Transformacja zaczyna się w kopalniach. Nowy fundusz ma zmienić ich przyszłość

Konferencja o transformacji węglowej

Konferencja zatytułowana "Europejski węgiel w okresie transformacji: od przemysłowej legendy do najnowocześniejszych badań dla przyszłości" została zorganizowana przez Europejskie Stowarzyszenie Węgla Kamiennego i Brunatnego Euracoal oraz Europejską Agencję Wykonawczą ds. Badań Naukowych. Gospodarzem wydarzenia była Jastrzębska Spółka Węglowa.

Celem spotkania było ukazanie wpływu projektów wspieranych przez Fundusz Badawczy Węgla i Stali (RFCS) na sprawiedliwą transformację regionów węglowych w Europie oraz zwiększenie świadomości na temat roli RFCS w realizacji celów Europejskiego Zielonego Ładu.

Podczas otwarcia konferencji, prof. Krzemień zwróciła uwagę na szerokie wykorzystanie RFCS przez firmy górnicze współpracujące przy różnych projektach. Podkreśliła, że wspólne działania są kluczowe w obliczu zmieniających się przepisów prawnych, a wspieranie takich inicjatyw jest niezbędne dla przemysłu w tym trudnym okresie.

- Wspólne działania są tym bardziej istotne w okresie zmieniających się uwarunkowań prawnych, gdzie budowanie i wspieranie wspólnych inicjatyw jest jedyną drogą do zmiany, która w istotny sposób wesprze przemysł w tym trudnym okresie, w którym się znajdujemy - wskazała ekspertka.

Wyzwania i cele Europejskiego Zielonego Ładu

Prof. Krzemień przypomniała, że od końca ubiegłego roku Parlament i Komisja Europejska pracują nad inicjatywami kluczowymi dla przyszłości regionów górniczych. Europejski Zielony Ład dąży do osiągnięcia zerowej emisji netto do 2050 roku, a wkrótce będą omawiane cele na 2040 rok, z propozycją redukcji emisji o 90%.

- To naprawdę duże wyzwanie. Plan działania na rzecz przystępnej cenowo energii i czysty ład przemysłowy zależą od technologii, jak przede wszystkim fotowoltaika, turbiny wiatrowe, elektrolizery, pompy ciepła, również technologia wychwytywania, wykorzystywania i składowania dwutlenku węgla, ale przede wszystkim potrzebny nam jest rozwój w zakresie magazynowania energii - stwierdziła przewodnicząca Euracoal.

Rola RFCS w transformacji energetycznej

Prof. Krzemień zaznaczyła, że RFCS odgrywa istotną rolę w przesuwaniu granic dzięki projektom czystych technologii w dawnych kopalniach i elektrowniach. Podkreśliła, że

- Przesuwanie granic dzięki projektom czystych technologii w byłych kopalniach węgla i elektrowniach to obszar, w którym RFCS może odgrywać i odgrywa dużą rolę, zwłaszcza w przypadku największych projektów. Jednocześnie Europa stoi w obliczu wyzwań związanych z konkurencją - zastrzegła prof. Krzemień.

Przyszłość regionów takich jak Jastrzębie-Zdrój i Śląsk zależy od przejścia na nowe technologie. Dlatego tak ważne jest wspieranie badań, aby szybko opracować i wdrożyć nowe rozwiązania. Prof. Krzemień podkreśliła, że regiony węglowe potrzebują silnego Funduszu Badawczego Węgla i Stali, który umożliwi realizację tych działań.

Wsparcie dla badań i innowacji

Marc Lemaitre, dyrektor generalny KE ds. badań i innowacji, zaznaczył, że RFCS, działający od 2003 roku, pozostaje ważnym instrumentem finansowym UE, promując badania i innowacje oraz wspierając branże i regiony w dekarbonizacji i przejściu na neutralność klimatyczną.

RFCS finansuje działalność badawczą i innowacyjną, mającą na celu ponowne wykorzystanie kopalni węgla, redukcję emisji metanu oraz zapewnienie bezpieczeństwa zamkniętych kopalń. Lemaitre wymienił obiecujące wyniki projektów, takie jak elektrolizery wodoru w dawnych elektrowniach węglowych w Niemczech czy ogromne parki słoneczne w greckich i węgierskich kopalniach węgla brunatnego.

Znaczenie RFCS dla przemysłu węglowego

Marc Tachelet, dyrektor Europejskiej Agencji Wykonawczej ds. Badań Naukowych, podkreślił, że górnictwo węgla pozostaje motorem napędowym europejskiego programu przemysłowego i ekologicznego.

RFCS, jako wieloletni program badawczy UE, zapewnia wsparcie dla badań w sektorach węgla i stali, wspierając sprawiedliwą transformację i zmniejszanie wpływu na środowisko.

Tachelet zaznaczył, że RFCS odgrywa kluczową rolę w transformacji od węgla, a jego portfolio obejmuje 30 projektów finansowanych od 2021 roku o łącznej wartości około 80 mln euro. Wydarzenie objęte patronatem polskiej prezydencji oraz Ministerstwa Przemysłu skupiło się na projektach RFCS, szczególnie dotyczących redukcji emisji metanu i zmiany przeznaczenia kopalń.

Wyzwania i przyszłość przemysłu węglowego

Prezes JSW, Ryszard Janta, przypomniał, że spółka wkrótce pozostanie jedynym w UE producentem węgla koksowego, kluczowego surowca dla gospodarki UE. Podkreślił wagę zapewnienia stabilnych dostaw tego surowca dla przemysłu oraz odpowiedzialność JSW w tym zakresie.

Janta zaznaczył, że największym wyzwaniem jest metan, odpowiadający za większość śladu węglowego spółki. Przypomniał o programie zwiększenia efektywności odmetanowania i wykorzystania metanu, który ma potencjał wspierać inne firmy górnicze na całym świecie.