Sosnowiec: Dlaczego miasto nie może upamiętnić Gierka nazwą ulicy czy ronda? "Nie ma na to szans. Obowiązują przepisy wprowadzone przez PiS"

Stanisław Guzik od ponad 10 lat zabiega o upamiętnienie Edwarda Gierka w Sosnowcu. To charakterystyczna postać znana wśród osób, które z nostalgią wspominają dekadę Gierka. Pojawia się podczas uroczystości rocznicowych z flagą, lokalną gazetą naklejoną na tekturkę i chętnie zabiera głos, broniąc byłego I sekretarza PZPR.

- Edward Gierek zrobił najwięcej w powojennej historii Polski i to bez unijnych dopłat. Zbudował 457 zakładów pracy, ponad 600 km dróg oraz 3,5 mln mieszkań. Lata 70. to były złote czasy dla Polski i Polaków - uważa mężczyzna, który zgłosił się do redakcji "Dziennika Zachodniego".

Guzik ma teczkę dokumentów i petycji, które rozsyła do władz lokalnych, jak i centralnych - od prezydentów miast Zagłębia (Sosnowiec, Dąbrowa Górnicza i Czeladź) po Instytut Pamięci Narodowej, różne ministerstwa, a nawet premiera Donalda Tuska i prezydenta Karola Nawrockiego.

Mężczyzna domaga się trwałego upamiętnienie Edwarda Gierka. W jaki sposób? To sprawa drugorzędna: rondo, ulica, pomnik, a nawet zmiana nazwy lotniska Katowice Airport w Pyrzowicach, które nosi imię Wojciecha Korfantego.

Od śmierci Edwarda Gierka minęły 24 lata. Pamięć o nim wciąż jest obecna, szczególnie wśród mieszkańców Zagłębia. Mówił o tym w rozmowie z "Dziennikiem Zachodnim" prof. Mirosław Szumiło, historyk IPN i autor biografii "Gierek. Droga do władzy".

- W dekadzie Gierka powstało wiele inwestycji, które istnieją do dziś, ze słynną trasą "Gierkówką", dworcem centralnym w Warszawie, blokami mieszkalnymi czy odbudową Zamku Królewskiego. To pozostaje w ludziach, którzy wtedy byli młodzi, obserwowali, albo brali w tym udział, więc to pokoleniowe doświadczenie - mówi ekspert.

- Gierek kładł nacisk na wyrównywanie poziomów między Zagłębiem a Śląskiem. Zagłębie było gospodarczo, infrastrukturalnie zaniedbane i zacofane. Na pewno miał na tym polu osiągnięcia. Chociażby, jeśli chodzi o rozbudowę i modernizację miasta czy wspieranie instytucji kulturalnych i sportowych, jak klub Zagłębie Sosnowiec. Korzystało jednak całe województwo, w którym żyło się lepiej niż w reszcie kraju. To też w sferze propagandowej było eksponowane i na pewno zostało przez ludzi zapamiętane. Tak odbieram przyczynę sentymentu do postaci Gierka, szczególnie w Zagłębiu Dąbrowskim, niezależnie od tego, że stamtąd pochodził - ocenia prof. Mirosław Szumiło.

13 grudnia 2017 roku wojewoda śląski z PiS Jarosław Wieczorek zdekomunizował, czyli usunął imię Edwarda Gierka z nazwy ronda w centrum Sosnowca. Podstawą była ustawa z kwietnia 2016 roku o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego, a także jej nowelizacja z 2018 roku, która rozszerzyła przepisy na pomniki, obeliski i tablice pamiątkowe.

- Postanowiłem, że to będzie dobry moment, dobry czas, by w sposób symboliczny rozpocząć wydawanie zarządzeń zastępczych, zgodnie z ustawą o zakazie propagowania komunizmu w Polsce - mówił wówczas Wieczorek.

Ustawa nadal obowiązuje, więc petycje Stanisława Guzika muszą spotkać się z odmową.

- Na skwer, rondo czy ulicę Gierka w Sosnowcu nie ma szans, bo przepisy, które zostały wprowadzone przez PiS, nadal obowiązują - mówi w rozmowie z "Dziennikiem Zachodnim" Arkadiusz Chęciński, prezydent Sosnowca.

Zdekomunizowane rondo w Sosnowcu nosiło imię Edwarda Gierka przez 15 lat. Miasto próbowało bronić nazwy. Przeprowadzono konsultacje społeczne, w których 97 proc. głosujących (ok. 12 tys. uczestników) było za pozostawieniem nazwy. Wynik nie miał jednak mocy prawnej, a IPN uznał, że Gierek symbolizował komunizm, więc jego nazwisko nie może pojawiać się w przestrzeni publicznej.

- Broniliśmy tego ronda, tej nazwy, ale nie udało się. Nieważne, co myślimy o Edwardzie Gierku, powinniśmy zostawić to mieszkańcom. To postać historyczna, ważna dla sporej części mieszkańców, i nie można jej wymazywać z historii - uważa Chęciński.

- Sosnowiec powinien być dumny z każdego, kto się tu urodził i na pewno mieszkańcy trochę inaczej patrzą na postać Edwarda Gierka. Wspominając go, musimy powtórzyć rzeczy pozytywne i negatywne. Trzeba o nim pamiętać, trzeba o nim mówić, ale ocenę pozostawiać indywidualnie każdej osobie. Nie powinniśmy nikomu narzucać, co mamy o nim myśleć i mówić. Powinniśmy po prostu mówić prawdę - dodaje prezydent Sosnowca.