Nie marnuj, wykorzystaj. Gospodarka obiegu zamkniętego zaczyna się od firmy

Transformacja w stronę gospodarki o obiegu zamkniętym nie wymaga nagłej rewolucji, ale przede wszystkim przemyślanego podejścia. Skutecznie wdrożona GOZ zaczyna się od prostych decyzji i uważnego spojrzenia na to, co już jest w firmie: procesy, materiały, odpady, zasoby.

Nowa publikacja "Identyfikacja obszarów priorytetowych transformacji cyrkularnej przedsiębiorstw" pokazuje, jak uporządkować podejście do zmian w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ) - i jak na nich realnie skorzystać. Została opracowana przez Instytut Innowacji i Odpowiedzialnego Rozwoju INNOWO na zlecenie Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP).

Każda firma to inny charakter działalności więc i podejście do cyrkularności powinno być skrojone na miarę. Proces rozpoczyna się od kompleksowej diagnozy przedsiębiorstwa oraz analizy przepływów zasobów i środków pieniężnych w jego ekosystemie, co pozwala na identyfikację działań o największym potencjale rozwojowym.

Wprowadzanie rozwiązań cyrkularnych powinno przynosić wymierne korzyści - finansowe, ekologiczne i społeczne. Kluczowe jest jednak, aby działania te nie były wdrażane mechanicznie, w oderwaniu od profilu działalności firmy. Dopasowanie rozwiązań do specyfiki przedsiębiorstwa oraz warunków, w jakich funkcjonuje, wydaje się podstawowym warunkiem powodzenia transformacji w kierunku gospodarki obiegu zamkniętego.

Najlepsze efekty przynosi taka strategia, która nie tylko liczy się z indywidualną specyfiką biznesu, lecz także potrafi mądrze wykorzystać potencjał całego sektora.

W świecie rosnących kosztów i kurczących się zasobów skuteczne firmy nie powinny pytać "czy", tylko "gdzie" można zamknąć ich obiegi. A gdy wiemy już, gdzie uchodzi wartość, czas sięgnąć po narzędzia, technologie i rozwiązania, które wspierają codzienną cyrkularność - od odzysku materiałów po inteligentne systemy zarządzania zasobami. Dobrze wdrożone, nie tylko ograniczają negatywny wpływ na środowisko, lecz także zwiększają odporność na rynkowe zawirowania.

Budownictwo - tu potencjał tkwi w odzysku surowców, recyklingu materiałów i ponownym wykorzystaniu elementów konstrukcyjnych. Efektem może być zmniejszenie zużycia energii, surowców i emisji gazów cieplarnianych a także zmniejszenie ilości odpadów.

Przemysł - dzięki zamykaniu cykli wody, ponownemu przetapianiu metali oraz wykorzystaniu pyłów i popiołów przemysł może ograniczyć koszty produkcji i poprawić efektywność energetyczną. GOZ przekłada się też na większą odporność na wahania cen rynkowych i presję regulacyjną.

Opieka zdrowotna - w sektorze tym warto skupić się na naprawach sprzętu medycznego, recyklingu wyrobów jednorazowych i digitalizacji zarządzania odpadami, co może zaowocować zmniejszeniem ilości odpadów, wzrostem bezpieczeństwa sanitarnego oraz niższymi kosztami operacyjnymi.

Rolnictwo - potencjał tego sektora tkwi przede wszystkim w kompostowaniu i wykorzystaniu resztek roślinnych jako nawozu organicznego, zamykaniu obiegu wody w uprawach szklarniowych. Cyrkularność wypływa na większą żyzność gleby, oszczędność zasobów i uniezależnienie się od zewnętrznych dostawców nawozów, surowców i energii.

W gospodarce cyrkularnej najważniejsze pytanie brzmi nie "jak coś przetworzyć", lecz "czy w ogóle tego potrzebujemy". Hierarchia postępowania z zasobami zaczyna się od odmawiania i krytycznego przeglądu potrzeb - to najprostszy sposób na ograniczenie marnotrawstwa.

Tam, gdzie inni dodają kolejne etapy produkcji, liderzy tną koszty, odpady i nadmiar, koncentrując się tylko na tym, co naprawdę działa. W dalszych krokach pojawiają się strategie takie jak wypożyczanie zamiast sprzedaży, ponowne użycie czy recykling - coraz częściej stosowane przez firmy, które chcą poprawić efektywność i ograniczyć straty. Cenne okazują się także zasoby już dostępne w organizacji - od zużytego sprzętu po umiejętności zespołu.

Przykład? Siemens postawił na serwis zamiast nowych fabryk i wygenerował milionowe przychody z napraw. Takie podejście to nie tylko korzyść finansowa, ale i silny komunikat dla rynku - firma działa odpowiedzialnie i potrafi przekształcać koszty w trwałą wartość.

Chodzi o to, aby odpady stały się surowcem - wystarczy zmienić perspektywę. Kaffe Bueno produkuje z fusów po kawie składniki do kosmetyków i suplementów, a Polska Korporacja Recyklingu przerabia zużytą piankę poliuretanową na sorbent zbierający zanieczyszczenia z wody. Zamiast trafić na wysypisko, niechciane resztki mogą zyskać drugie życie - i realną wartość.