Bytom: Pod kościołem znaleziono ludzkie kości. Niecodzienne znalezisko wzbudziło poruszenie. Szkielet już pod okiem archeologów

Grób został odkryty w tym samym rejonie, w którym niedawno archeolodzy z Muzeum Górnośląskiego odnaleźli dobrze zachowane cztery szkielety, w tym trzy dziecięce. Jak informuje miasto, wszystkie szkielety zostaną poddane dokładnym badaniom, aby nie tylko ustalić czas ich pochodzenia, ale również wskazać kim były pochowane w tym miejscu osoby.

- Za nami kolejne niezwykłe odkrycie archeologiczne. Szkielet najprawdopodobniej dorosłej kobiety z widoczną na czaszce pozostałością metalowego wianka, siateczki ozdobnej lub "Korony Śmierci" mogą sugerować, że pochowano tam osobę z tzw. klasy średniej lub patrycjatu, do której należy zaliczyć zamożnych mieszczan, kupców lub rzemieślników - mówi Jarosław Święcicki, archeolog zespołu badawczego z Oddziału Górnośląskiego Stowarzyszenia Naukowego Archeologów Polskich oraz Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu, który obecnie pełni nadzór archeologiczny nad prowadzonymi w kościele pracami.

- Dzięki współpracy, jaką nawiązało Muzeum Górnośląskie z Politechniką Śląską w Gliwicach, antropologami z Wydziału Nauk Biologicznych i Weterynaryjnych Uniwersytetu w Toruniu oraz Instytutem Historii Uniwersytetu Śląskiego szkielet zostanie poddany szczegółowym badaniom, które powinny dać nam odpowiedź, z jakiego okresu pochodzą odkryte kości, jak również kim była pochowana osoba - dodaje Jarosław Święcicki.

Odkryte pozostałości metalowego wianka, siateczki lub "Korony Śmierci" (niem. Totenkrone) zostaną poddane szczegółowym badaniom. "Korona Śmierci" to czepiec wykonany z brązowych i srebrnych drucików zdobionych szklanymi paciorkami. Tego typu czepiec wkładano do grobów osób, które były zaręczone, ale nie dożyły dnia swojego ślubu.

Renowacja kościoła pw. św. Wojciecha przynosi z każdym miesiącem kolejne odkrycia architektoniczne i archeologiczne. Podczas robót budowlanych odsłonięte zostały już mury świątyni prawdopodobnie z XIV wieku i ślady przebudowy datowanej od XV wieku do współczesności, w tym zamurowane kamienne elementy portalu po obydwu stronach kruchty północnej, zaś na ścianie zewnętrznej starej zakrystii odsłonięto zamurowane wejście, które prawdopodobnie służyło w XIX wieku jako remiza strażacka.

- Kościół pw. św. Wojciecha pochodzi prawdopodobnie z połowy XV wieku. Powstał w miejscu poprzedniego, drewnianego kościoła, który zbudowano wraz z klasztorem w latach 1257-1258 dla sprowadzonych przez księcia opolskiego Władysława w 1258 roku franciszkanów - mówi Tomasz Sanecki, bytomski historyk.

Kolejne prace budowlane ujawniły ostrołukowy otwór przejścia/furty, która mogła służyć jeszcze na początku XVII wieku, albo do czasów przebudowy w XVIII wieku, a więc w czasie, gdy funkcjonował tutaj jeszcze klasztor. Z kolei w czerwcu 2025 roku podczas prac przy elewacji od strony ul. Józefczaka po skuciu tynków odkryty został kamienny obrys pierwotnych okien, struktura ścian oraz pierwotny układ przypór, jak również mury obwodowe z kamienia łamanego. W lipcu zaś odkryte zostały również cztery szkielety dziecięce, a wokół nich ozdoby z miedzi, brązu, ceramikę datowaną na XIII lub XIV wiek oraz konstrukcję wykonaną z precyzyjnie obrobionych bloków kamiennych.

Renowacja kościoła św. Wojciecha przy pl. Klasztornym obejmuje: remont elewacji kościoła i przybudówek - kaplicy i zakrystii, odnowienie pokrycia dachowego nad wejściem do kościoła i obróbek blacharskich. Podczas remontu wykonana zostanie konserwacja i naprawa okien oraz drzwi - w tym drzwi zewnętrznych kościoła, a także konserwacja i remont części wnętrza kościoła.

Zamontowane zostaną nowe instalacje: odgromowa i przeciwpożarowa. Wewnątrz czyszczeniu, naprawie i impregnacji poddane zostaną również: posadzki kamienne w kościele, kaplicy i zakrystiach. Podczas zaplanowanych robót zamontowany zostanie także monitoring wizyjny i system przeciwwłamaniowy. Przeprowadzona zostanie konserwacja podłóg drewnianych m.in. na chórze, poddaszu i wieży oraz remont posadzki w pomieszczeniach ministrantów, obecnej i dawnej zakrystii.

Wykonawcą wszystkich prac w kościele pw. św. Wojciecha jest wyłoniona przez inwestora - Zakon Braci Mniejszych-Dom Zakonny w Bytomiu firma Des Henryk Dowgier Anna Dowgier Sp. k. z Krakowa, która w mieście prowadziła rewitalizację Pałacu Tiele-Wincklerów w Miechowicach oraz Młodzieżowego Domu Kultury nr 1 w Bytomiu, a także kościoła pw. Świętej Rodziny i Domu św. Józefa przy parafii pw. Świętej Rodziny w Bytomiu-Bobrku.

Inwestycja związana z renowacją jednego z najstarszych bytomskich kościołów realizowana jest dzięki pozyskanemu przez miasto dofinansowaniu z Rządowego Programu Odbudowy Zabytków na kwotę 3 mln 390 800 zł, zaś dofinansowanie gminy Bytom wynosi 69 tys. 200 zł.

Jak przypomina miasto, renowacja zabytkowego kościoła św. Wojciecha odbywa się pod nadzorem Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Katowicach, a nadzór archeologiczny nad pracami budowlanymi sprawują pracownicy Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu i Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich Oddział Górnośląski.

Kościół pw. św. Wojciecha pochodzi prawdopodobnie z połowy XV wieku. Powstał w miejscu poprzedniego, drewnianego kościoła, który zbudowany został wraz z klasztorem w XIII wieku. Przed 1450 rokiem kościół i klasztor zostały przebudowane, zastępując drewniane budynki murowanymi.

Gotycką świątynię gruntownie przebudowano w latach 1783-1786 w stylu barokowym. Wówczas dzięki grafowi Łazarzowi Erdmannowi z bytomskiej linii Henckel znacznie powiększono kościół poprzez dobudowanie nawy i kruchty z wieżą, nowych organów oraz zmieniając wygląd średniowiecznej świątyni. Kościół pozostawiono jako gotyckie prezbiterium, ozdabiając je renesansowymi kapitelami, a nową nawę ze sklepieniami żaglowymi utrzymano w tonacji klasycyzującego baroku. Wewnątrz ufundowano nowe organy i kryptę jako grobowiec rodziny Henckel-Erdmann. Dzisiaj z tego wyposażenia pozostały tylko dwie figury świętych apostołów Piotra i Pawła, znajdujące się pod chórem organowym, jak również fasadą kościoła z charakterystycznym portalem nie zmieniła wyglądu.

W 1810 roku majątek zakonu bernardynów w Prusach został zsekularyzowany. Budynek klasztoru został przejęty przez miasto i przeznaczony na szkołę (na jego miejscu znajduje się obecnie secesyjny budynek szkoły zbudowany w 1902 roku), zaś w kościele urządzono magazyn, a w 1833 roku sprzedano go parafii ewangelickiej.

Po zakończeniu II wojny światowej kościół stał się katolicki i uzyskał obecne wezwanie pw. św. Wojciecha, bowiem pierwotnie nosił on wezwanie św. Mikołaja. W 1970 roku kościół na pl. Klasztornym został wpisany do rejestru zabytków.