Czy czterodniowy tydzień pracy to recepta na pracoholizm?

Tego rodzaju zachowania prowadzą do przemęczenia i stresu wśród Polaków. Rząd szuka rozwiązania w postaci czterodniowego tygodnia pracy, ale nadal rodzi się pytanie, czy to wystarczy, by poprawić sytuację pracowników. Właśnie nad tym problemem zastanawia się Magda Pietkiewicz, ekspertka rynku pracy i założycielka platformy Enpulse, zajmującej się badaniem i promowaniem zaangażowania pracowników.

Od 1 lipca 2025 roku ruszył w Polsce pilotaż czterodniowego tygodnia pracy. Ten nowatorski projekt objął wybrane firmy i instytucje, a jego głównym celem jest zbadanie, czy model ten będzie skutecznie działał w polskich realiach. Inspiracją są udane doświadczenia z innych krajów, które dowiodły, że skrócenie godzin pracy może znacząco poprawić samopoczucie pracowników.

Zagraniczne badania przedstawiają obiecujące wyniki. Przykładowo, pilotaż przeprowadzony przez University of Cambridge oraz Boston College w ponad 60 brytyjskich przedsiębiorstwach wykazał, że aż 40 procent pracowników odczuło obniżenie poziomu stresu, a 75 procent zauważyło mniejsze wypalenie zawodowe. Te dane wskazują, jak dużą szansą może być czterodniowy tydzień pracy w kontekście poprawy jakości życia zawodowego Polaków.

Wiele osób pracujących w Polsce przyznaje, że praca staje się dla nich coraz częściej obciążeniem niż źródłem satysfakcji. Badanie Zaangażowanie 2024 przeprowadzone przez Enpulse ujawniło, że co drugi Polak uznaje pracę za źródło nadmiernego stresu, a jeden na czterech czuje się przytłoczony ilością obowiązków służbowych. Dodatkowo, co trzeci pracownik ma trudności z utrzymaniem równowagi między życiem zawodowym a prywatnym.

- Polscy pracownicy są jednymi z najbardziej narażonych na pracoholizm i wypalenie zawodowe w Europie. Praca po godzinach dla wielu stała się normą, a weekendy i dni wolne to dla wielu czas, gdy sprawdzają maile, kończą zadania czy robią research. Panuje ciche przyzwolenie na bycie dostępnym. Nikt nie reaguje, gdy ktoś wysyła wiadomość po 22:00 czy odpowiada o 6:30 rano. - mówi Magda Pietkiewicz, ekspertka rynku pracy i twórczyni platformy Enpulse służącej do badania i budowania zaangażowania pracowników. - Można powiedzieć: to wina pracownika, który nie potrafi zarządzać własnym czasem. Ale takie podejście spłyca problem. Jeśli tysiące ludzi regularnie "źle zarządza czasem", to może wcale nie chodzi o to, że nie potrafią wyznaczać priorytetów, tylko o coś innego? - mówi Magda Pietkiewicz, ekspertka HR i twórczyni platformy Enpulse.

Wyniki wielu badań wskazują, że duża część polskich pracowników czuje presję bycia dostępnymi poza oficjalnymi godzinami pracy. Zjawiska takie jak prezenteizm - czyli przychodzenie do pracy mimo choroby - oraz leaveism, które wiążą się z wykonywaniem obowiązków zawodowych podczas urlopu czy zwolnień chorobowych, stają się coraz bardziej oczywiste.

62 procent Polaków przyznaje, że nawet podczas choroby decyduje się pracować, a 56 procent często podejmuje się obowiązków wieczorem lub w weekendy. Choć formalnie pracownik nie jest zobowiązany do pracy poza godzinami, zaledwie połowa wykorzystuje cały przysługujący urlop w ciągu roku, co prowadzi do niedoboru rzeczywistego odpoczynku, kluczowego dla zdrowia psychicznego.

Niektóre europejskie kraje wprowadziły już przepisy, które wspierają równowagę między życiem zawodowym a prywatnym. We Francji od 2017 roku firmy zatrudniające powyżej 50 pracowników muszą stosować się do regulacji "droit à la déconnexion", co pozwala pracownikom odłączać się od służbowych spraw po godzinach pracy.

Podobne przepisy przyjęto w Portugalii, gdzie pracodawcom zakazano kontaktowania się z pracownikami poza wyjątkowymi sytuacjami, a we Włoszech prawo wymaga określania czasu odpoczynku w umowach dotyczących pracy zdalnej. W Polsce nadal rozważa się wprowadzenie takich rozwiązań, a Unia Europejska pracuje nad dyrektywą dotyczącą prawa do rozłączenia się, która po przyjęciu będzie musiała zostać wdrożona także w naszym kraju.

Magda Pietkiewicz podkreśla, że sama zmiana przepisów prawnych nie wystarczy. - Czterodniowy tydzień pracy nie może być kolejnym ładnie brzmiącym sloganem. Musi iść w parze z przebudową kultury organizacyjnej. Takiej, w której odpoczynek nie jest traktowany jak przywilej, ale jako element obowiązków służbowych - dodaje. - Problem w tym, że dziś mamy system, który nagradza dostępność 24/7. W takim układzie skrócenie tygodnia pracy może nie przynieść oczekiwanych efektów. Wręcz przeciwnie, może tylko zwiększyć tempo i presję. Bo jeśli nie zmienimy sposoby myślenia o pracy i odpoczynku, to ten "wolny dzień" szybko stanie się dniem do nadrabiania zaległości. A to już nie jest efektywność - to przepracowanie w nowym opakowaniu. Warto tez zwrócić uwagę, że pracownicy coraz częściej mówią o skróceniu dnia pracy w piątek zamiast o całkowicie wolnym piątku. Warto wsłuchać się w głosy pracowników i mądrze zarządzać. - podsumowuje ekspertka.