Wyjątkowy, zabytkowy Pałac Ossolińskich w Rudce. Wyjątkowy przykład neobarokowej architektury

Zabytkowy pałac w Rudce został wzniesiony w stylu neobarokowym w 1763 roku i przebudowany z typowego, XVIII-wiecznego dworu, z tradycyjnym układem wnętrz. Budynek jest piętrowy z wyższym pseudoryzalitem* i alkierzami**. Posiada bogaty wystrój zewnętrzny. W sali rycerskiej prezentowana jest historia pałacu i szkoły.
Zobacz wyjątkowy, podlaski pałac:

Rudka stała się własnością wojewody podlaskiego Mikołaja Kiszki w 1560 roku, który wydawał w niej dokumenty, co oznacza, że musiał tu wtedy istnieć dwór wojewody.

W 1718 roku został wybudowany nowy murowany dwór barokowy przez Franciszka Maksymiliana Ossolińskiego (1676-1756), na miejscu wcześniejszego drewnianego o nieustalonej metryce. Dwór barokowy został rozebrany w 2 poł. XVIII w. i przed 1763 r. na jego miejscu Aleksander Maciej Ossoliński (1725-1804) wzniósł nową rezydencję. Była to wówczas budowla parterowa z mieszkalnym poddaszem i piętrowym ryzalitem środkowym, z narożnymi alkierzami i czterokolumnowym portykiem kolumnowym. Na frontonie wyryta została sentencja

„Pro suo commodo Alexander Ossolinski aedificavit”, czyli „Zbudowany dla własnej wygody Aleksandra Ossolińskiego”.

Ostatnim właścicielem z rodu Ossolińskich był Wiktor Maksymilian Ossoliński (1790-1860), po którym majątek odziedziczyła córka Wanda (1822-1907), żona Tomasza Potockiego (1809-1861). Tym samym pałac przeszedł w posiadanie rodu Potockich. Majątkiem zarządzał zięć Wandy Potockiej, Konstanty Potocki (1846-1909), mąż jej córki Joanny. Od 1902 r. Joanna i Konstanty Potoccy stali się formalnymi właścicielami majątku. W latach 1913-1914 na ich zlecenie architekt Jan Heurich dokonał przebudowy i rozbudowy dworu, nadając mu wygląd pałacu o cechach neobarokowych. Ze starego XVIII-wiecznego dworu Ossolińskich pozostał jedynie murowany szkielet.

W czasie wojny polsko-bolszewickiej 1920 r. zniszczeniu uległa biblioteka oraz galeria obrazów. W 1927 r. dobra rudzkie przejął po matce Joannie ostatni właściciel majątku Franciszek Salezy Potocki (1877–1949), wieloletni dyrektor Departamentu Wyznań w Ministerstwie Wyznań, Religii i Oświecenia Publicznego. W latach 1936–1939 r. pałac został częściowo rozebrany (oddzielono skrzydła boczne od korpusu). W czasie II wojny światowej pałac został mocno zdewastowany, po czym na wiele lat opustoszał. Po 1945 r. majątek Potockich w Rudce został znacjonalizowany.

Pałac został odbudowany w latach 1965-1970 i przeznaczony na cele edukacyjne – mieści się w nim Zespół Szkół Rolniczych im. Ks. Krzysztofa Kluka.

Sprawdź, gdzie znajduje się unikalny, podlaski pałac:

W pobliżu pałacu usytuowane są:

• tzw. „nowy pałac”, murowany z ok. 1930 r.
• oficyna z 1. poł. XIX w.
• murowana oranżeria z 2 poł. XVIII w.
• budynki gospodarcze i czworaki, murowane i drewniane z XIX i 1. połowy XX w.
• magazyn zbożowy z 1852 r., przebudowany w 1921 r.,
• park pałacowy w stylu angielsko-francuskim, założony w 1763 r., przekomponowany po 1913 r.; aleja prowadząca do pałacu obsadzona jest starodrzewiem, w tym platanami.

Pałac jest to reprezentacyjna budowla mieszkalna, rezydencja władcy czy osoby bardzo wpływowej. Z czasem (od XIX w.) mianem tym określano niekiedy budynek użyteczności publicznej (np. Pałac Kultury i Nauki). Pałace i pałacyki do dzisiaj stanowią dużą wartość historyczną jak i artystyczną.

Zobacz wyjątkowy, podlaski pałac:

Jedna z najpiękniejszych świątyń powstałych w XX w. w Europie - Kościół Świętego Rocha w Białymstoku. Zobacz i poznaj unikalną budowlę

• Białostockie pałace i pałacyki. Nie tylko Braniccy mieli rezydencję w stolicy Podlasia. Zobacz zdjęcia

* Ryzalit – występ z lica w elewacji budynku, jednak mniejszy niż wielkość bocznego skrzydła budowli. Jego funkcją jest przełamanie monotonii. Prowadzony jest od fundamentów po dach i stanowiący organiczną część lica. Ryzalit ożywia elewację i zwiększa powierzchnię pomieszczeń. Płaski, nieznacznie wystający przed lico sąsiadującej ściany ryzalit określany bywa jako pseudoryzalit.

** Alkierz - narożnik wyraźnie występujący z bryły budynku, z odrębnym dachem, niekiedy wyższy od korpusu głównego i wówczas zwany wieżą alkierzową. Alkierz powstał z przekształcenia narożnych baszt średniowiecznych zamków warownych.