach są one uzasadnione. Również automatyzacja pozostaje dużym wyzwaniem dla rynku pracy, jednak nie jest to zjawisko, które całkowicie wyprze pracowników.

- Nie możemy kwestionować polityki kadrowej pracodawców. To nie nasza rola. Nie byłbym jednak takim pesymistą w kwestii powszechnego zastępowania pracowników przez nowe technologie. Co prawda mniej ludzi potrzebuje dziś np. produkcja, bo zastąpiły ich maszyny, ale wciąż pracownicy są bardzo potrzebni w logistyce, usługach, handlu, opiece nad starszymi osobami. Powstaną też nowe zawody, których dziś jeszcze nie znamy - mówi Stanecki.

Skrócenie czasu pracy jest również tematem, który wzbudza wiele emocji. Jednak nie każde stanowisko pozwala na wprowadzenie takiego modelu.

- Dzięki inicjatywie ministerstwa dyskutujemy dziś o czasie pracy, a to bardzo cenne. Poza tym firmy zauważyły, że to chwytliwe hasło i czasem sięgają po nie szukając pracowników. Może się to sprawdzić np. w samorządach, gdzie płace są dość niskie i ograniczone widełkami. Czterodniowy tydzień pracy może być w takim przypadku benefitem, który skłoni do podjęcia tam zatrudnienia - stwierdza Stanecki.