Szczepionka przeciwko półpaścowi może uchronić przed demencją

Wyniki wspierają hipotezę, że niektóre wirusy atakujące układ nerwowy mogą zwiększać ryzyko wystąpienia demencji. Jeśli kolejne badania potwierdzą te obserwacje, zaszczepienie przeciw półpaścowi może okazać się praktyczną metodą zapobiegania chorobie.

W jeszcze innych testach zespół naukowców zauważył, że szczepionka może również spowalniać postęp już istniejącej demencji, co sugeruje potencjał terapeutyczny, a nie tylko profilaktyczny.

Półpasiec jest wywoływany przez wirusa ospy wietrznej, który po chorobie pozostaje uśpiony w komórkach nerwowych przez całe życie i może reaktywować się w starszym wieku. Demencja natomiast od dawna kojarzona jest z odkładaniem się nieprawidłowych białek w mózgu, jednak brak przełomów w leczeniu skłonił naukowców do oceny roli infekcji wirusowych.

Wcześniejsze badania sugerowały ochronne działanie szczepionki, ale cierpiały na tzw. bias zdrowotny - osoby chętniej się szczepiące zwykle prowadzą zdrowszy tryb życia. Naturalny eksperyment walijski pozwolił ten problem ominąć, ponieważ o możliwości zaszczepienia decydowała wyłącznie data urodzenia.

Program szczepień rozpoczął się 1 września 2013 r. i obejmował tylko osoby, które miały dokładnie 79 lat w dniu startu programu. Ci, którzy mieli 80 lat lub więcej, nigdy nie kwalifikowali się do szczepienia. Pozwoliło to porównać niemal identyczne grupy seniorów różniące się jedynie możliwością zaszczepienia.

Badanie objęło ponad 280 tys. osób. Analiza wykazała, że szczepionka działała zgodnie z oczekiwaniami w kontekście półpaśca, obniżając ryzyko zachorowania o ok. 37 proc. Jednak jeszcze bardziej uderzające było zmniejszenie ryzyka demencji o 20 proc. wśród zaszczepionych.

Naukowcy dokładnie sprawdzili inne możliwe wyjaśnienia: obie grupy miały podobne poziomy wykształcenia, podobne narażenie na inne terapie i podobne wskaźniki chorób przewlekłych. Jedyną wyraźną różnicą pozostawało mniejsze ryzyko demencji w grupie mającej dostęp do szczepionki.

Korzyści widoczne były nie tylko w zapobieganiu demencji, lecz także u osób już chorych. Seniorzy z demencją, którzy otrzymali szczepionkę, rzadziej umierali z powodu choroby w ciągu kolejnych dziewięciu lat, co sugeruje wolniejszą progresję. Efekt ochronny był szczególnie silny u kobiet.

Zespół badawczy odnalazł podobne zależności w danych pochodzących z innych państw. Teraz eksperci planują przeprowadzenie dużego, randomizowanego badania klinicznego, które mogłoby ostatecznie potwierdzić przyczynowy związek między szczepieniem przeciw półpaścowi a niższym ryzykiem demencji oraz wolniejszym rozwojem choroby.

Na podstawie:

A routine shingles shot may offer powerful defense against dementia