Samobójstwo w Jonestown. Historia sekty Jima Jonesa

Urodzony 13 maja 1931 roku w Indianie Jim Jones już w młodości wykazywał się nieprzeciętną charyzmą. W połowie lat 50. założył własny kościół w Indianapolis, który od początku wyróżniał się radykalnym podejściem do równości rasowej.

W czasach segregacji rasowej, Jones przyciągał Afroamerykanów i białych, tworząc społeczność, która miała być wzorem integracji. W 1960 roku jego zgromadzenie przyjęło nazwę "Peoples Temple" i dołączyło do Kościoła Uczniów Chrystusa, a cztery lata później Jones został oficjalnie wyświęcony.

W połowie lat 60. Jones przeniósł się z grupą wyznawców do Kalifornii, gdzie osiadł w okolicach Ukiah, przekonany, że to miejsce uchroni ich przed nadchodzącą apokalipsą. Szybko zdobył wpływy w San Francisco i Los Angeles, zyskując szacunek polityków, dziennikarzy i tysięcy wiernych. Jego kazania pełne były uzdrowień i "cudów", a wokół niego narastała aura nieomylności.

Wraz ze wzrostem popularności pojawiły się pierwsze oskarżenia o oszustwa finansowe, przemoc i wykorzystywanie członków. Jones postanowił uciec przed mediami i rządem USA. W 1974 roku rozpoczął budowę osady w głębi gujańskiej dżungli – Jonestown. Miała to być samowystarczalna, socjalistyczna utopia, wolna od rasizmu i kapitalizmu.

Do Jonestown trafiło ponad 1000 osób, z czego większość stanowili Afroamerykanie z ubogich dzielnic Kalifornii. Osada była odcięta od świata, a Jones kontrolował każdy aspekt życia mieszkańców.

Dostęp do informacji był ściśle ograniczony. Czytano tylko materiały sekty, a kontakt z rodzinami w USA był cenzurowany lub całkowicie zakazany. Praca w upale trwała od świtu do zmierzchu, a za nieposłuszeństwo groziły kary fizyczne i psychiczne.

Jones stosował wyrafinowane techniki psychologiczne, by złamać wolę wyznawców. Wprowadzał tzw. "emocjonalne blokady", ucząc jak tłumić tęsknotę, gniew i wątpliwości. Regularnie organizował "próby białej nocy" – symulacje masowego samobójstwa, mające przygotować społeczność na "ostateczny akt rewolucyjny". Przekonywał, że świat zewnętrzny to piekło, a jedyną drogą do zbawienia jest ślepe posłuszeństwo jemu samemu.

W Jonestown panował klimat strachu. Donosicielstwo było powszechne, a dzieci uczono lojalności wobec Jonesa ponad rodzinę. Każda próba ucieczki kończyła się surowymi represjami. Osoby, które kwestionowały decyzje przywódcy, były publicznie upokarzane, izolowane lub poddawane przemocy.

Jesienią 1978 roku do Jonesa zaczęły docierać informacje o planowanej kontroli ze strony amerykańskiego rządu. Rodziny członków sekty alarmowały kongresmena Leo Ryana o nadużyciach, przetrzymywaniu ludzi wbrew ich woli i przypadkach przemocy. Ryan, reprezentujący okręg San Francisco, postanowił osobiście zbadać sytuację i 14 listopada 1978 roku przyleciał do Gujany z grupą dziennikarzy i urzędników.

Początkowo wizyta przebiegała spokojnie. Jones starał się ukryć prawdziwe oblicze osady. Jednak już następnego dnia do Ryana zaczęli zgłaszać się wystraszeni mieszkańcy, błagając o pomoc w ucieczce. 18 listopada podczas przygotowań do odlotu z pobliskiego lądowiska Port Kaituma delegacja Ryana została zaatakowana przez uzbrojonych ludzi Jonesa. W wyniku zasadzki kongresmen oraz czterech innych osób zginęło na miejscu, a kilku zostało ciężko rannych.

Po zamachu na Ryana Jones ogłosił w Jonestown alarm. Przekonywał, że amerykańskie wojsko już zmierza do osady, by wymordować wszystkich mieszkańców. W centralnym pawilonie zebrało się ponad 900 osób. Jones, wspierany przez najbliższych współpracowników, nakazał przygotowanie dużego pojemnika z napojem owocowym Flavor Aid, zmieszanego z cyjankiem potasu, środkami uspokajającymi i lekami psychotropowymi.

Proces podawania trucizny trwał około 45 minut. Najpierw zmuszano rodziców do podania śmiertelnej mikstury własnym dzieciom – zginęło ponad 300 osób poniżej 17. roku życia. Dorośli ustawiali się w kolejce, część wypijała truciznę dobrowolnie, inni byli do tego zmuszani przez uzbrojonych strażników. Odgłosy rozpaczy, krzyki i zamęt zostały zarejestrowane na taśmie magnetofonowej, którą Jones polecił nagrywać do samego końca.

Ci, którzy odmówili wypicia trucizny, byli zabijani zastrzykami lub siłą zmuszani do spożycia napoju. W sumie w Jonestown zginęło 909 osób, w tym sam Jones, który popełnił samobójstwo strzałem w głowę. W tym samym czasie w georgetownskiej siedzibie sekty doszło do kolejnych zabójstw – Sharon Amos zamordowała troje własnych dzieci, a następnie popełniła samobójstwo.

Następnego dnia na miejsce tragedii dotarli gujańscy żołnierze i amerykańscy urzędnicy. Widok był przerażający – ciała mężczyzn, kobiet i dzieci leżały ramię w ramię na ziemi, wielu z oznakami walki i prób ucieczki.

Wśród ofiar znaleziono także psy i szympansa, maskotkę osady. W dżungli ukrywało się kilkudziesięciu ocalałych, którym udało się uciec podczas chaosu.

Świat był wstrząśnięty skalą tragedii. Jonestown stało się największą celową utratą życia amerykańskich cywilów do czasu ataków z 11 września 2001 roku. Przez wiele dni media relacjonowały makabryczne szczegóły, a liczba ofiar początkowo była niedoszacowana – mówiono o 300, potem 600, aż ostatecznie potwierdzono śmierć 918 osób, w tym ponad 200 dzieci.