Toruń: "Pan Cogito" na zielono. Jego popiersie trafi na pomnik

Pomysł na upamiętnienie pomnikiem związków wybitnego poety Zbigniewa Herberta (1924-1998) z Toruniem, pojawił się kilkanaście lat temu. Ogłoszony nawet został konkurs na jego koncepcję. Propozycję, które na niego wpłynęły, były niezadowalające. W efekcie pomysł z pomnikiem upadł. W 2008 roku podczas Roku Herberta, ustanowionego w dziesiątą rocznicę śmierci Zbigniewa Herberta, na Collegium Maius UMK została odsłonięta tablica pamiątkowa. W tym gmachu poeta miał wykłady podczas studiów w Toruniu. Z czasem Zbigniew Herbert został patronem ronda u zbiegu ulic Mickiewicza i Tujakowskiego. Przy nim znajduje się Dom Studenckim nr 1, w którym poeta mieszkał podczas studiów.

Pomysł z pomnikiem odżył za sprawą byłego wicemarszałka Senatu Jana Wyrowińskiego. Wskazywał on, że związki Zbigniewa Herberta z Toruniem powinny być upamiętnione w takiej formie. Przypomnijmy, że poeta, twórca między innymi cyklu "Pan Cogito", przyjechał w 1947 roku na studia prawnicze na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika. Mieszkał w Toruniu przez trzy i pół roku. Przez kilka miesięcy pracował w Muzeum Okręgowym. W krótkich publikacjach opisywał uroki Torunia.

Przed rokiem została zaprezentowana koncepcja pomnika Zbigniewa Herberta. Przygotowali ją - bezpłatnie - rzeźbiarz Maciej Jagodziński-Jagenmeer i jego żona Aneta. Początkowo miała to być rzeźba portretowa. Ostatecznie powstało popiersie poety. W czerwcu Rada Miasta Torunia podjęła decyzję o budowie pomnika. Jako jego lokalizację wskazano teren po południowo-zachodniej stronie ronda Zbigniewa Herberta.

Popiersie poety - zadumanego, z głową podpartą na ręce - zostało już odlane. Zaprezentowano je w środę 29 października, dokładnie w 101. rocznicę urodzin Zbigniewa Herberta.

- Z początkiem 2026 roku rozpocznie się porządkowanie skweru, na którym stanie pomnik - zapowiedział prezydent Torunia Paweł Gulewski. - Miejsce to będzie dobrze oświetlone, zostaną tu także zamontowane kamery monitoringu. Stanie w nim naprawdę bardzo wartościowa rzeźba. Chcemy także zainstalować tablicę multimedialną, na której prezentowane będą informacje o Zbigniewie Herbercie i jego twórczości.

Prezydent Gulewski nie podał daty odsłonięcia pomnika. Jan Wyrowiński liczy, że stanie się to w marcu 2026 roku, dokładnie 21 marca, gdy przypada Światowy Dzień Poezji. Warto dodać, że w 2026 roku minie 70 lat od debiutu książkowego Zbigniewa Herberta - ukazania się tomiku poezji "Struna światła".

- Poeta Rainer Maria Rilke był w Sopocie przez dwa dni i miasto to wspomina o tym fakcie na wszelkie możliwe sposoby. Zbigniew Herbert przebywał w Toruniu ponad trzy lata. Tutaj zdobył tytuł magistra prawa i poznał chyba jedną z najważniejszych osób w swoim życiu, profesora filozofii Henryka Elzenberga. Tu uwrażliwił się na sztukę i na filozofię. Z tego tytułu Toruń powinien pamiętać o Zbigniewie Herbercie, który jest poetą porównywalny z Rainerem Marią Rilkem na wszelkie możliwe sposoby - mówił Jan Wyrowiński.

Pomnik Zbigniewa Herberta będzie miał 190 centymetrów wysokości, samo popiersie - 50 cm. Jest ono z brązu. Cokół zostanie wykonany z zielonego mylonitu. Podobnego koloru ma być popiersie. Całość ma nawiązywać do zielonego otoczenia pomnika.

- Po raz pierwszy postanowiliśmy brązową patynę ubarwić delikatnym grynszpanem. Na razie jest ona dość świeża, ale jeszcze będzie "pracować". Mamy nad nią kontrolę i na odsłonięcie pomnika będzie stosownie dojrzała - wyjaśniał Maciej Jagodziński-Jagenmeer.

Zbigniew Herbert z pomnika będzie zerkał w północnym kierunku, czyli w stronę akademika, w którym mieszkał.

- Skwer, na którym stanie pomnik, jest nieco zapomniany, omijany. Przybędzie tutaj zieleni. Po uporządkowaniu będzie to miejsce sprzyjające refleksji i zadumie, idące z duchem poezji Zbigniewa Herberta - dodał Maciej Kuras, architekt Torunia.