Warszawa: Niezwykła okazja. Można zobaczyć niemal 800-letnie skarby

To wystawa prezentująca najstarsze teksty w języku polskim, sięgające niemal 800 lat wstecz. Dostępna od 22 października 2025 do 31 maja 2026 w Pałacu Rzeczypospolitej w Warszawie, pokazuje, które elementy dawnej polszczyzny przetrwały do dziś, co uległo zmianie, a co w zaskakujący sposób powraca. Ekspozycję promuje infolinia inspirowana językiem średniowiecza oraz premiera gry Scriptorium.

Odwiedzający wystawę będą mogli zobaczyć wyjątkowe zabytki polskiej kultury, historii i Kościoła katolickiego. Wśród nich znajdują się najstarsze zachowane teksty literackie w języku polskim: XIII-wieczne Kazania świętokrzyskie, które już w średniowieczu ukazywały dojrzałość polszczyzny, oraz Psałterz floriański z XIV wieku, stworzony z myślą o św. królowej Jadwidze. Wystawa prezentuje również rękopisy z XV wieku, które na co dzień przechowywane są w skarbcu Biblioteki Narodowej i nigdy wcześniej nie były publicznie eksponowane.

- W Pałacu Rzeczypospolitej prezentujemy skarbiec Biblioteki Narodowej, który od otwarcia przed rokiem zwiedziło ponad ćwierć miliona osób. Odkrywamy przeszłość, jaką ona była. Nie zawsze zgodna z naszymi wyobrażeniami. Dziś oddajemy głos skrybom sprzed 800 lat. Chcemy, by odwiedzający zobaczyli, że historyczna polszczyzna ma do zaoferowania o wiele więcej niż tylko ciekawe archaizmy. - komentuje dr Tomasz Makowski, dyrektor Biblioteki Narodowej.

Posełkini, prorokini, walecznica - te słowa nie są współczesnymi feminatywami, lecz wyrazami obecnymi w najstarszych tekstach w języku polskim. "Posełkini" znajdziemy w Psałterzu floriańskim oraz w epickiej pieśni o Zwiastowaniu, gdzie Maryja odpowiada aniołowi: "jam posełkini jego". Okazuje się, że wyrazy uznawane dziś za nowoczesne czy kontrowersyjne, funkcjonowały w polszczyźnie od jej początków.

W ramach promocji wystawy, czekają na odwiedzających:

• Średniowieczna infolinia stworzona we współpracy z SentiOne: pod numerem (+48) 880 120 752 automaton odpowiada na pytania o wystawę językiem inspirowanym staropolszczyzną.
• Premiera gry Scriptorium (Yaza Games): możliwość tworzenia własnych ilustracji i memów w średniowiecznym stylu oraz wypełniania nimi wirtualnego rękopisu.
• Możliwość zagrania w wysoko ocenianą grę Inkulinati, w której postacie ze średniowiecznych rękopisów ożywają i toczą epickie bitwy na marginesach.

• Miejsce: Pałac Rzeczypospolitej, Plac Krasińskich 3/5, Warszawa
• Czas trwania: 22.10.2025 - 31.05.2026
• Wstęp: bezpłatny
• Zespół: kurator - dr Łukasz Kozak; oprawa graficzna - Hanna Dudkowiak; rzeźby - Sasza Wiktor; instalacje świetlne i scenografia - Aleksandr Prowaliński; asystent - Alexander Adamau.