Rodzinny biznes to inwestycja na lata. Polacy nie planują wyjścia z firm

Badanie EY, obejmujące przedsiębiorców z 16 krajów Europy Środkowo-Wschodniej i Południowo-Wschodniej, w tym z Polski, jasno pokazuje, że polscy właściciele firm nie spieszą się z zbyciem swoich aktywów. Aż 67% z nich nie planuje pozbywać się swoich przedsiębiorstw w ciągu najbliższych 12 miesięcy, wierząc w perspektywy dalszego rozwoju i chcąc utrzymać własność oraz kontrolę. Co więcej, 32% badanych deklaruje całkowity brak planu wyjścia z firmy.

Paweł Bukowiński, Partner Zarządzający EY-Parthenon, komentuje:

Pokazuje to zaangażowanie polskich przedsiębiorców w utrzymanie stabilności i ciągłości organizacji, co jest ważniejsze od potencjalnych zysków wynikających z przeniesienia własności.

Jedynie 20% respondentów rozważa sprzedaż udziałów w perspektywie do 5 lat, a kolejne 27% dopuszcza taką możliwość w ciągu 5-10 lat.

Największa grupa polskich przedsiębiorców, bo aż 41%, wyraża chęć przekazania biznesu w ręce rodziny. Jest to preferowana forma sukcesji, wyprzedzająca sprzedaż funduszowi inwestycyjnemu, innej firmie, czy wejście na giełdę.

Mimo tej deklarowanej preferencji, rzeczywistość planowania sukcesji wygląda mniej optymistycznie. Zaledwie 20% firm ma przygotowany formalny plan przekazania zarządzania, a 28% w ogóle się tym nie zajęło. Dominującą formą planowania są nieformalne rozmowy w gronie rodzinnym.

Paweł Bukowiński podkreśla wagę wczesnego rozpoczęcia procesu sukcesji:

Nigdy nie jest za wcześnie na przygotowanie strategii sukcesji. Rozpoczęcie rozmów na długo przed tym, zanim obecni właściciele zaczną planować przejście na emeryturę, jest niezwykle ważne. Wczesne przekazanie zarządzania oraz właściwe pokierowanie tym procesem pomaga firmom rodzinnym zachować konkurencyjność, ponieważ następne pokolenie wnosi świeże pomysły, jednocześnie korzystając z doświadczenia i wskazówek nestorów biznesu.

Firmy rodzinne w Polsce mierzą się ze specyficznymi wyzwaniami. 32% respondentów z firm rodzinnych wskazało godzenie interesów rodzinnych i biznesowych jako kluczowe wyzwanie, co jest odsetkiem niższym niż w innych krajach regionu (gdzie wynosi 45%). Niemniej jednak, jedna czwarta polskich przedsiębiorców musiała zarządzać konfliktami w rodzinie, aby zapewnić długoterminową stabilność i wzrost.

Ciekawe jest również podejście do reinwestowania zysków. Blisko połowa polskich przedsiębiorców (42%), planujących przekazać firmę następcom, reinwestowała zyski, co jest jednak wartością niższą niż średnia regionalna (57%). Podobnie mniej polskich firm dywersyfikowało inwestycje (31% vs. 40% w regionie).

Paweł Bukowiński podsumowuje różnice w regionie:

Firmy rodzinne w badanych przez nas krajach są bardziej niż polskie proaktywne w zatrzymywaniu zysków, jak i dywersyfikacji inwestycji, aby zapewnić długoterminową stabilność finansową. Ale z drugiej strony mają większe trudności związane z równoważeniem interesów i zarządzaniem konfliktami.

Pomimo preferencji dla sukcesji rodzinnej, przedsiębiorcy dostrzegają wartość w fuzjach i przejęciach (M&A) jako narzędziu do zwiększania skali działalności. W badaniu "Perspektywy M&A" EY z 2024 roku, głównym motorem transakcji było przyspieszenie rozwoju (56%) i ekspansja rynkowa (40%).

Niestabilna sytuacja gospodarcza i geopolityczna często prowadzi do zaniżania wycen aktywów, co stwarza okazje dla przyszłościowo myślących nabywców. Badania EY wskazują, że ponad połowa fuzji i przejęć osiągnęła lub przekroczyła zakładane cele wartościowe, co przeczy powszechnemu przekonaniu o niskiej efektywności transakcji M&A.

Jak wyjaśnia Paweł Bukowiński:

Tworzenie wartości wynika z synergii, która zwiększa przewagę konkurencyjną – czy to poprzez efektywność kosztową, uzupełniające się kompetencje i produkty, poszerzenie dostępu do rynku, czy przyspieszenie innowacji. Transakcje oparte na jasnych, strategicznych przesłankach zazwyczaj osiągają lepsze wyniki niż czysta konsolidacja.