Bytom stolicą samodzielnego państwa i Śląsk, który tęskni za śląskością. Intelektualne prowokacje Aglo Festiwalu. Dziś kolejne wydarzenia
W tym artykule:
Czy Śląsk miał szansę na swoje państwo ze stolicą w Bytomiu?
Sobotni program festiwalu rozpoczął się od porannego spaceru w okolicach stadionu Szombierek Bytom, a zakończył późnym wieczorem projektem muzycznym Syntetic Dariusza Pakuły i Tomasza Bienka. Pod drodze w Bytomskim Centrum Kultury dyskutowano, spierano się, a czasem odlatywano w świat alternatywnej historii regionu.
Mieszko jako założyciel państwa ze stolicą w Bytomiu, które mogłoby stać się Szwajcarią wschodu. A może dwudziestowieczne górnośląskie mini-państwo z nowoczesnym przemysłem, ale ultrakonserwatywną władzą? To tylko alternatywne scenariusze biegu historii, to że nie zaistniały nie oznacza, ze nie można o nich dyskutować, do tego ze swadą i wiedzą, po prostu inteligentnie.
Sebastian Rosenbaum, historyk na co dzień pracujący w Instytucie Pamięci Narodowej z nieukrywaną przyjemnością uległ prowokacji Artura Madalińskiego, dyrektora Biblioteki Śląskiej w Katowicach, i snuł wizje historii, które się nie wydarzyły, ale przecież mogły.
Mieszko, który mógł osadzić stolicę swego państwa w Bytomiu, to oczywiście Mieszko Plątonogi, o którym pamiętają dziś już nieliczni historycy. Trudno się temu dziwić, bo to przełom XII i XIII wieku. A może więcej szans na taki krok miał 300 lat później książę opolski Jan II Dobry? Czy tak powstałe państwo mogłoby przypominać Szwajcarię.
Ostatnia, nawet spora szansa, na utworzenie w Bytomiu stolicy, rysowała się na tuż po zakończeniu I wojny światowej na przełomie 1918 i 1919 roku, kiedy koncepcyjne kształty przybierało państwo górnośląskie. Okazało się jednak „utopią nie do zrealizowania”.
Czy Opolszczyzna istnieje?
Są tacy, którzy słysząc termin Opolszczyzna ruszają do dentysty, bo zaczynają ich boleć zęby. Prowokacyjne pytanie o ten termin zadał gościom związanym ze Śląskiem Opolskim Andrzej Drobik, pochodzący ze Śląska Cieszyńskiego. Dyskusja Tomasza Różyckiego, mieszkającego w Opolu poety i tłumacza, Pejtera Długosza, śląskiego aktywisty z podopolskiego Kotorza i Małgorzaty Kamińskiej-Gola, dyrektor Bytomskiego Centrum Kultury, która jak sama o sobie mówi „podchodzi z Opolszczyzny" pełna była semantycznych min i bomb, które szczęśliwie nie wybuchły rozbrojone przez poszanowanie dla odmienności poglądów.
Dyskusja o Opolszczyźnie stała się punktem wyjścia do rozmów o Górnym Śląsku, wzajemnym postrzeganiu Ślązaków z terenów rolniczych i przemysłowych.
- Dziś upadają dawne stereotypy – mówi Pejter Długosz. – Pod koniec XX wieku propaganda nas podzieliła. Ślązaków w Opolskiem straszono przemysłową czarną dziurą województwa, która pochłonie wszystkie nasze pieniądze. Ale po 2010 roku, tej śląskiej wiośnie, wiele się zmieniło. Ludzie u nas z zazdrością patrzą na Katowice i okoliczne miasta, gdzie śląskość ma się coraz lepiej i jest manifestowana. A jednak się do – gadają ludzie. Tęsknimy za tą naszą śląskością, której dziś jest więcej u was śląskim niż u nas w opolskim.
Spotkania i rozmowy podczas Aglo Festiwalu pełne są energii, emocji a często i humoru. Kluczem-wytrychem jest krótkie zdanie współorganizatora tego wydarzenie, Zbigniewa Rokity, którym podsumowuje wymianę zdań i studzi napięcie: Przecież nas wszystkich nie zamkną.
Po każdym ze spotkań można złapać oddech w strefie chill outu. Jest też strefa gastro z przekąskami i napojami. Warta szczególnego polecenia i odwiedzenia. Wydane w niej pieniądze wspierają budowę nowego hospicjum w Bytomiu-Miechowicach.
Aglo Festiwal w niedzielę i poniedziałek
Niedziela (Bytomskie Centrum Kultury)
12.00 Czy Ślązacy pójdą do nieba? O roli Kościoła na Śląsku.
Grzegorz Strzelczyk / Zbigniew Kadłubek / Barbara Gruszka-Zych / Aleksandra Klich (moderacja)
13.30 Święta wojna – serial czy mit założycielski współczesnego Śląska?
Joanna Bartel / Krzysztof Hanke / Robert Talarczyk / Marcin Zasada (moderacja)
15.15 Pokaz filmu: Czy po śląsku można się bać? Film Lśnienie ze śląskim dubbingiem na żywo.
Po śląsku wystąpią: Barbara Lubos i Marcin Gaweł / tłum. na śląski Grzegorz Kulik / po filmie rozmowa z publicznością – moderacja rozmowy: Ewa Niewiadomska
Poniedziałek. Stacji Kultura Pyskowice (ul. Wolności 16).
17.00 – Miasto wymarłe, czyli jak deportacje i wysiedlenia zmieniły Pyskowice.
Roland Skubała
18.00 – Śląski matriarchat czy patriarchat? Rozmowa inspirowana książką Po męstwie.
Wojciech Śmieja, Iwona Sobczyk (moderacja)
19.00 – Za co kochamy śląskie pociągi? O cugach na Stacji Kultura.
Kaja Puto, Arkadiusz Gola, Zbigniew Rokita, Małgorzata Kamińska-Gola (moderacja)
