Fundusz alimentacyjny. Alimenty bez efektu? Sprawdź, kto ma prawo do świadczenia

Fundusz Alimentacyjny to specjalny fundusz, który działa w ramach ustawowej pomocy osobom, którym nie wypłacane są alimenty przez rodzica lub inną zobowiązaną osobę. Zgodnie z ustawą z 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, fundusz ma na celu wsparcie finansowe w sytuacji, gdy egzekucja obowiązku alimentacyjnego okaże się bezskuteczna.
Działanie funduszu polega na wypłacie świadczenia, którego wysokość zależy od wielu warunków - m.in. od tego, czy zostały przyznane alimenty przez sąd lub zatwierdzona ugoda, czy prowadzona jest egzekucja i czy spełnione są inne przesłanki (dochód rodziny, wiek osoby uprawnionej itp.). Dzięki temu Fundusz Alimentacyjny stanowi zabezpieczenie dla dzieci i osób uprawnionych w sytuacji, gdy standardowe środki egzekucji zawodzą.

Osoba uprawniona do świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego to przede wszystkim dziecko lub inna osoba, która ma zasądzone alimenty od rodzica lub innej zobowiązanej osoby i nie otrzymuje ich z powodu bezskutecznej egzekucji.
Dokładniej, prawo do świadczenia przysługuje jeśli spełnione są następujące warunki:

• osoba uprawniona ma tytuł wykonawczy (wyrok sądu lub ugoda zatwierdzona przez sąd) na alimenty.
• egzekucja alimentów jest bezskuteczna - np. komornik w ciągu ostatnich 2 miesięcy nie wyegzekwował należności lub dłużnik nie posiada majątku umożliwiającego ściągnięcie.
• osoba uprawniona mieszka na terytorium Polski, albo w przypadku cudzoziemców - spełnia określone warunki pobytu (zezwolenie na pobyt stały, rezydenta UE, status uchodźcy itp.).
• osoba uprawniona spełnia warunki wiekowe lub specjalne (o czym w dalszej części).

Warto zaznaczyć, iż sam fakt braku płacenia alimentów nie wystarczy - musi być tytuł wykonawczy i bezskuteczność egzekucji.

Warunki dotyczące wieku osoby uprawnionej są kluczowe, ponieważ decydują o tym, do kiedy świadczenie może być przyznane. Zgodnie z przepisami:

• prawo do świadczenia przysługuje osobie uprawnionej do ukończenia 18. roku życia.
• w przypadku gdy osoba uprawniona uczy się w szkole lub szkole wyższej - prawo przysługuje do ukończenia przez nią 25. roku życia.
• w sytuacji gdy osoba uprawniona posiada orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności, świadczenie przysługuje bez względu na wiek.
  Nie przysługuje natomiast świadczenie jeżeli osoba uprawniona została umieszczona w instytucji całodobowej opieki, w pieczy zastępczej albo zawarła związek małżeński.
  Okres świadczeniowy generalnie trwa od 1 października do 30 września następnego roku. Wniosek może być składany wcześniej, by nie stracić prawa do wypłaty od początku tego okresu.

Jednym z najważniejszych warunków przyznania świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego jest kryterium dochodowe: dochód rodziny w przeliczeniu na osobę w rodzinie nie może przekroczyć określonej kwoty. Obecnie, od 1 października 2023 r., kryterium wynosi 1 209 zł miesięcznie na osobę w rodzinie.
Jeśli dochód przekroczy tę kwotę, świadczenie może być obniżone (zasada "złotówka za złotówkę") - nie zawsze oznacza to całkowitą utratę prawa: jeśli przekroczenie nie jest wyższe niż kwota świadczenia, można je otrzymać w pomniejszonej wysokości.
Przy ustalaniu dochodu rodziny uwzględnia się między innymi: rodziców osoby uprawnionej, małżonka rodzica, inne dzieci do 25. roku życia uczące się, oraz samego uprawnionego, chyba że zamieszkuje w pieczy zastępczej lub instytucji całodobowej.
Warto podkreślić, że nawet jeśli kryterium jest przekroczone, ale tylko nieznacznie (do wysokości świadczenia), nadal istnieje możliwość uzyskania pomniejszonej kwoty. To ważne dla rodzin, które znajdują się w trudnej sytuacji dochodowej.

Świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego przyznawane są w wysokości odpowiadającej bieżąco ustalonym alimentom, jednakże nie więcej niż określona maksymalna kwota. Dotychczas maksymalna kwota wynosiła ok. 500 zł miesięcznie.
Planowana nowelizacja ustawy przewiduje podniesienie tej maksymalnej kwoty do 1 000 zł miesięcznie dla osób uprawnionych, począwszy od okresów świadczeniowych po 30 września 2024 r.
W praktyce oznacza to, że choć dana osoba może być uprawniona, to otrzyma świadczenie w wysokości aktualnych alimentów (o ile są one niższe niż limit) oraz po spełnieniu warunków. Warto więc sprawdzić, jakie alimenty zostały zasądzone i jaki jest limit w danym okresie.
Dzięki tej regulacji fundusz może realnie pomóc osobom, których rodzice nie płacą alimentów - jednak nie każdy otrzyma maksymalną kwotę, gdyż zależy to m.in. od zasądzonych alimentów i spełnienia warunków.

Aby skorzystać z Funduszu Alimentacyjnego, należy złożyć wniosek w urzędzie gminy, miasta lub w ośrodku pomocy społecznej właściwym ze względu na miejsce zamieszkania osoby uprawnionej.
Wniosek może być składany przez:

• przedstawiciela ustawowego osoby uprawnionej (np. rodzica) - gdy osoba jest niepełnoletnia,
• samą pełnoletnią osobę uprawnioną - gdy rodzic nie płaci alimentów.
  Do wniosku należy załączyć dokumenty takie jak: dane osobowe i członków rodziny, numery PESEL, rachunek bankowy, informację o szkole/szkole wyższej, jeśli dotyczy, zaświadczenie komornika lub oświadczenie o bezskuteczności egzekucji oraz dokumenty o dochodach rodziny.
  Warto pamiętać o terminach: wnioski na nowy okres świadczeniowy składa się od 1 sierpnia (lub w formie elektronicznej od 1 lipca). Przy wcześniejszym złożeniu wniosku pełna wypłata rozpocznie się w październiku danego roku.
  Jeśli urząd odmówi przyznania świadczenia, mamy 14 dni na odwołanie się do samorządowego kolegium odwoławczego.

Tak - fakt, że rodzic uprawnionego zawarł nowy związek lub żyje w nieformalnym związku nie wyklucza prawa do świadczenia. W takich sytuacjach zobowiązany rodzic (dłużnik alimentacyjny) nie jest wliczany do składu rodziny przy ustalaniu dochodu na osobę.

Zasadniczo prawo do świadczenia wygasa po ukończeniu 25. roku życia, nawet jeśli osoba nadal się uczy. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy posiada ona orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności - wtedy wiek nie jest ograniczeniem.

W takim przypadku obowiązuje zasada "złotówka za złotówkę": świadczenie zostanie pomniejszone o kwotę, o którą przekroczono kryterium, pod warunkiem że przekroczenie nie jest wyższe niż kwota świadczenia dla osoby uprawnionej.

Tak - świadczenie to można otrzymywać wraz z innymi świadczeniami, pod warunkiem że spełnione są warunki ustawowe. Warto jednak sprawdzić, czy łączenie świadczeń nie wpływa na ustawowe kryteria dochodowe lub inne ograniczenia.

Prawo do świadczenia ustala się od miesiąca złożenia wniosku, ale nie wcześniej niż od początku okresu świadczeniowego (czyli zazwyczaj od 1 października). Wnioski złożone w określonym terminie zapewniają wypłatę za cały miesiąc.

Jeżeli jesteś osobą uprawnioną do alimentów, ale nie otrzymujesz ich z powodu bezskutecznej egzekucji - warto rozważyć złożenie wniosku o świadczenie z Funduszu Alimentacyjnego. Kluczowe warunki to: posiadanie zasądzonych alimentów, spełnienie warunków wiekowych lub niepełnosprawności, kryterium dochodowe, właściwe dokumenty i terminowe złożenie wniosku. Dzięki temu możesz uzyskać wsparcie nawet wtedy, gdy zwykła egzekucja zawiedzie.