Sopot: Dwór Hiszpański to najstarszy zachowany budynek w kurorcie

Sopot już od połowy XVI wieku (wtedy wieś) zyskał status miejsca wypoczynkowego dla zamożnych gdańskich kupców i mieszczan. W rejonie dawnego placu wiejskiego powstały letnie domy i rezydencje nazywane dworami. Dwór Hiszpański (inna nazwa to Dwór II) zbudowany został w XVI wieku, co czyni go najstarszym budynkiem w Sopocie. Nazwa dworu najprawdopodobniej związana jest z Pokojem Oliwskim zawartym w 1660 r. W tym dworze mieli rezydować przedstawiciele króla Hiszpanii.

Jeśli chodzi o pierwszych właścicieli dworu, to w historycznych źródłach pada nazwisko Jakuba Cleefeldta, burmistrza Gdańska w latach 1558-1576 oraz jego synów. Pierwsza historyczna wzmianka o tym obiekcie pochodzi z 1 grudnia 1594 r. (wymieniona jest rodzina Cleefeldt).

W pierwszej połowie XVII wieku właścicielem rezydencji został Dawid Schum. Później właściciele zmieniali się jak w kalejdoskopie.

Współcześnie dwór leży przy ruchliwej Alei Niepodległości w Sopocie. Oczywiście w dawnych wiekach otoczonym był ogrodem, potokami, stawami, itd. Do dworu należały także pola uprawne.

Pierwszy Dwór Hiszpański był drewniany. Pod koniec lat 80. XVII wieku wzniesiono dwór murowany. Rezydencja została zniszczona przez wojska rosyjskie w 1737 r. Dwór został odbudowany. Jego właścicielem był m.in. hrabia Przebendowski. W 1804 r. rezydencję kupił Karol Wegner. W latach 1820-1822, w czasie budowy drogi do Pucka i Wejherowa, wycięto dworską aleję lipową. Zniszczono także teren posesji.

Lata 20. XIX wieku to generalna przebudowa dworu. Częściowo rozebrano ściany z XVIII wieku, ale wykorzystano do nowych pomieszczeń zachowane XVII-wieczne mury. Zmienił się zewnętrzny wygląd dworu.

Po remoncie znajdowała się w nim poczta (nadbudowano wówczas ryglowe piętro, z siedemnastowiecznej budowli zachowała się tylko sklepiona kolebkowo piwnica i zewnętrzne ściany przyziemia), następnie szkoła. Około 1876 r. otynkowano drewnianą konstrukcję szkieletową, zacierając na długi czas oryginalny zewnętrzny wygląd budynku.

Zobacz także: Przedwojenne wakacje w Sopocie i nie tylko

W 1903 r. w obiekcie przestała działać szkoła i dwór ponownie zaczął pełnić funkcje mieszkalne, kolejny raz dokonano przebudowy wnętrza. Zniknął także ogród.

Dwór Hiszpański nie ucierpiał w czasie drugiej wojny światowej. Po wojnie znajdowały się w nim mieszkania i z roku na rok dawny dwór ulegał degradacji. Jego stan techniczny był katastrofalny i w latach 80. XX wieku zapadła decyzja o jego rozbiórce, do której na szczęście nie doszło, głównie dzięki zaangażowaniu prof. Jerzego Stankiewicza, który na nowy odkrył Dwór Hiszpański, wskazując że jest możliwa jego rekonstrukcja, bo zachowało się wiele dawnych architektoniczno-budowlanych elementów (były przykryte).

W 1974 r. właścicielem dworu staje się Spółdzielnia Rzemieślnicza Remontowo-Budowlana w Sopocie. W czasie trwającego do 1982 remontu starano się zachować jak najwięcej elementów zabytkowych (sprzed 300 lat). Dokonano także rekonstrukcji.

Kolejny remont dwór przeszedł w 2006 roku. Znajdowały się w nim restauracje. Odbywały się także koncerty i imprezy taneczne. Obecnie obiekt pełni funkcje biurowe.