Dąbrowa Górnicza: Stefan Żeromski z troską spogląda na licealistów II LO. Nowy mural ma stać się jednym z symboli zagłębiowskiego miasta

Sejm i Senat RP ustanowiły rok 2025 Rokiem Stefana Żeromskiego z okazji 100. rocznicy jego śmierci. To "jeden z najwybitniejszych polskich pisarzy, duchowy autorytet polskiej inteligencji, autor opowiadań, powieści i dramatów, które ukształtowały narodowe myślenie wielu pokoleń Polaków" - czytamy w uchwale.

To była więc najlepsza okazja, by w wyjątkowy sposób uhonorować swego patrona. Społeczność szkolna zaangażowała się w projekt, którego finalne efekty mieliśmy okazję właśnie zobaczyć. Na jednej ze ścian szkolnego budynku, widocznej z ulicy Legionów Polskich i Górniczej, pojawiła się postać Stefana Żeromskiego. Autorką murala jest malarka i scenografka z Sosnowca - Jagoda Woźny, której kompozycje i projekty można także znaleźć wewnątrz szkolnych murów. Wszystko stanowi więc spójną całość.

Uroczysta inauguracja odbyła się z udziałem m.in. lokalnych władz samorządowych, absolwentów, gości i przyjaciół dąbrowskiego liceum, a wydarzeniu towarzyszyła prezentacja artystyczna, przygotowana przez uczniów. Nie zabrakło też okazałego tortu, a w zasadzie kilku tortów.

- Stefan Żeromski, nasz patron, znany jest nie tylko ze swojej twórczości literackiej, ale także jako działacz polityczny, patriota. Ten, który był pierwszym prezydentem Rzeczpospolitej Zakopiańskiej. To człowiek uznawany za jednego z najwybitniejszych pisarzy II RP. Czterokrotnie nominowany do Nagrody Nobla, choć nigdy się jej nie doczekał - podkreśliła Elżbieta Rudzka, dyrektor II LO im. Stefana Żeromskiego w Dąbrowie Górniczej.

- Za to my dzisiaj chcemy go uczcić w tak zacnym gronie. Pracowaliśmy nad tym muralem przez cały rok. Nad jego wyglądem, kolorami. Tak, by zachowana została tradycja, by stał się symbolem naszego miasta, naszej małej ojczyzny Dąbrowy Górniczej. Mam nadzieję, że nasz mural wszystkim się spodoba - dodała.

20 listopada 2015 roku minęło 100 lat od śmierci Stefana Żeromskiego, jednego z najwybitniejszych pisarzy polskich, autora między innymi "Popiołów", "Wiernej rzeki", "Przedwiośnia", "Ludzi bezdomnych", "Na probostwie w Wyszkowie". Dla wielu roczników Polaków jego "Szklane domy" stanowiły drogowskaz, a Cezary Baryka był ulubionym bohaterem, nie tylko literackim.

Urodził się w 1864 roku w zubożałej rodzinie szlacheckiej. Szybko zaczął pisać, pierwszymi próbami były wiersze. Było mu ciężko, nie skończył studiów, żył z korepetycji. Pierwsze sukcesy literackie pozwoliły mu podjął pracę jako guwerner w dworach szlacheckich.

Chory na gruźlicę w 1892 r. wyjechał do Szwajcarii, gdzie przez pięć lat był bibliotekarzem Polskiego Muzeum Narodowego w Rapperswilu. Po powrocie do Warszawy pracował w Bibliotece Ordynacji Zamoyskich. Książki Żeromskiego stawały się coraz bardziej popularne, a sytuację materialną pisarza poprawiły honoraria za "Ludzi bezdomnych". Powieść przyjęto bardzo dobrze, stała się nawet bestsellerem - dla jednych była programem działania, dla innych wyciskaczem łez.

Żył nie tylko pisaniem, związał się z ruchem niepodległościowym, po wybuchu I wojny światowej zgłosił się do Legionów Polskich, lecz nie uczestniczył w walkach. Po odzyskaniu niepodległości wziął udział w akcji plebiscytowej na Warmii i Mazurach, zabiegał o polski Spisz. Uważał się za patriotę, jednak krytycznie oceniał narodowe przywary Polaków. Pisał o Śląsku, Wielkopolsce i Pomorzu. Zaprzyjaźnił się z Piłsudskim. Połączyła ich wspólnota tożsamości i wartości polskiego inteligenta. W wolnej Polsce ich drogi się rozeszły.

W latach 1915-1918 był członkiem Narodowego Komitetu Zakopiańskiego. 30 października 1918 roku organizacja ogłosiła powstanie Rzeczpospolitej Zakopiańskiej. Dwa dni później jej prezydentem został Stefan Żeromski i funkcję tę sprawował do samego końca jej istnienia, czyli przez kilkanaście dni.

Na początku lat 20. był wymieniany wśród kandydatów do literackiego Nobla. Nie otrzymał nagrody między innymi z powodu kampanii dziennikarzy niemieckich po opublikowaniu "Wiatru od morza" (1922), opisującego historię walki o polskość Pomorza. Nie wzbudzała również entuzjazmu staromodna - jak niektórzy mówili - narracja Żeromskiego.

W II RP Żeromski uznawany był za najpopularniejszego polskiego pisarza. W dowód uznania otrzymał mieszkanie na Zamku Królewskim w Warszawie, jego imieniem nazwano założony w 1932 roku park na warszawskim Żoliborzu.

Stefan Żeromski zmarł 20 listopada 1925 r. Jego pogrzeb stał się wielką manifestacją narodową. Na żądanie mieszkańców stolicy skrócono tego dnia czas pracy. Pisarz spoczął 23 listopada 1925 r. na cmentarzu Ewangelicko-Reformowanym w Warszawie.