Wodzisław Śląski: Nowe odkrycie archeologiczne podczas wykopalisk

Naukowcy szukają odpowiedzi na pytanie kiedy powstał gród i jak funkcjonował. Nad badaniami pracuje zespół interdyscyplinarny kierowany przez archeologa Adriana Podgórskiego z wodzisławskiego Muzeum, któremu asystuje archeolog Katarzyna Brzoza. W skład zespołu wchodzą jeszcze archeolog dr Mirosław Furmanek, archeolog Sławomir Kulpa, archeolog Jana Gryc – specjalista od wczesnego średniowiecza oraz archeobotanik Agata Sady. W wykopaliska zaangażowana jest także Stowarzyszenie Historyczno – Eksploracyjne – Śląska Grupa Eksploracyjna.

Badanie przeszłości wodzisławskiego Grodziska trwa przez cały rok. Wakacje to okres, w którym możliwa jest działalność wykopaliskowa. Dlatego od lipca do końca września zespół specjalistów odkrywa nową kartę najdawniejszej historii miasta.

- Dziś wiemy, że gród powstał tu w IX wieku, co potwierdzają badania radiowęglowe i jest to jednocześnie na dzień dzisiejszy najstarszy adres w mieście. Ale już wcześniej w okresie górnego paleolitu potwierdzono tu obecność człowieka. Specyficzne ukształtowanie terenu sprawiło, że człowiek mógł stąd kontrolować okolicę i swobodnie prowadzić polowania. Nie wiemy jak długo mieszkali na tym terenie. W historii nie znajdujemy żadnego potwierdzenia na użytkowanie tego miejsca w kolejnych wiekach – podkreśla Sławomir Kulpa, dyrektor Muzeum w Wodzisławiu Śląskim.

Trzysta lat później półtora kilometra dalej na północny zachód u podnóża Leśnicy powstaje lokacyjne miasto, którym jest dzisiejszy Wodzisław. Trzeba wyraźnie zaznaczyć, że według aktualnej wiedzy była to zupełnie inna grupa społeczna niż autochtoniczna ludność słowiańska żyjąca na Grodzisku. Nowa ludność to koloniści pochodzący z zachodniej Europy lub z Czech i Moraw. Byli rzemieślnikami i wprowadzili inny model osadniczy. Proces lokacji miasta wiązał się bowiem z wydaniem szeregu aktów legislacyjnych stopniowo rozszerzając obowiązywanie prawa niemieckiego na daną osadę.

- Podejmując się prac archeologicznych rozpoczęliśmy od analizy danych z lotniczego skanowania całego terenu. To pozwoliło nam uzyskać pełniejszy obraz mało czytelnej w terenie topografii. Teraz widzimy, że teren dzisiejszego Grodziska był różnie wykorzystywany gospodarczo. Wiemy, że oprócz istniejącego młyna, czy folwarku na dość dużym terenie funkcjonowały stawy rybne, po których ślady są widoczne w postaci licznych grobli. Dodatkowe badania nieinwazyjne wykonane przed dra. Mirosława Furmanka z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego wskazały, że na majdanie dawnego grodu znajdują się starsze struktury ziemne. Dlatego właśnie w tym miejscu prowadzone są badania – dodaje archeolog Adrian Podgórski.

- W pracach na terenie grodziska założyliśmy kilka wykopów we wschodniej i centralnej części majdanu grodziska. Do tej pory udało się odkryć przede wszystkim obiekt związany z istniejącą tu zabudową naziemną. Pobrane zostały próbki do dalszych laboratoryjnych badań. Ponadto pozyskano fragmenty ceramiki, którą można datować wstępnie na IX i X wiek. Jest ona związana z pobytem w tym miejscu ludności słowiańskiej. Podobna ceramika znana jest nam bardzo dobrze z pobliskiego, niemal 6-hektarowego grodziska w Lubomi – mówi Adrian Podgórski, kierownik badań.

- Dzięki dotacji przyznanej przez Miasto Wodzisław Śląski możemy od dwóch sezonów kontynuować badania archeologiczne na terenie dużego i historycznie wielowątkowego obszaru Grodziska. Za nami wiele ciekawych odkryć, ale już mamy zbadany mały wycinek historii tego miejsca. Aby rozpoznać lepiej jego przeszłość konieczne jest założenie większej liczby wykopów, które pozwoliłyby nam poznać tajemnicę żyjących tu przodków – dodaje dyrektor Sławomir Kulpa.

Grodzisko jest kompleksem leśnym stanowiącym historyczną część obecnego Wodzisławia Śląskiego. Jego historię próbowali zgłębić już XIX-wieczni kronikarze i badacze. Wśród nich Franz Henke, rektor miejscowej szkoły i autor pierwszej miejskiej kroniki.

– Henke uznał, że Wodzisław powstał za czasów księcia piastowskiego Władysława Hermana, czyli na przełomie XI i XII wieku. Od imienia tegoż władcy miała się wziąć również nazwa miasta. Według legendy gród miał być zaatakowany przez hordy Tatarów zmierzających na Racibórz w 1241 roku. Broniący się mieszkańcy użyli fortelu, który sprawił, że Tatarzy utonęli w bagnach u podnóża grodu – opowiada Sławomir Kulpa, dyrektor Muzeum w Wodzisławiu.

Na terenie Grodziska zdaniem kronikarza istniał stary zamek, a osadnictwo w tym miejscu trwało do końca XV wieku. Ostatnim właścicielem zamku był książę Jan III Starszy zmarły w 1483 roku, którego rezydencję miał zniszczyć w 1473 roku król węgierski Maciej Korwin.

- Ważną datą w historii badań wodzisławskiego Grodziska był rok 1879. Wówczas to dwaj naukowcy: Rudolf Hirsch - badacz lokalnej historii oraz Rudolf Stöckel - podpułkownik Landwery w stanie spoczynku, archeolog – amator doprowadzili do zidentyfikowania grodziska wodzisławskiego w terenie. Powstał plan obiektu z opisami topograficznymi oraz przekrojami wałów i opisem historycznym. Badacze stwierdzili, że są to pozostałości dawnego grodu, który miał 113 metrów długość i 66 metrów szerokości. Ich zdaniem gród istniał już w okresie panowania Bolesława Chrobrego i w 1241 roku miał być zniszczony przez wojska tatarskie – dodaje dyrektor Sławomir Kulpa.

Po 121 latach intrygująca historia Grodziska zainteresowała kolejne pokolenie badaczy.

- Razem z dr Mirosławem Furmankiem z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego przeprowadziliśmy wykop sondażowy przez wał o długości 11 na 2 metry. Wówczas odkryliśmy w koronie wału węgle drzewne, polepę oraz wiór krzemienny. Po przeprowadzeniu szczegółowych badań okazało się, że obiekty pochodzą z okresu od XIV do XVII wieku – zaznacza dyrektor Kulpa.

Wcześniejsze hipotezy w większości się nie potwierdzają, a historia tego miejsca jest pisana na nowo dzięki trwającym badaniom. Badania wykopaliskowe, jeśli pogoda na to pozwoli, będą prowadzone do września. Potem naukowcy będą opracowywać pozyskane materiały badając historię tego miejsca.