Bitwa, która zmieniła historię Czech

U podstaw bitwy pod Chlumcem leżał spór o sukcesję w Księstwie Czeskim. Sobiesław I, młodszy brat księcia Władysława I, został przez niego wyznaczony na swojego następcę, co było sprzeczne z zasadą senioratu. Reguła ta nakazywała przekazywanie władzy najstarszemu męskiemu członkowi rodu, którym wówczas był Otto II Czarny.

Zdetronizowany Otto nie zamierzał zaakceptować decyzji Władysława i zwrócił się o pomoc do niemieckiego króla Lotara III, by odzyskać swoje prawa do tronu.

Lotar, widząc okazję do umocnienia wpływów niemieckich w Czechach, zgodził się wesprzeć Ottona. Wkrótce rozpoczęła się wojskowa wyprawa na ziemie czeskie, której punktem kulminacyjnym stała się bitwa pod Chlumcem.

Zima na przełomie lat 1125 i 1126 była szczególnie surowa, co miało istotny wpływ na przebieg kampanii. Lotar III, zlekceważywszy trudne warunki pogodowe, zebrał ograniczone siły zbrojne, głównie z Dolnej Saksonii. Jego atutami miały się stać szybki marsz i element zaskoczenia.

Sobiesław I doskonale jednak zdawał sobie sprawę z nadciągającego zagrożenia. Jego strategia opierała się na wykorzystaniu trudnego terenu i zaskoczeniu przeciwnika w dogodnym dla siebie momencie.

W celu podniesienia morale swojej armii książę przywiózł relikwie, w tym chorągiew świętego Wojciecha i kopię Wacława I Świętego, które miały symbolizować duchowe wsparcie dla obrońców czeskiej ziemi.

Bitwa pod Chlumcem rozegrała się 18 lutego 1126 roku w rejonie przełęczy za Chlumcem. Zaledwie dwa dni przed starciem rozpoczęła się gwałtowna odwilż, która znacząco utrudniła marsz niemieckiej armii. Topniejący śnieg i grząski teren zmusiły niemieckich rycerzy do zejścia z koni i kontynuowania marszu pieszo w ciężkich warunkach.

Otto II Czarny, znający teren, prowadził wojsko Lotara. Niemcy mieli nadzieję na zaskoczenie Sobiesława szybkim marszem przez zaśnieżone podnóża gór. Lotar, pewny swojej przewagi, nie wysłał zwiadu, co okazało się poważnym błędem.

Czesi byli doskonale przygotowani. Sobiesław podzielił swoją armię na trzy części, rozmieszczając je strategicznie w dolinach i na wzgórzach. Gdy niemiecka armia dotarła w pobliże grodu Chlumec, czeski książę dał rozkaz do ataku.

Wojskowi Lotara byli nieprzygotowani na starcie. Większość z nich, zmęczona trudami marszu, nie zdołała stawić skutecznego oporu. Wojska Sobiesława błyskawicznie przejęły inicjatywę, wykorzystując chaos w szeregach przeciwnika. Otto II Czarny poległ w bitwie, a Lotar III oraz Albrecht I Niedźwiedź zostali wzięci do niewoli. Jedynie nielicznym rycerzom niemieckim udało się zbiec z pola walki.

Bitwa pod Chlumcem zakończyła się miażdżącym zwycięstwem Sobiesława I. Pokonanie armii Lotara III umocniło jego pozycję jako władcy Czech, a także potwierdziło skuteczność jego dowodzenia.

Po zwycięskiej bitwie Sobiesław, wykazując się politycznym pragmatyzmem, uwolnił Lotara III i zawarł z nim sojusz. W obliczu potężnego Cesarstwa Niemieckiego Sobiesław uznał, że lepiej dążyć do współpracy niż ryzykować długotrwały konflikt. Sojusz ten przyniósł stabilizację stosunków między Czechami a Niemcami w kolejnych latach.

Na pamiątkę zwycięstwa Sobiesław I zainicjował odnowienie romańskiej rotundy pod wezwaniem św. Jerzego na wzgórzu Říp, która do dziś jest postrzegana jako ważny czeski pomnik narodowy.

·      Sobiesiak J. A., Znaczenie bitwy pod Chlumcem (1126) dla relacji politycznych między władcą niemieckim Lotarem III a czeskim księciem Sobiesławem I, "Res Historica" 38 (2014).