Działa niczym narkotyk. Uzależnia i niszczy, a jest wszędzie

Cukier, a właściwie glukoza jest bardzo ważna dla zdrowia, a dla mózgu stanowi swego rodzaju "paliwo", najważniejsze źródło energii. Niedobór glukozy będzie dla mózgu szkodliwy, ale nadmiar także.

W tym miejscu należy rozróżnić węglowodany proste i złożone. Pierwsze z nich powodują szybsze wahania glukozy, co skutkuje zmęczeniem, trudnościami z koncentracją i rozdrażnieniem. Spożycie węglowodanów złożonych daje bardziej stabilny dopływ energii, a w dłuższej perspektywie wiążą się z poprawą pamięci i funkcji poznawczych. Do węglowodanów złożonych zaliczymy między innymi kasze, pieczywo pełnoziarniste, brązowy ryż, warzywa czy też płatki owsiane. Produkty bogate w węglowodany proste charakteryzują się najczęściej słodyczą i są to przykładowo owoce, miód, słodycze, cukier czy też fast foody.

Po spożyciu węglowodanów prostych we krwi zwiększa się poziom insuliny. Ona z kolei uszkadza naczynia krwionośne, co utrudnia dopływ krwi do mózgu. Co więcej, cukier wpływa też na funkcjonowanie synaps - połączeń między neuronami. Oto niektóre z efektów sięgania po węglowodany proste:

• gorszy sen - przed snem często mamy dużą ochotę na węglowodany, jak pieczywo czy słodycze. Warto się jednak wówczas powstrzymać. Wysoki poziom cukru obniża jakość snu. Podczas snu wytwarzamy hormon wzrostu, który wpływa korzystnie na mózg czy też pomaga w redukcji tkanki tłuszczowej. Jeśli jednak sięgniemy po węglowodany, wydzielanie hormonu wzrostu będzie hamowane.
• słabsza pamięć - cukier wpływa między innymi na działanie hipokampu, który jest niezwykle ważny w procesie zapamiętywania i uczenia się.
• depresja i wahania nastrojów - nadmierne spożywanie cukrów rozregulowuje nastrój, a nawet zwiększa ryzyko depresji. W końcu mózg odpowiada także za emocje. Badania potwierdzają zależność pomiędzy spożyciem cukru i fast foodów a ryzykiem depresji. W badaniu uczestniczyli głównie mężczyźni, jednak naukowcy wskazali na podobną zależność także wśród kobiet.
• udary i choroby neurodegeneracyjne - wyższy poziom insuliny w mózgu może uszkadzać tętnice i tętniczki w mózgu, a tym samym zwiększać ryzyko udaru, demencji czy też choroby Alzheimera.

Cukier może działać niczym narkotyk, co widoczne jest chociażby w badaniu naukowców z Uniwersytetu w Aarhus, którego wyniki opublikowano w "Scientific Reports". W ramach eksperymentu podawano świniom przez 12 dni słodką wodę. Wykonano zdjęcia mózgów świń na początku i w ostatnim dniu eksperymentu.

- Już po 12 dniach spożywania cukru zaobserwowaliśmy znaczące zmiany w układzie dopaminowym i opioidowym mózgu. W rzeczywistości układ opioidowy, czyli ta część chemii mózgu, która odpowiada za dobre samopoczucie i przyjemność, został aktywowany już po pierwszym spożyciu - powiedział Michael Winterdahl, adiunkt w Katedrze Medycyny Klinicznej Uniwersytetu w Aarhus i jeden z głównych autorów pracy.

Cukier zmienił układ nagrody w mózgach świń, odpowiadający za dobre samopoczucie. Aktywują go także między innymi narkotyki.

Inne z badań przeprowadzili naukowcy z Instytutu Maxa Plancka w Kolonii we współpracy z Uniwersytetem Yale. Dwóm grupom ochotników raz dziennie przez osiem tygodni podawano budyń. Miał on taką samą kaloryczność, a w przypadku jednej z grup większą zawartość tłuszczu. Reakcja na tłustszy budyń była silniejsza, jednak u badanych w obu grupach powstały nowe połączenia w mózgu. W ten sposób ludzie preferują "nagradzające" jedzenie.

Odstawienie cukru nie musi być drogą pełną wyrzeczeń. Zaplanujmy stopniowy proces, który pozwala odzyskać energię, poprawić samopoczucie i unormować apetyt. Najważniejszy jest dobry plan. Na początek warto ograniczyć oczywiste źródła cukru, takie jak słodycze, słodzone napoje i gotowe wypieki. Kolejny krok to czytanie etykiet, bo cukier kryje się również w produktach, które pozornie wydają się zdrowe. Zastępowanie słodkich przekąsek owocami, orzechami czy naturalnym jogurtem pomaga utrzymać stabilny poziom glukozy i zapobiega nagłym napadom głodu. Warto też pamiętać o regularnych posiłkach bogatych w białko i błonnik - to one dają długotrwałe uczucie sytości, dzięki czemu ochota na słodycze z czasem słabnie.

Zmniejszenie spożycia cukru wpłynie pozytywnie nie tylko na naszą sylwetkę, ale i na zdrowie. Nie jest to jednak takie łatwe. Oczywiście podstawą zmiany jest odstawienie słodyczy i niezdrowych przekąsek, warto jednak uświadomić sobie, że cukier znajduje się też w wielu niepozornych produktach, po które wiele osób sięga na co dzień. Dlatego też tak ważna jest ta świadomość i czytanie składów. Cukier znajdziemy między innymi w:

• owocowych jogurtach,
• ketchupie,
• piwie,
• słodkich napojach,
• gotowych daniach,
• płatkach śniadaniowych,
• a nawet w wędlinach.

Jak sobie wyobrazić, ile cukru jest w danym produkcie? Na etykiecie znajdziemy informację o zawartości cukru w produkcie, podaną w gramach. Weźmy pod uwagę liczbę na całe opakowanie, a nie na 100 gramów. Podzielmy ją na 5 i w ten sposób otrzymamy liczbę łyżeczek cukru w produkcie.

Czytając skład produktu, zwróćmy uwagę na to, na którym miejscu się on znajduje. Im wyżej, tym jego zawartość jest wyższa.