Ceny rozjechały się. Rolnika coraz później stać na hektar ziemi

Rolnicy grzmią, że ceny zbóż przypominają te sprzed 15-20 lat, natomiast wartość ziemi ciągle rośnie. Wystarczy uświadomić sobie, że zboże jest obecnie ok. 12 proc. droższe, niż 15 lat temu, a ziemia o 285 proc. Jak w tej sytuacji stawiać na skalę, zwiększać konkurencyjność? Wyliczamy, ile ton pszenicy rolnik z 12 lub 50 hektarami musi dziś sprzedać, żeby dokupić hektar gruntów ornych.

"To będzie trudny rok". Rolnicy wskazują na niskie ceny pszenicy

Źródło zdjęć: © Adobe Stock

Agata Wodzień-Nowak

16 października 2025, 06:29

W tym artykule:

Rozwiń

Rozjechały się ceny gruntów wobec cen płodów rolnych
Ile ton pszenicy trzeba sprzedać, żeby kupić hektar ziemi rolnej?
Wynik finansowy na minusie sprawia, że nie ma z czego odkładać
Ile kosztuje tona zboża w październiku 2025?

Rozjechały się ceny gruntów wobec cen płodów rolnych

Na początek podstawowe fakty. W pierwszej połowie 2025 roku średnia cena za hektar użytków rolnych według GUS wyniosła 69 752 zł. W Wielkopolsce było to przeciętnie 97 394 zł, w Lubuskiem 45 503 zł/ha.

W II kwartale 2010 roku za hektar trzeba było zapłacić średnio 18 096 zł. Różnica wynosi 285 proc. w górę.

Średnia cena pszenicy w sierpniu 2025 według Głównego Urzędu Statystycznego wyniosła 775 zł/t, żyto 626, jęczmienia 764 zł (dane za wrzesień GUS opublikuje 22.10.2025).

We wrześniu 2010 roku cena pszenicy w skupach wynosiła przeciętnie w kraju 688 zł/t. Dziś jest wyższa o 12,5 proc. niż 15 lat temu.

Średnia powierzchnia gruntów rolnych przypadająca na jedno gospodarstwo w Polsce w 2024 roku wynosiła niecałe 12 hektarów.

Zaznaczamy, że wyliczenia opierają się na uproszczeniu i umowności. Mają dać pewien obraz sytuacji i w przypadku każdego gospodarstwa będą inne. Wpływ ma na to przede wszystkim wybór upraw, plonowanie i ceny w danym roku.

Kluczowa jest informacja o średnim plonie, którą czerpiemy z danych oficjalnych, mając świadomość, że rzeczywiste wyniki osiągane w praktyce bywają zarówno wyższe, jak i niższe. Należy pamiętać, że średnia wydajność z hektara jest zmienna i zależy w Polsce od wielu czynników, takich jak:

rodzaj uprawy,
warunki pogodowe w danym sezonie,
wybór odmiany,
zastosowane metody agrotechniczne (uprawa),
jakość gleby.

W 2024 roku średni plon z hektara dla wszystkich zbóż podstawowych (wraz z mieszankami zbożowymi) wyniósł 44,8 decytony na hektar. Natomiast szczegółowe szacunki GUS wskazywały na następujące średnie plony dla poszczególnych zbóż:

Pszenica ozima: 52,5 dt/ha
Pszenica jara: 41,2 dt/ha
Żyto: 36,5 dt/ha

Ile ton pszenicy trzeba sprzedać, żeby kupić hektar ziemi rolnej?

Przyjmując, że rolnik uzyskał średni plon pszenicy wynoszący 5,2 tony z każdego z 12 hektarów i sprzedał go po cenie 775 zł za tonę, jego całkowity przychód wyniósłby 48 360 zł. Kwota ta jest niewystarczająca na zakup jednego hektara ziemi rolnej, której średnia cena przekracza 70 tys. zł. Oznacza to, że rolnik musiałby przeznaczyć cały zysk z danego sezonu oraz blisko połowę zysku z kolejnego roku - zakładając identyczne plonowanie i ceny sprzedaży - aby móc sfinansować taki zakup.

Inny przykład, dla gospodarstwa z 50 hektarami. Jeśli pszenica plonowała na poziomie 6,5 tony z ha, a rolnik sprzedał ziarno w cenie 750 zł/t, uzyskałby 243 750 zł. Jeśli ziemia w jego sąsiedztwie kosztuje 95 tys. zł, mógłby kupić za to 2,5 ha gruntów.

W 2010 roku rolnik z 20 hektarami, przy cenie 688 zł za tonę pszenicy i plonie 6 ton z hektara, zyskiwał 82 560 zł i mógł kupić za to ponad 4,5 hektara ziemi.

W rzeczywistości sytuacja, którą rolnik cały zysk ze sprzedaży może przeznaczyć na zakup ziemi, jest mało realna. Trzeba kupić środki produkcji na kolejny rok, ponosić koszty życia. Pomijamy również dla uproszczenia dywersyfikację upraw.Do tego ceny gruntów różnią się regionalnie i w zależności od klas. Hektar może kosztować zarówno 70, jak i 170 tys. zł.

Wynik finansowy na minusie sprawia, że nie ma z czego odkładać

Aby bardziej urealnić te obliczenia, można posłużyć się kalkulacjami prowadzonymi przez Wielkopolską Izbę Rolniczą. Według ich analiz wynik finansowy z uprawy jednego hektara pszenicy ozimej jest obecnie (stan na wrzesień 2025 roku) ujemny i wynosi -941,89 zł. Całkowite koszty uprawy skalkulowane na podstawie stawek z lipca 2025 r., wyniosły 7702,04 zł, podczas gdy przychody osiągnęły poziom 6760,15 zł.

W takiej sytuacji rolnik nie jest w stanie oszczędzać na zakup ziemi, ponieważ ponosi straty (dokłada) do swojej podstawowej działalności produkcyjnej. Warto zaznaczyć, że w przedstawionych kalkulacjach uwzględniono koszty płatnych usług rolniczych.

Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie rekomenduje rolnikom wykorzystanie aplikacji do prowadzenia uproszczonej ewidencji finansowej w ich gospodarstwach.

Jest to "Narzędzie do Oceny Ekonomicznej gospodarstwa rolnego", przygotowane przez Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej - PIB. Aplikację można bezpłatnie pobrać ze strony Instytutu, co pozwala rolnikom na przejrzystą kontrolę nad swoimi przychodami i wydatkami.

CDR przypomina jednocześnie, że prowadzenie rachunkowości jest obowiązkowe dla beneficjentów, którzy otrzymali wsparcie w ramach wybranych działań z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 oraz określonych interwencji z Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027.