Bogusław X. Ostatni wielki książę Pomorza

Bogusław X władcą Pomorza

Bogusław X urodził się w 1454 roku jako syn Eryka II i Zofii, córki księcia Słupska. W tamtych czasach Księstwo Pomorskie było podzielone na kilka rywalizujących dzielnic, a każdy z władców Gryfitów miał swoje własne ambicje.

Młody Bogusław był świadkiem ciągłych walk o wpływy. Jego ojciec, Eryk II, toczył wojny z Brandenburgią i Krzyżakami, usiłując zachować niezależność Pomorza. Gdy Eryk zmarł w 1474 roku, Bogusław objął władzę w Księstwie Wołogoskim. Cztery lata później, po śmierci swojego stryja Warcisława X, został jedynym władcą Pomorza.

Sprytna polityka Bogusława Wielkiego

Zjednoczenie Pomorza było dopiero pierwszym krokiem. Drugim było zabezpieczenie go przed agresywnymi sąsiadami. Przede wszystkim Brandenburgią.

Brandenburgia od dawna rościła sobie prawa do Pomorza, traktując je niemal jak swoją przyszłą zdobycz. Hohenzollernowie chcieli zmusić Bogusława X do uznania ich zwierzchności.

Pomorski książę nie zamierzał jednak oddać im swojego państwa. W 1479 roku podpisał układ w Prenzlau, w którym formalnie uznał zależność lenną Pomorza od Brandenburgii. W zamian uzyskał gwarancję bezpieczeństwa i swobody rządzenia.

To było klasyczne zagranie dyplomatyczne. Bogusław bowiem dał przeciwnikowi to, czego ten chciał na papierze, ale w praktyce wciąż działał niezależnie.

Reformy, które wzmocniły Pomorze

Aby skutecznie rządzić zjednoczonym państwem, Bogusław X Wielki musiał przeprowadzić reformy. Zorganizował administrację, stworzył jednolity system sądowy i uporządkował finanse księstwa.

Jednym z jego najważniejszych osiągnięć było stworzenie sądu nadwornego, który rozstrzygał najważniejsze sprawy w państwie. Wprowadził także urząd marszałka oraz kancelarię książęcą, co usprawniło zarządzanie Pomorzem.

Wzmacniał też obronność. Szczecin stał się główną siedzibą władzy, a tamtejszy zamek został rozbudowany.

Jednak największym wyzwaniem było utrzymanie jedności księstwa. Lokalne rody szlacheckie nie były zachwycone rosnącą centralizacją władzy. Bogusław jednak konsekwentnie ograniczał ich wpływy, przejmując kontrolę nad polityką wewnętrzną i gospodarczą.

Bliskie relacje z Polską

Bogusław X wiedział, że Pomorze nie może sobie pozwolić na wrogie relacje z Polską. Gdańsk był kluczowym portem dla pomorskiego handlu, a Krzyżacy wciąż stanowili zagrożenie.

Po śmierci swojej pierwszej żony, Małgorzaty Brandenburskiej, książę postanowił wzmocnić sojusz z Jagiellonami. W 1491 roku poślubił Annę Jagiellonkę, córkę Kazimierza IV Jagiellończyka.

To małżeństwo umocniło relacje Pomorza z Polską i osłabiło wpływy Brandenburgii.

Pielgrzymka do Ziemi Świętej

W latach 1496–1498 Bogusław X odbył jedną z najbardziej spektakularnych podróży swoich czasów – pielgrzymkę do Ziemi Świętej.

Nie była to tylko podróż religijna. Władca odwiedził Wenecję, Konstantynopol i Aleksandrię, a w Jerozolimie został pasowany na rycerza Grobu Świętego.

Powrót do kraju był pełen przygód. Bogusław X trafił nawet do niewoli piratów i musiał wykupić się za dużą sumę. Ostatecznie jednak wrócił w rodzinne strony, a pamięć o jego pielgrzymce pozostała na zawsze.

Bogusław X Wielki. Ostatni wielki książę Pomorza

Bogusław X Wielki zmarł w 1523 roku. Po jego śmierci Pomorze stopniowo traciło swoją niezależność, aż w końcu w XVII wieku zostało podzielone między Szwecję i Brandenburgię.

Jednak jego rządy pozostawiły trwały ślad w historii regionu. Dzięki niemu Pomorze Zachodnie przez kilka dekad było silnym, zjednoczonym państwem.

Dziś w Szczecinie i Darłowie jego postać jest wciąż pamiętana. To on połączył rozdrobnione ziemie, uniezależnił je od Brandenburgii i nadał regionowi stabilność.

Literatura uzupełniająca:

·       Dopierała B., Polskie losy Pomorza Zachodniego, Poznań 1970.

·       Kozłowski K., Podralski J., Gryfici. Książęta Pomorza Zachodniego, Szczecin 1985.

·       Rymar E., Rodowód książąt pomorskich, Szczecin 2005.