Boisz się Alzheimera i starzenia mózgu? Naukowcy mają rozwiązanie! Wystarczy ta aktywność

Dotychczasowe badania sugerujące, że regularna aktywność fizyczna może chronić przed pogorszeniem funkcji poznawczych, opierały się głównie na samoocenie uczestników dotyczącej ich poziomu ruchu.

Niedawno zespół pod kierunkiem Wai-Ying Wendy Yau z Uniwersytetu Harvarda przeprowadziła nowe badanie o podobnej tematyce. Naukowcy przeanalizowali aktywność fizyczną 296 osób w wieku od 50 do 90 lat, które miały prawidłowe funkcje poznawcze. Przez tydzień uczestnicy nosili urządzenia liczące kroki, co pozwoliło na obiektywną ocenę ich aktywności.

U większości badanych wykonano obrazowanie mózgu w celu określenia początkowego poziomu nieprawidłowo sfałdowanych białek tau i beta-amyloidu, których nagromadzenie uznaje się za jedną z głównych przyczyn choroby Alzheimera. Następnie poziomy tych białek mierzono co dwa lub trzy lata w trakcie obserwacji trwającej od trzech do czternastu lat. Uczestnicy co roku przechodzili także testy poznawcze oceniające m.in. pamięć i szybkość przetwarzania informacji.

Po zestawieniu danych dotyczących liczby kroków, wyników obrazowania mózgu oraz testów poznawczych, badacze zastosowali model statystyczny, by oszacować wpływ ćwiczeń na tempo pogorszenia funkcji poznawczych. Odkryli, że wśród osób, u których na początku badania występował ponadprzeciętny poziom nieprawidłowo sfałdowanego beta-amyloidu, wykonywanie od 3000 do 5000 kroków dziennie wyraźnie spowalniało akumulację białka tau, choć nie wpływało na poziom beta-amyloidu. Jak wskazują autorzy, aktywność fizyczna może w pewnym stopniu ograniczać rozprzestrzenianie się tau - białka silniej powiązanego z rozwojem objawów choroby Alzheimera niż amyloid beta.

Taka liczba kroków (3000-5000 dziennie) wiązała się również ze spowolnieniem tempa pogorszenia funkcji poznawczych o około 40 proc. w ciągu średnio dziewięcioletniego okresu obserwacji, w porównaniu z osobami wykonującymi mniej niż 3000 kroków dziennie - uznawanymi za nieaktywnych.

Naukowcy nie dysponowali danymi pozwalającymi ocenić, czy u któregokolwiek z uczestników zdiagnozowano chorobę Alzheimera w okresie obserwacji.

Wykonywanie od 5000 do 7500 kroków dziennie jeszcze bardziej spowalniało gromadzenie się białka tau, co przekładało się na 54-procentowe spowolnienie spadku funkcji poznawczych względem osób nieaktywnych. Przekroczenie progu 7500 kroków dziennie nie przynosiło jednak dalszych korzyści.

Nie jest do końca jasne, w jaki sposób regularne ćwiczenia chronią mózg. Prawdopodobnie aktywność fizyczna zmniejsza stan zapalny wywoływany przez nieprawidłowe formy beta-amyloidu i tau, które uszkadzają połączenia nerwowe i prowadzą do śmierci komórek. Ćwiczenia mogą również poprawiać przepływ krwi lub zwiększać poziom hormonów o działaniu ochronnym w mózgu.

Autorzy badania podkreślają jednak, że uzyskane wyniki nie dowodzą, iż wykonywanie 5000 kroków dziennie rzeczywiście spowalnia lub opóźnia spadek funkcji poznawczych. Niewykryte wcześniej zaburzenia zdrowotne mogły wpływać na motywację lub zdolność do podejmowania aktywności fizycznej. Inne czynniki - takie jak styl życia czy status społeczno-ekonomiczny, które zespół starał się częściowo uwzględnić - również mogą oddziaływać na poziom aktywności i obecność białka tau.

Z drugiej strony, regularny ruch przynosi liczne korzyści zdrowotne, nie wiąże się z kosztami i ma bardzo niewiele - jeśli w ogóle - skutków ubocznych. Dlatego, jak podkreślają badacze, warto dążyć do wykonywania co najmniej 3000 kroków dziennie. Znacznie ważniejsza od intensywności ćwiczeń czy konkretnej liczby kroków wydaje się systematyczność aktywności.

Aby jednoznacznie określić, czy to właśnie ćwiczenia fizyczne spowalniają akumulację białka tau, konieczne są dalsze badania z losowym przydziałem uczestników do grup o różnym poziomie dziennej aktywności - sugerują autorzy analiz.

Paweł Wernicki (PAP)

pmw/ zan/