Rzeszów vs Tarnów. Te miasta dziś dzieli przepaść

Kilka tygodni temu radni Rzeszowa zgodzili się na powołanie miejskiej spółki, która zajmie się budową na 5-hektarowym terenie najnowocześniejszego aquaparku w Europie. Całość ma kosztować ponad ćwierć miliarda złotych. Jeśli te plany się powiodą, park wodny miałby być gotowy do 2029 roku.

"A kiedy coś fajnego w Tarnowie? Komu zależy na przyciąganiu inwestorów?" - tak komentowali tę informację tarnowianie w Internecie.

Cofnijmy się kilkadziesiąt lat wstecz. Tarnów do połowy lat 70. przewyższał Rzeszów choćby pod względem liczby mieszkańców. Powierzchniowo różnica w wielkości miast była jeszcze znaczniejsza na korzyść Tarnowa.

W drugiej połowie lat 70. wschodni sąsiad zaczął nie tyle doganiać, co powoli, ale systematycznie "odjeżdżać' Tarnowowi. Po części dzięki przesunięciu granic administracyjnych miasta kosztem kilku okolicznych miejscowości.

Ten proces zintensyfikował się z początkiem XXI wieku - stolica Podkarpacia powiększała się co roku w latach 2005-10, a potem w 2017, 2019 i 2021 roku. Po tym ostatnim zajmuje powierzchnię 128,5 km kw.

Tarnów pozostaje dziś z 72 km kw, a ostatni raz poszerzał swoje granice pod koniec lat 50., kiedy do Tarnowa przyłączono Krzyż, część Koszyc Wielkich i Zbylitowskiej Góry.

Przed czterema laty ówczesny prezydent Tarnowa Roman Ciepiela rzucił pomysł połączenia miasta i gminy wiejskiej Tarnów w jeden organizm. Wyliczono, że Tarnów po takim zabiegu liczyłby 131 tys. mieszkańców i zajmowałby powierzchnię 154 km kw. Szkopuł w tym, że koncept taki nie znalazł żadnych entuzjastów za rogatkami miasta.

Nie doszła też do skutku wcześniejsza inicjatywa przyłączenia do Tarnowa niewielkiej Kępy Bogumiłowickiej - wówczas przysiółka Bogumiłowic.

Dziś liczba mieszkańców Tarnowa balansuje więc wokół granicy 100 tysięcy, Rzeszów w tym lub przyszłym roku przekroczyć może 200 tysięcy!

"Rzeszów - 200 tys. mieszkańców i się rozwija, Tarnówek - < 100 tys i się wyludnia i zapada" - można przeczytać w komentarzach tarnowian.

Spójrzmy na finanse. Budżet Tarnowa na 2025 rok to po stronie wydatków ok. 1,15 mld złotych. Rzeszów wyda ok. 2,13 mld zł.

Inwestycje planowane na 2025 rok z budżetów miast? Tarnów - 120 mln zł, Rzeszów - ponad 350 mln zł.

Nikt nie ma też wątpliwości, że obecnie stolica Podkarpacia ma zdecydowanie większy potencjał niż Tarnów. By wymienić rozwijającą się branżę lotniczą (m.in. Pratt&Whitney) z największym w kraju klasterem przemysłowym "Dolina Lotnicza". Rośnie branża IT z firmą Asseco na czele, farmaceutyczna (Baush Health Poland, Polfa), usług dla biznesu (Deloitte), czy żywnościowa (Alima-Gerber) .

Tarnów przez kilkadziesiąt lat swój gospodarczy potencjał opierał przede wszystkim na Azotach, które wpadły w ostatnich latach w potężny kryzys, a od lat w mieście nie pojawił się żaden znaczniejszy inwestor. Zakłady Mechaniczne po chudych latach zbierają co prawda zamówienia zbrojeniowe, ale efektu skali Azotów z czasów prosperity nie zrobią. Inny potentat z dawnych lat, czyli Tamel przędzie zaś kiepściutko.

Rzeszów to także bogatsza oferta dla studiujących zwłaszcza za sprawą Uniwersytetu Rzeszowskiego i Politechniki Rzeszowskiej, a Tarnów opiera się w tym zakresie głównie na Akademii Tarnowskiej.

Lepsze perspektywy sprawiają, że gdy w Tarnowie od 15 lat systematycznie z roku na rok ubywa mieszkańców, w Rzeszowie trend jest odwrotny.

Na wjeżdżających do Rzeszowa, zwłaszcza po dłuższej nieobecności, wrażenia robi rozbudowywana sieć dróg, lokujące się przy nich firmy, czy nowe osiedla.

A w tegorocznym rankingu Najlepszych Miast do Życia w Polsce według Business Insidera stolica Podkarpacia zajęła drugie miejsce, przed Warszawą, Krakowem, Poznaniem czy Wrocławiem. Zestawienie oparto na danych na temat bezrobocia wynagrodzeń, cen mieszkań, a także dostęp do lekarzy, przestępczość i jakość powietrza.

Dla lepszego zobrazowania tego, jakich zmian byliśmy świadkami w minionych dziesięcioleciach - jeszcze w latach 90. lokalni dziennikarze z Tarnowa i Rzeszowa wspólnie porównywali potencjały i standardy życia w obu miastach. Bo były one wówczas jeszcze zbliżone!

Wschodni sąsiad Tarnowa ma też zdecydowanie szersze okno na świat, czego bynajmniej nie zawdzięcza jedynie ostatnim latom.

To nie tylko autostrada A 4 i trasa S 19, ale przede wszystkim Lotnisko Rzeszów-Jasionka. Odprawiło ono w pierwszym półroczu br. ponad pół miliona pasażerów, ustanawiając swój nowy rekord. Samoloty startują stąd do jedenastu miast w Europie, raz w tygodniu kursują do Nowego Jorku, obsługują też połączenia czarterowe.

W Tarnowie kilkanaście lat temu chciano tę stratę nadgonić i rozważano budowę lotniska. Wpisano je nawet do strategii miasta do roku 2020, pomysł jednak ostatecznie upadł w drugiej połowie minionej dekady.

"Bo w Tarnowie nawet wrona jak leci to jednym skrzydłem zasłania oczy" - komentują internauci.

Choć nie jest też tak, że na miasto psioczą absolutnie wszyscy, bo część dostrzega jednak pewne plusy Tarnowa - tu prym wiedzie spokój, mniejsze korki, bezpieczeństwo, czy piękniejsze zabytki.

Nie ma wątpliwości, że Rzeszów zaczął nabierać rozpędu jeszcze w końcówce XX wieku, ale "dopalaczem" stała się dla niego reforma administracyjna w 1999 roku.

Tarnów stracił wówczas status miasta wojewódzkiego, a województwo tarnowskie zostało wymazane z map. Rzeszów dla odmiany ze stolicy województwa rzeszowskiego awansował na pozycję lidera całego Podkarpacia.

A że fundusze unijne dla regionów dzielone są właśnie na szczeblu województw, w Rzeszowie doskonale to widać po licznych inwestycjach. Tym większych, że tzw. Polska Wschodnia może liczyć na dodatkowe pieniądze unijne na przyspieszenie rozwoju i podnoszenie jakości życia.

Tarnów też chciałby korzystać z funduszy dla Polski Wschodniej. Służyć temu miałby rozdział statystyczny Małopolski, co umożliwiłoby m.in. Tarnowowi dostęp do większych środków unijnych oraz funduszy z budżetu centralnego. Propozycja nie nabrała jednak realnych kształtów, podczas gdy podział kolejnych środków z budżetu UE obowiązywał będzie już od 2027 roku.

Jesienią ubiegłego roku Instytut Sobieskiego zaprezentował raport zatytułowany "Korekta układy województw - ku równowadze rozwoju". Jego autor, Łukasz Zaborowski, przedstawił cztery warianty zmian w podziale administracyjnym kraju. Jeden z nich polegać miałby na przyłączeniu Tarnowa do Podkarpacia i uczynieniem Rzeszowa oraz Tarnowa ośrodkami wojewódzkimi.

Oficjalny głos w tej sprawie zabrali potem marszałkowie Małopolski i Podkarpacia, zdecydowanie odcinając się od tej koncepcji.

- Żeby zamknąć te, że tak powiem mniejsze lub większe sensacje terytorialne, mogę powiedzieć: "Nie przenoście nam stolicy do Tarnowa" - stwierdził marszałek Podkarpacia Władysław Prtyl dodając, że współpraca między sąsiadującymi regionami jest wzorcowa.