Chorują głównie osoby po 40. roku życia. Nierozpoznana lub późno rozpoznana POChP skraca życie o 10-15 lat

Przewlekła obturacyjna choroba płuc rozwija się w wyniku postępującego ograniczenia przepływu powietrza przez drogi oddechowe. To konsekwencja wieloletniego wpływu szkodliwych czynników na układ oddechowy, przez co POChP najczęściej dotyka osoby po 40. roku życia.

Głównym czynnikiem ryzyka jest palenie tytoniu, jednak POChP rozwija się jedynie u około 50 proc. palących papierosy.

W wypowiedzi dla PAP dr hab. Piotr Dąbrowiecki podkreślił, że u wielu pacjentów również warunki pracy negatywnie oddziałują na płuca. Na kondycję układu oddechowego wpływa też zanieczyszczenie powietrza - m.in. pyły zawieszone, tlenki azotu i siarki czy ozon w warstwie przyziemnej.

Substancje te uznawane są za istotne czynniki ryzyka rozwoju POChP i mogą odpowiadać nawet za połowę zachorowań w krajach o niskich i średnich dochodach. To także kluczowy czynnik ryzyka u osób, które nigdy nie paliły.

Inne czynniki ryzyka to:

• astma i nadreaktywność oskrzeli,
• infekcje płuc we wczesnym dzieciństwie,
• palenie tytoniu przez matki w trakcie opieki nad dziećmi.

POChP może mieć również podłoże genetyczne.

- Obecnie uważa się, że za wystąpienie choroby może być odpowiedzialny dziedziczny niedobór alfa-1 antytrypsyny. Jest to białko chroniące układ oddechowy przed uszkadzającym wpływem własnego układu immunologicznego - wskazał dr hab. Dąbrowiecki, specjalista Kliniki Chorób Wewnętrznych, Infekcyjnych i Alergologii Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie.

Bez względu na przyczyny, przewlekła obturacyjna choroba płuc objawia się przede wszystkim dusznością, która początkowo pojawia się przy wysiłku, a z czasem stopniowo narasta. Do innych typowych dolegliwości należy przewlekły kaszel, często z niewielką ilością plwociny, co obserwuje się u około połowy pacjentów.

Chorzy mogą także doświadczać ucisku w klatce piersiowej, świstów podczas oddychania, ogólnego zmęczenia i braku energii, co utrudnia codzienne funkcjonowanie i obniża jakość życia. Dodatkowo alarmujące są częste, nawracające infekcje dolnych dróg oddechowych.

- Kluczową cechą POChP są okresy nasilenia objawów, kaszlu i duszności, zwane zaostrzeniami. Mogą być spowodowane infekcjami lub narażeniem na duże ilości zanieczyszczeń powietrza. Objawy choroby z czasem nasilają się, a zaostrzenia mogą przyspieszyć spadek czynności wentylacyjnej płuc - ostrzegł specjalista.

Choroba jest zwykle diagnozowana u osób z czynnikami ryzyka, które zgłaszają objawy kliniczne, a rozpoznanie opiera się na prawidłowo przeprowadzonym badaniu spirometrycznym po podaniu leków rozszerzających oskrzela.

POChP może rozwijać się zarówno w wyniku niskiej maksymalnej funkcji płuc osiągniętej w młodym wieku, jak i w efekcie przyspieszonego spadku wydolności płuc w późniejszym okresie życia.

Na tej podstawie wyróżnia się kilka typów choroby: wczesną i łagodną postać z niewielką obturacją, POChP u osób stosunkowo młodych, poniżej 50. roku życia, oraz tzw. pre-POChP, czyli stan, w którym występują objawy typowe dla choroby, ale spirometria nie wykazuje obturacji.

Po wykonaniu spirometrii lekarz określa stopień zwężenia dróg oddechowych, czyli ciężkość obturacji. Następnie ocenia się ryzyko przyszłych zaostrzeń choroby, biorąc pod uwagę liczbę i nasilenie wcześniejszych zaostrzeń w ciągu ostatniego roku oraz obecność chorób współistniejących.

Do najczęstszych należą:

• choroby sercowo-naczyniowe,
• cukrzyca,
• osteoporoza,
• depresja i zaburzenia lękowe.

Szczególną uwagę zwraca się na nowotwory, a zwłaszcza raka płuc, który u pacjentów z POChP występuje aż dziesięciokrotnie częściej niż w populacji ogólnej.

- Następnie, aby dobrać odpowiednie leczenie, pacjenci z POChP kwalifikowani są do grup terapeutycznych w zależności od częstości zaostrzeń i objawów klinicznych POChP - dodał specjalista.

Pacjenci z łagodnymi objawami POChP, ocenianymi jako wynik mMRC 0-1 lub CAT poniżej 10 punktów, kwalifikowani są do kategorii A i zwykle otrzymują jeden lek wziewny. Osoby bardziej objawowe, z wynikiem mMRC 2 lub CAT ≥10, należą do kategorii B i wymagają terapii dwoma lekami rozszerzającymi oskrzela.

Pacjenci z częstymi zaostrzeniami lub fenotypem astmatycznym otrzymują kategorię E i zaleca się u nich leczenie trójlekowe, najlepiej w jednym inhalatorze. Testy oceniające POChP dostępne są na stronie astma-alergia-pochp.pl.

Specjaliści podkreślają, że zmiana stylu życia może zarówno zapobiegać rozwojowi POChP, jak i pozwalać na skuteczne leczenie, gdy choroba już się pojawi.

Kluczowe jest ograniczenie narażenia na czynniki ryzyka, w tym palenie tytoniu i zanieczyszczenie powietrza. Spowolnić postęp choroby pomaga regularna aktywność fizyczna dostosowana do możliwości pacjenta oraz prawidłowe stosowanie leków wziewnych.

Dodatkowo zaleca się szczepienia ochronne przeciwko grypie, COVID-19, RSV i pneumokokom. W niektórych przypadkach pomocna jest rehabilitacja oddechowa oraz terapia tlenowa - zgodnie z zaleceniami lekarza - zwłaszcza gdy saturacja krwi w stanie spoczynku spada poniżej 90 proc.

Co roku w listopadzie przypada Światowy Dzień POChP, międzynarodowa inicjatywa mająca na celu zwiększenie świadomości na temat wczesnych objawów choroby oraz dostępnych sposobów jej leczenia.

Tegorocznemu dniu towarzyszy hasło: "Krótki oddech - Duszność - pomyśl o POChP" ("Short of Breath, Think COPD").

- To apel do wszystkich osób, które mają subiektywne uczucie braku powietrza, szczególnie w trakcie wysiłku fizycznego, aby zapytali swojego lekarza, czy to może być POChP - wyjaśnia dr hab. Piotr Dąbrowiecki, przewodniczący Polskiej Federacji Stowarzyszeń Chorych na Astmę, Alergie i POChP.

Źródło: PAP