Celem jest milion hektarów czystej ziemi. Polska walczy o ambitny cel

Główny Inspektorat Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych opublikował już dwunasty raport na temat rolnictwa ekologicznego w Polsce. Inspektorat sprawuje nadzór zarówno nad samą produkcją ekologiczną, jak i nad jednostkami certyfikującymi tę produkcję.

Na dzień 31 grudnia 2023 roku, działalność w obszarze rolnictwa ekologicznego w Polsce prowadziło 23 995 producentów. Zdecydowana większość z nich - około 93% - to byli producenci rolni. Pozostałe podmioty zajmowały się innymi formami działalności, takimi jak: przygotowanie produktów ekologicznych, ich wprowadzanie na rynek (z wyłączeniem importu spoza UE), przechowywanie, import, eksport oraz akwakultura.

Łączna powierzchnia użytków rolnych wykorzystywanych do ekologicznej metody produkcji wykazuje stałą tendencję wzrostową od 2019 roku. W 2023 roku powierzchnia ta osiągnęła 636 021,4 hektara, co stanowiło wzrost o 14,7%. Trend ten utrzymał się w 2024 roku, kiedy to obszar ten powiększył się do 691 471,1 hektara, rosnąc o kolejne 8,7%.

Przemysław Rzodkiewicz, Główny Inspektor Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, podkreśla, że Polska ma potencjał dalszego rozwoju rolnictwa ekologicznego.

"Warto wspierać i wzmacniać ten sektor, ponieważ jest to sposób produkcji, w którym liczą się dbałość o odpowiedzialne wykorzystanie energii i zasobów naturalnych, zdrowie i dobrostan zwierząt hodowlanych, ochrona bioróżnorodności, utrzymanie żyzności gleby, a także wytwarzanie żywności o wyjątkowych walorach i jakości" - mówi Przemysław Rzodkiewicz.

Autorzy raportu podkreślają, że od wejścia Polski do UE w 2004 r. liczba producentów ekologicznych, jak również powierzchnia ekologicznych użytków rolnych wzrosła wielokrotnie.

Polskie rolnictwo ekologiczne jest silnie zdominowane przez produkcję roślinną, co jest widoczne w strukturze upraw. Jednocześnie obserwuje się wzrost liczby zwierząt w niektórych sektorach, szczególnie w pogłowiu drobiu i bydła mięsnego. W sektorze przetwórstwa, przewagę mają firmy skupiające się na owocach i warzywach.

W 2024 roku zdecydowana większość, bo aż 93,1% ekologicznych producentów, prowadziła gospodarstwa zajmujące się wyłącznie produkcją roślinną. Jedynie w 6,9% gospodarstw utrzymywano inwentarz ekologiczny.

Zarówno w 2023, jak i w 2024 roku, największą powierzchnię upraw zajmowały zboża (stanowiące około 30%) oraz rośliny przeznaczone na paszę (ponad 20%). Najmniejszy udział w strukturze upraw miały ziemniaki (zajmując zaledwie 0,4% powierzchni w 2023 r. i 0,3% w 2024 r.).

Jeśli chodzi o ekologiczny inwentarz żywy, w 2024 roku w porównaniu do 2023 roku odnotowano wzrost liczby drobiu oraz bydła hodowanego na mięso.

Rolnictwo ekologiczne jest pod stałą kontrolą

Rozwój i zasady rolnictwa ekologicznego reguluje na poziomie Unii Europejskiej Rozporządzenie (UE) 2018/848. W Polsce głównym aktem prawnym jest Ustawa z dnia 23 czerwca 2022 r. o rolnictwie ekologicznym.

Organem właściwym i kontrolnym w sprawach produkcji ekologicznej jest Główny Inspektor Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych (GIJHARS). W Polsce, podobnie jak w większości państw UE, bezpośrednią kontrolę u producentów prowadzą jednostki certyfikujące, które są upoważniane i nadzorowane przez GIJHARS.

Jednostki certyfikujące regularnie sprawdzają, czy producenci spełniają unijne wymogi produkcji ekologicznej. Po pozytywnym wyniku kontroli producent otrzymuje certyfikat, który uprawnia go do wprowadzania produktów oznaczonych jako ekologiczne do obrotu.

GIJHARS sprawuje nadzór poprzez:

1. Coroczne audyty jednostek certyfikujących.
2. Kontrole sprawdzające u samych producentów ekologicznych (w 2024 r. przeprowadzono 232 takie kontrole, w tym 177 w gospodarstwach rolnych). Kontrole te mają na celu weryfikację prawidłowości działań jednostek certyfikujących oraz zgodności produkcji z przepisami.
3. Kontrole graniczne produktów ekologicznych importowanych spoza UE.
4. Kontrole weryfikujące u producentów (zarówno ekologicznych, jak i konwencjonalnych) w celu eliminacji z obrotu produktów konwencjonalnych fałszywie oznaczonych jako ekologiczne.

W ramach nadzoru GIJHARS współpracuje m.in. z Inspekcją Weterynaryjną, Państwową Inspekcją Ochrony Roślin i Nasiennictwa, ARiMR oraz Polskim Centrum Akredytacji.

WAŻNE: Stosowanie terminów sugerujących produkcję ekologiczną, takich jak "ekologiczny", "organic", "bio" czy "eko", jest zastrzeżone wyłącznie dla produktów, które spełniają wszystkie wymogi prawne dotyczące rolnictwa ekologicznego. W przypadku wykrycia nieprawidłowości GIJHARS podejmuje odpowiednie działania prawne.

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi poza zapewnianiem wsparcia finansowego, odpowiada za kształtowanie polityki rolnej, nadzorowanie istniejących programów pomocowych oraz koordynację działań promocyjnych i informacyjnych dotyczących produktów ekologicznych.

Jan Golba, dyrektor Departamentu Rolnictwa Ekologicznego i Jakości Żywności w MRiRW, zaznaczył, że głównym celem Ministerstwa jest takie zaplanowanie mechanizmów wsparcia, aby sektor żywności ekologicznej rozwijał się harmonijnie - zarówno pod względem podaży (produkcji), jak i popytu (zainteresowania konsumentów).

"Mam tu na myśli odpowiednie ukierunkowanie wsparcia finansowego dla producentów ekologicznych oraz zachęcanie konsumentów do wybierania produktów ekologicznych. Te zachęty dla konsumentów to np. kampania promocyjna #KUPUJŚWIADOMIE, gdzie mówimy, jak ważne jest podejmowanie świadomych decyzji zakupowych.Ponadto prowadzimy prace nad ustawą o ekologicznym żywieniu zbiorowym, umożliwiającą stołówkom i restauracjom oferowanie produktów ekologicznych w swoim menu. W wrześniu br. projekt ustawy został wpisany do wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów. Rozpoczęcie konsultacji publicznych planowane jest na październik br. Już wkrótce projekt ustawy zostanie upubliczniony i udostępniony do szerokich konsultacji" - wskazał Jan Golba

Dokumentem rządowym wyznaczającym kierunki rozwoju rolnictwa ekologicznego w Polsce jest "Ramowy Plan Działań dla Żywności i Rolnictwa Ekologicznego w Polsce na lata 2021-2030".

Plan ten stawia za cel podwojenie do roku 2030 powierzchni ekologicznych użytków rolnych w stosunku do 2019 roku, dążąc do objęcia tym systemem co najmniej 7% gruntów (czyli ponad miliona hektarów).

Małgorzata Waszewska, dyrektor Biura Rolnictwa Ekologicznego i Produktów Regionalnych Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, spodziewa się dalszego wzrostu liczby producentów ekologicznych w Polsce.

"Oczekujemy, że w 2025 r. liczba producentów "eko" będzie wyższa niż w 2024 r., i powinna przekroczyć 25 tys." - podkreśla Małgorzata Waszewska.

Jej zdaniem dla dalszego rozwoju sektora istotne są edukacja, a także instrumenty wsparcia finansowego, w ramach zreformowanej Wspólnej Polityki Rolnej (PS WPR), realizowanego przez ARiMR.

"Aby utrzymać trend wzrostowy w tym zakresie, istotne jest m.in. utrzymywanie i zwiększanie zaufania konsumentów do żywności ekologicznej, poprzez zapewnianie odpowiedniego nadzoru i podejmowanie adekwatnych działań interwencyjnych w przypadku wykrycia jakichkolwiek potencjalnych nieprawidłowości" - wskazuje Małgorzata Waszewska.

I dodaje, że istotną rolę we wspieraniu dalszego rozwoju rolnictwa ekologicznego pełni doradztwo rolnicze, m.in. poprzez podnoszenie poziomu wiedzy i umiejętności rolników ekologicznych.

"Doradztwo rolnicze obejmuje szereg działań, takich jak: prowadzenie szkoleń dla rolników, promowanie dobrych praktyk i innowacyjnych rozwiązań w gospodarstwach ekologicznych, organizacja seminariów i konferencji oraz kompleksowa obsługa rolników ekologicznych" - wylicza dyrektor Biura Rolnictwa Ekologicznego i Produktów Regionalnych IJHARS.

Rolnictwo ekologiczne w Polsce jest wspierane finansowo poprzez dopłaty dla producentów realizujących działanie Rolnictwo ekologiczne w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) 2014-2020 oraz w ramach Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej (PS WPR) na lata 2023-2027.

Według danych Eurostat w 2023 r. w Unii Europejskiej działalność w zakresie rolnictwa ekologicznego prowadziło ponad 284 tys. producentów rolnych i ponad 100 tys. przetwórców produktów ekologicznych. W 2023 r. najwięcej gospodarstw ekologicznych było

• we Włoszech,
• Francji,
• w Niemczech.

Najwięcej przetwórni ekologicznych było we Francji, Włoszech i w Niemczech. Powierzchnia użytków rolnych, na których stosowane były ekologiczne metody produkcji, wynosiła w 2023 r. ok. 13 mln ha.

Jesteśmy na Google News. Dołącz do nas i śledź Strefę Agro codziennie. Obserwuj Strefę Agro!