Kolonoskopia bez strachu. 5 rzeczy, które musisz wiedzieć

Wiele jest badań, które nie należą do przyjemności i kolonoskopia jest jednym z nich. Jednak mimo, że nie jestem jeszcze w wieku, w którym to badanie jest zalecane to wykonałam je ze względu na obciążenie genetyczne. W mojej najbliższej rodzinie występował rak jelita grubego, który można wcześnie wykryć właśnie dzięki kolonoskopii.

Odpowiednie przygotowanie do badania pomoże ci je przetrwać, a nawet powiedzieć, że wcale nie było tak źle. Dzięki 5 zasadom moje badanie trwało naprawdę krótko, a lekarz pochwalił mnie za świetnie wyczyszczone jelita i pokazał mi "w nagrodę" moje kosmki jelitowe w jelicie cienkim. Żałuję, że nie zrobiłam ich zdjęcia, bo wyglądały naprawdę pięknie jak różowe poruszające się fale - ciało człowieka jest naprawdę niesamowite i fascynujące.

Wracając do samej kolonoskopii jest to endoskopowe badanie diagnostyczne i terapeutyczne, które polega na wprowadzeniu przez odbyt do jelita grubego (a czasem też do końcowego odcinka jelita cienkiego - tam właśnie widać kosmki) elastycznego przyrządu z kamerą i źródłem światła - kolonoskopu. Badanie zwykle trwa 15 minut do godziny jeśli usuwane są np. polipy lub diagnozowane inne zmiany.

Kolonoskopia może wykryć:

• zmiany chorobowe - owrzodzenia, polipy (które często usuwa się od razu podczas badania), stany zapalne,
• przyczyny dolegliwości - krwawienie z przewodu pokarmowego, niewyjaśniona anemia, przewlekłe biegunki lub zaparcia,
• choroby - nowotwory jelita grubego (badanie jest kluczowe w profilaktyce), choroba Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego.

Badanie może być wykonane w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym (sedacji).

Najważniejszym elementem kolonoskopii jest idealnie czyste jelito. Jeśli jelito nie będzie czyste, badanie trzeba będzie powtórzyć lub lekarz nie zobaczy ewentualnych zmian. Przygotowanie zaczyna się na kilka dni przed badaniem.

Na 3-4 dni wcześniej zalecane jest przejście na dietę ubogoresztkową (niskobłonnikową), która ma na celu zmniejszenie ilości zalegającego w jelitach pokarmu. Jedz więc białe pieczywo, jasny makaron, ryż, gotowane lub pieczone chude mięso i ryby, klarowne zupy. Unikaj natomiast owoców i warzyw pestkowych lub z drobnymi nasionami (np. kiwi, truskawki, pomidory, maliny), pełnoziarnistych produktów, surowych warzyw i owoców, nasion, orzechów i maku.

Oto 5 kluczowych punktów, jak przygotować się do kolonoskopii, aby maksymalnie zminimalizować dyskomfort i zwiększyć skuteczność badania:

1. Zmień swoje nastawienie i się zrelaksuj - to najważniejszy punkt przygotowań. Choć przygotowanie jest uciążliwe to jednak w praktyce łatwiejsze, niż się wydaje. Zamiast się bać, potraktuj ten czas jako okazję do odpoczynku. Zaplanuj oglądanie ulubionego serialu, czytanie książki lub nadrabianie zaległości w mediach społecznościowych - byle odciągnąć myśli od całego procesu.
2. Zaplanuj zakupy - dzień przed badaniem musisz przejść na dietę płynną. Przygotuj się wcześniej. Zrób zapasy klarownych płynów, które pomogą ci nie czuć głodu. Dozwolone są: klarowne buliony (drobiowy, wołowy), słaba herbata, soki bez miąższu, napoje sportowe (bez czerwonych i fioletowych barwników), galaretki oraz lody (bez fragmentów owoców). Pamiętaj, że kalorie z tych płynów są ważne, by utrzymać energię i uniknąć poczucia osłabienia.
3. Wybierz najwcześniejszą godzinę badania - zamiast planować badanie na popołudnie (co wymusi dłuższe czekanie na czczo), postaraj się o najwcześniejszy poranny termin (np. 7:30). Wczesna kolonoskopia oznacza, że cała gehenna picia preparatu zostanie skrócona, a ty szybciej będziesz mieć to za sobą i będziesz mógł zjeść śniadanie.
4. Zadbaj o komfort i bezpieczeństwo - przed badaniem trzeba wypić specjalny preparat przeczyszczający zazwyczaj w dwóch dawkach: połowę wieczorem, w dniu poprzedzającym badanie, a drugą połowę rano, w dniu badania (lub całą dawkę poprzedniego dnia, co według mnie jest lepszą opcją, zwłaszcza jeśli masz badanie rano). Oczyszczanie jelit jest intensywne i skutkuje wieloma wodnistymi wypróżnieniami. Dlatego pij preparat powoli, w odpowiednim tempie - to nie jest wyścig. Jeśli masz tendencję do nudności, poproś lekarza o przepisanie leku przeciwwymiotnego. Miej też w łazience nawilżane chusteczki dla niemowląt - twoja skóra będzie ci za to wdzięczna po częstych wizytach w toalecie.
5. Pamiętaj o celu: ratujesz swoje życie - kolonoskopia nie jest przyjemna, ale jest najlepszym badaniem przesiewowym ratującym życie poprzez wczesne wykrywanie raka jelita grubego. Pamiętaj, że te kilka godzin dyskomfortu przed i kilka minut w trakcie badania jest bez porównania łatwiejsze niż leczenie zaawansowanej choroby. Ustal plan transportu (najlepiej komunikacją miejską lub z kimś) i niech myśl o pysznym śniadaniu, które zjesz następnego dnia, będzie twoją motywacją.

Kolonoskopia jest kluczowym badaniem diagnostycznym, które nie jest wykonywane rutynowo, lecz wyłącznie na wyraźne wskazanie lekarza. Ja wykonałam je jeszcze przed 40. rokiem życia ze względu na raka w najbliższej rodzinie, co jest jednym z głównych wskazań. Na szczęście wszystko wyszło w porządku i lekarz powiedział, że następne badanie wystarczy, że zrobię dopiero za 10 lat.

Wskazania do wykonania kolonoskopii to:

• wiek powyżej 50. roku życia - zaleca się wykonanie pierwszej kolonoskopii u osób po 50. roku życia (w Polsce standardowy program przesiewowy dotyczy osób między 50. a 65. rokiem życia). W przypadku braku nieprawidłowości, badanie powtarza się co 10 lat,
• ryzyko dziedziczne - u osób, w których rodzinie występowały przypadki raka jelita grubego lub polipów, kolonoskopię wykonuje się wcześniej (często już po 40. roku życia lub 10 lat wcześniej niż najmłodszy chory w rodzinie),
• obciążenia genetyczne - u osób z zespołami genetycznymi zwiększającymi ryzyko raka (np. zespół Lyncha, polipowatość rodzinna),
• niepokojące objawy - takie jak niewyjaśnione krwawienie z przewodu pokarmowego, zmiana rytmu wypróżnień (biegunka, zaparcia), bóle brzucha i dyskomfort, utrata masy ciała i anemia,
• nieprawidłowości w innych badaniach - np. nieprawidłowe wyniki badań laboratoryjnych lub obrazowych.

Jeśli zauważysz u siebie którykolwiek z niepokojących objawów, skonsultuj się z lekarzem, który oceni potrzebę wykonania badania.